Perspectieven op publieke vraagstukken
Verantwoording aantekeningen & literatuur
*SV&LD: Alle literatuur + aantekeningen samengevat.
*x: niet samengevat vanwege gebrek aan relevantie / niet aanwezig tijdens bijeenkomst.
Wk 47 Aantekeningen hoorcollege SV
Head, B.W. & Alford, J. (2015). Wicked Problems: Implications for Public SV
Policy and Management, Administration & Society, 47(6), 711-739.
Noordegraaf, M., Douglas, S., Geuijen, K., en Van der Steen, M. (2019). SV
Weaknesses of wickedness: a critical perspective on wickedness theory,
Policy & Society 38(2), 278- 297.
Aantekeningen werkgroep SV
Wk 48 Aantekeningen hoorcollege SV
Moore, M. H. (2000). Managing for value: Organizational strategy in SV
for-profit, nonprofit, and governmental organizations. Nonprofit and
voluntary sector quarterly, 29(1_suppl), 183-204.
Provan, K. G. & Lemaire, R. H. (2012). Core Concepts and Key Ideas for SV
Understanding Public Sector Organizational Networks: Using Research to
Inform Scholarship and Practice. Public Administration Review, 72(5),
638-648.
Aantekeningen werkgroep SV
Wk 49 Aantekeningen hoorcollege SV
Boselie, P., Leisink, P., & Vandenabeele, W. (2011). Human Resources SV
Management. In Noordegraaf, M., Geuijen, K. & A. Meijer (Red). Handboek
Public Management. Den Haag: Boom Lemma, pp. 315-337.
Knies, E., & Leisink, P. (2018). People management in the public sector. In SV
Brewster & Cedin (eds.) HRM in mission driven organizations (pp. 15-46).
Palgrave Macmillan, Cham.
Aantekeningen werkgroep SV
Wk 50 Aantekeningen hoorcollege SV
Whorton, J. W., & Worthley, J. A. (1981). A perspective on the challenge of SV
public management: Environmental paradox and organizational culture.
Academy of Management Review, 6(3), 357-361
Morgan, P.I., and Ogbonna, E. (2008). Subcultural dynamics in SV
transformation: A multi-perspective study of healthcare professionals,
Human Relations 61(1), 39-65.
Pless, N.M. & Maak, T. (2004). Building an Inclusive Diversity Culture: SV
Principles, processes and practice. Journal of Business Ethics 54, p.
129-147
Aantekeningen werkgroep SV
Wk 51 Aantekeningen hoorcollege SV
Louise Beuze - Perspectieven op Publieke Vraagstukken - UU 2023-2024
1
, Kersbergen, K. Van, & Waarden, F. Van. (2004). ‘Governance’as a bridge SV
between disciplines: Cross‐disciplinary inspiration regarding shifts in
governance and problems of governability, accountability and legitimacy.
European journal of political research, 43(2), 143-171 (161-164 geskipt)
Van Dyck, S. (2018). Post-Wage Politics and the Rise of Community SV
Capitalism. Work, Employment and Society 32(3), p.528-545.
Scholten, P., & Penninx, R. (2016). The multilevel governance of migration SV
and integration. In Integration processes and policies in Europe (pp.
91-108). Springer, Cham.
Aantekeningen werkgroep x
Wk 2 Aantekeningen hoorcollege SV
Blumler, J.G. (2015). Core themes of political communication: foundational SV
and freshly minted, Communication Theory 25, 426-438
Benkler, Y., Roberts, H., Faris, R., Solow-Niederman, A., and Etling, B. SV
(2015). Social Mobilization and the Networked Public Sphere: Mapping the
SOPA-PIPA Debate, Political Communication 32(4), 594-624.
Aantekeningen werkgroep x
Overview:
Auteur artikel tentamenstof
Kernbegrip
→ een connectie tussen de perspectieven wordt met onderstaand kleurgebruik in de
samenvatting aangegeven:
Publieke vraagstukken
● Definitie wicked problems (ambigu, complex, onzeker)
● Perspectieven op oplossingen voor wicked problems: wickedness theory
○ Head & Alford: breder denken, collaboraties bouwen, bewust leiderschap en
ondersteunende structuren.
○ Noordegraaf et al.: situated wickedness
Publiek management: het balanceren van waarden
● New Public Management: toepassing managementprincipes uit private sector
○ Overheidsdienstverlening gaat over het toevoegen aan publieke waarde
● Professionals vs. managers
● Prestatiemeting
● Moore: strategische driehoek van publieke sector
● Network-management: verschuiving nadruk op efficiëntie naar toegevoegde waarde
○ Provan & Lemaire: netwerken
SHRM: kalibreren van menselijke factoren
● Het zijn de medewerkers die het werk leveren; ken, motiveer en faciliteer hen;
● HRM - Bosalie et al.:
○ Verschil met personeelsmanagement
○ Algemene HRM-theorieën
■ Strategische contingentiebenadering
Louise Beuze - Perspectieven op Publieke Vraagstukken - UU 2023-2024
2
, ■ Resource based perspective
■ AMO-model
● SHRM - Knies & Leisink
○ Vertical & horizontal alignment
○ Diminishing return
○ Beperking van discretionaire ruimte
○ Public service motivation en red tape
○ Meervoudige doelen
○ SHRM-bundles (HPWS)
Organisatiecultuur: het gesprek over wat organisaties drijft
● Definities organisatiecultuur
○ Betekenisgeving is fundamenteel; ga daarover het gesprek aan;
● Organisatiecultuur als interventievorm
○ Bureaucratische organisatie volgens Max Weber
○ Whorton & Worthley: twee beelden van ambtenaren
○ Morgan & Ogbonna: subculturen
○ Martin: integratie, differentiatie, fragmentatie
● Diversiteit en inclusie
○ Pless & Maak: hoe kom je tot een inclusieve organisatiecultuur?
Governance: het verbinden van stakeholders in structuren
● Publiek beleid strekt zich in alle richtingen uit; de overheid kan het niet alleen
● Definities governance
○ Horizontale as: actoren
○ Verticale as: bestuurslagen (Scholten & Penninx)
● Historisch overzicht
○ Globalisering
○ Glokalisering
● Ongemak van governance
● Overeenkomsten en verschillen met publiek management
● Kersbergen & van Waarden:
○ Perspectieven op governance
○ Shifts in governance
○ Problems of governability, accountability en legitimacy
● Van Dyk: governance en post-waged work
Communicatie: het al beschrijvend definiëren van publieke vraagstukken
● Klassieke communicatietheorieën (framing, agenda-setting, priming) → media
malaise;
● De digitale transitie: vloek of zegen? → participatie vs. fragmentatie;
● Post-waarheid tijdperk: effecten, gevolgen en cognitieve dimensies van
desinformatie;
● Netwerk als meervoudig begrip in deze cursus.
● Benkler et al.: networked public sphere als nieuwe arena voor het publieke debat
→ beperking van de vierde macht (media) + onderwerpen langer op de agenda door
attention backbone;
● Blumler: klassieke politieke communicatie theorieën houden geen stand door de
digitale transitie, sinds die meer ruimte voor theorieën over perspectieven, rollen
van actoren, holistische theorieën en normatieve theorieën.
Louise Beuze - Perspectieven op Publieke Vraagstukken - UU 2023-2024
3
, Week 47 - Inleiding: problemen en perspectieven
Hoorcollege
Wat zijn wicked problems?
Wicked problems (ontembare problemen): meervoudig, complex, ambigu.
Definitie Head en Alford (2015):
➔ Sociaal pluralisme, diversiteit: stakeholders met verschillende belangen en
waarden → door tegenstellingen lastig om tot een oplossing te komen.
➔ Institutionele complexiteit: netwerken van organisaties en multiple governance (op
verschillende manieren / in verschillende systemen een probleem proberen op te
lossen) → overheid is afhankelijk van andere organisaties, met ieder verschillende
instituties. De oplossing werkt door alle verschillende lagen van het netwerk heen =
complex.
➔ Wetenschappelijke onzekerheid: fragmentatie van kennis en gebrek eraan → hoe
groot is het probleem, in hoeverre werken de huidige maatregelen, wat is de
efficiëntste aanpak → verschillende meningen, verschillende experts.
In het artikel van Head en Alford wordt de checklist van Rittel en Webber (1973) genoemd,
waarin zij tien karakteristieken van wicked problems noemen:
1. Er is geen definitieve formulering van het probleem;
2. Er is geen eenduidige oplossing;
3. Oplossingen van wicked problems zijn niet waar of onwaar, maar goed of slecht;
4. Er is geen ultieme test die een oplossing voor een wicked problem kan testen.
5. Iedere poging tot een oplossing is een ‘one-shot-operation’, de gevolgen kunnen
niet ongedaan worden en er is geen sprake van 'trial and error’.
6. Wicked problems hebben geen duidelijke set van mogelijke oplossingen of
onderdelen van een plan.
7. Elk wicked problem is uniek
→ maar deelt ook karakteristieken van andere problemen.
8. Elk wicked problem kan worden gezien als een symptoom van een ander probleem
→ maar dat geldt ook voor veel ‘niet-wicked problems’ (beleid hangt altijd samen met
ander beleid)
9. De discrepantie die door het wicked problem wordt gerepresenteerd kan op
verschillende manieren worden uitgelegd.
10. Oplossingen die niet slagen, worden niet getolereerd door de samenleving (‘the
planner has no right to be wrong’).
Ook Heifetz (1994) heeft een conceptualisering opgesteld van ‘wicked problems’. Hierbij
schetst hij een schaal van ‘tame’ tot ‘wicked’.
Hieruit kunnen drie typologieën uit worden geformuleerd:
● Type 1: probleemdefinitie en mogelijke oplossing helder = tembaar (bijv. kruispunt
waar veel ongelukken gebeuren → verkeerssituatie wordt aangepast);
Louise Beuze - Perspectieven op Publieke Vraagstukken - UU 2023-2024
4
