100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Samenvatting Klinische Neuropsychologie (17/20 eerste zit!) €6,39   In winkelwagen

Samenvatting

Samenvatting Klinische Neuropsychologie (17/20 eerste zit!)

 17 keer bekeken  0 aankoop
  • Vak
  • Instelling

Deze samenvatting is een volledige samenvatting van het vak klinische neuropsychologie gedoceerd door professor K. Beeckmans en E. Dierckx . Het wordt gegeven in eerst jaar master aan de VUB. De samenvatting omvat de slides aangevuld met uitgebreide lesnota's van het academiejaar .

Voorbeeld 6 van de 190  pagina's

  • 11 januari 2024
  • 190
  • 2023/2024
  • Samenvatting
avatar-seller
Klinische Neuropsychologie

Inhoudsopgave

H1: Historische inleiding en situering ..................................................................................................................... 8
1 Situering .................................................................................................................................................................................................. 8
1.1 Definitie .................................................................................................................................................................................... 8
1.2 Cognitieve functies en stoornissen ............................................................................................................................... 9
1.3 Ziektebeelden......................................................................................................................................................................... 9
2 Historische inleiding .......................................................................................................................................................................... 9
2.1 Oudheid ................................................................................................................................................................................... 9
2.2 Oude Egypte......................................................................................................................................................................... 10
2.3 Egypte..................................................................................................................................................................................... 10
2.4 Arabische wereld............................................................................................................................................................... 10
2.5 Grieken en Romeinen ...................................................................................................................................................... 11
2.5.1 Grieken.......................................................................................................................................................................... 11
2.6 Celtheorie (Ventriculaire lokalisatie hypothese) ................................................................................................ 12
2.7 Renaissance ......................................................................................................................................................................... 13
2.8 Eind 16e, 17e en begin 18e eeuw ............................................................................................................................... 13
2.9 19e eeuw ............................................................................................................................................................................... 14
2.10 20ste eeuw......................................................................................................................................................................... 15
2.11 Midden 20e eeuw ........................................................................................................................................................... 16
2.12 Hedendaagse neuropsychologie .............................................................................................................................. 16
2.12.1 Vier belangrijke concepten ............................................................................................................................... 17
2.12.2 België .......................................................................................................................................................................... 18
2.12.3 Werkplaatsen neuropsycholoog ..................................................................................................................... 18

H2: (Visuele) Waarneming ........................................................................................................................................ 20
1 Inleiding................................................................................................................................................................................................. 20
2 Visuele waarneming......................................................................................................................................................................... 20
2.1 Fysiologie: van het oog naar de hersenen .............................................................................................................. 20
2.2 Fysiologie: visuele cortex............................................................................................................................................... 21
2.3 Stadia in de visuele waarneming (functioneel).................................................................................................... 22
2.4 Stoornissen na hersenbeschadiging.......................................................................................................................... 24
2.4.1 Apperceptieve objectagnosie .............................................................................................................................. 24
2.4.2 Kopiëren bij associatieve objectagnosie ........................................................................................................ 25
2.5 Lagere orde stoornissen ................................................................................................................................................. 25
2.5.1 visueel veld defect.................................................................................................................................................... 25
2.5.2 stoornissen in gezichtsscherpte, contrastgevoeligheid en licht-donkeradaptatie ...................... 27
2.5.3. stoornissen in de kleurwaarneming ............................................................................................................... 27
2.5.4. stoornissen in de bewegingswaarneming .................................................................................................... 27
2.6 Hogere orde stoornissen ................................................................................................................................................ 28
2.6.1 Apperceptieve agnosieën...................................................................................................................................... 28
2.6.2 Associatieve agnosieën .......................................................................................................................................... 28
2.6.3 Prosopagnosie ........................................................................................................................................................... 29



1

, 2.7 Overige visuele stoornissen .......................................................................................................................................... 29
2.7.1 Blindsight ..................................................................................................................................................................... 29
2.7.2 Visuele illusies en hallucinaties ......................................................................................................................... 30
2.7.3 Corticale blindheid .................................................................................................................................................. 30
2.7.4 Palinopsie .................................................................................................................................................................... 30
3 Auditieve waarneming .................................................................................................................................................................... 30
3.1 Fysiologie: van het oor naar de hersenen ............................................................................................................... 30
3.2 Auditieve stoornissen...................................................................................................................................................... 31
4 Tactiele waarneming / lichamelijke perceptie .................................................................................................................... 31
4.1 Perceptie: stoornissen..................................................................................................................................................... 31
5 Smaak en reukperceptie ................................................................................................................................................................. 32
5.1 Stoornissen .......................................................................................................................................................................... 32

6 VIsuele waarneming tests → niet actief kennen ........................................................................................................... 32

H3: Ruimtelijke cognitie............................................................................................................................................. 34
1 Inleiding................................................................................................................................................................................................. 34
1.1 Ruimtelijke perceptie ...................................................................................................................................................... 34
1.2 Ruimtelijke aandacht ....................................................................................................................................................... 34
1.3 Ruimtelijke representaties ............................................................................................................................................ 35
1.4 Ruimtelijk geheugen ........................................................................................................................................................ 35
1.4.1 Werkgeheugen .......................................................................................................................................................... 36
1.4.2 Objectrelaties ............................................................................................................................................................. 36
1.4.3 Het leren van een route ......................................................................................................................................... 37
1.5 Visuoruimtelijke praxis .................................................................................................................................................. 37
2 Ruimtelike cognitie stoornissen na hersenbeschadiging ................................................................................................. 37
2.1 Ruimtelijke perceptie ...................................................................................................................................................... 37
2.2 Ruimtelijke aandacht ....................................................................................................................................................... 38
2.3 Ruimtelijk geheugen ........................................................................................................................................................ 41
2.4 Ruimtelijke praxis ............................................................................................................................................................. 42

3 Diagnostiek → niet actief kennen ........................................................................................................................................... 43
3.1 Ruimtelijke cognitie ......................................................................................................................................................... 43
3.2 Visuoruimtelijke praxis .................................................................................................................................................. 43
3.3 Perceptie ............................................................................................................................................................................... 44
3.4 Visueel-ruimtelijk werkgeheugen: tests ................................................................................................................. 46

H4: Aandacht, executieve functies en sociale cognitie ..................................................................................... 47
1 Aandacht ............................................................................................................................................................................................... 47
1.1 Selectiviteit van aandacht .............................................................................................................................................. 47
1.1.1 Gerichte aandacht .................................................................................................................................................... 47
1.1.2 Verdeelde aandacht................................................................................................................................................. 48
1.2 Intensiteit van aandacht ................................................................................................................................................. 49
1.2.1 Alertheid ...................................................................................................................................................................... 49
1.2.2 Volgehouden aandacht .......................................................................................................................................... 49
1.3 Neuro-anatomische correlaten ................................................................................................................................... 50
1.3.1 Betrokken hersengebieden .................................................................................................................................. 50
2 Executieve functies ........................................................................................................................................................................... 50
2.1 Paraplubegrip ..................................................................................................................................................................... 51


2

, 2.2 Lokalisatie ............................................................................................................................................................................ 51
2.3 Stoornissen .......................................................................................................................................................................... 52
2.3.1 Aandacht en executieve functies ....................................................................................................................... 52
3 Sociale cognitie .................................................................................................................................................................................. 53
3.1 Emotionele processen ..................................................................................................................................................... 53
3.2 Emoties .................................................................................................................................................................................. 53
3.3 Sociaal-cognitieve processen ....................................................................................................................................... 55
3.4 Stoornissen .......................................................................................................................................................................... 55
3.4.1 Oorzaken ...................................................................................................................................................................... 55
3.5 Lokalisatie in het brein ................................................................................................................................................... 56
1 Neuraal herstel ................................................................................................................................................................................... 57
1.1 Neuroplasticiteit ................................................................................................................................................................ 57
1.2 Inleiding ................................................................................................................................................................................ 57
1.2.1 Herstelcurve ............................................................................................................................................................... 57
1.2.2 Twee herstelfasen .................................................................................................................................................... 58
1.3 De acute fase ........................................................................................................................................................................ 58
1.3.1 Oedeem ......................................................................................................................................................................... 58
1.3.2 Neurale shock ............................................................................................................................................................ 59
1.3.3 Diaschisis (functionele deactivering) .............................................................................................................. 59
1.4 De adaptatiefase ................................................................................................................................................................ 60
1.4.1 Lokale reorganisatie (neurofysiologische adaptatie)............................................................................... 60
1.4.2 Functionele adaptatie ............................................................................................................................................. 66
1.4.3 Neurale bypass .......................................................................................................................................................... 66
1.4.4 Redundantie (‘unmasking’) ................................................................................................................................. 67
1.5 Factoren die het neuraal herstel beïnvloeden ...................................................................................................... 68
1.5.1 Cognitive reserve...................................................................................................................................................... 69
1.5.2 Breinreserve ............................................................................................................................................................... 70
2 Neuropsychologische revalidatie ............................................................................................................................................... 70
2.1 Begrippenkader ................................................................................................................................................................. 72
2.1.1 Cognitieve revalidatie ............................................................................................................................................ 72

H6: Neuropsychologie van cerebrovasculaire aandoeningen ....................................................................... 80
1 Bloedvatensysteem (Arteriële circulatie) ............................................................................................................................... 80
2 CVA........................................................................................................................................................................................................... 81
2.1 Inleiding → niet kennen voor het examen .............................................................................................................. 81
2.2 Risicofactoren ..................................................................................................................................................................... 81
2.2.1 Wijzigbare of behandelbare risicofactoren................................................................................................... 81
2.2.2 Niet-wijzigbare risicofactoren ............................................................................................................................ 81
2.3 CVA .......................................................................................................................................................................................... 82
2.3.1 Ischemisch CVA ......................................................................................................................................................... 82
2.3.2 Hemorragisch CVA ................................................................................................................................................... 88
2.3.3 Overzicht CVA-types ............................................................................................................................................... 92
2.4 Problemen na een CVA.................................................................................................................................................... 92
2.4.1 lichamelijke problemen ......................................................................................................................................... 92
2.4.2 neuromotorische problemen .............................................................................................................................. 94
2.4.3 neuropsychologische problemen ...................................................................................................................... 95

H7: Neuropsychologie van traumatisch herstel ................................................................................................. 99




3

, 1 Inleiding................................................................................................................................................................................................. 99
1.1 Incidentie en oorzaken ................................................................................................................................................... 99
2 Traumatisch hersenletsel .............................................................................................................................................................. 99
2.1 Classificatie op basis van het hersenletsel ...........................................................................................................100
2.1.1 Post-commotioneel syndroom .........................................................................................................................101
2.1.2 Whiplash letsel ........................................................................................................................................................101
2.1.3 Verschillen licht traumatisch hersenletsel en whiplash letsel ...........................................................102
2.1.4 Verklaring voor het post-commotioneel syndroom ...............................................................................102
2.1.5 Open schedelletsel .................................................................................................................................................103
2.1.6 Gesloten schedelletsel ..........................................................................................................................................104
2.1.7 Coup en contre-coup / open en gesloten schedelletsel .........................................................................104
2.1.8 Coma (‘loss of consciousness’ (LOC)) ............................................................................................................104
2.1.9 Post-traumatische amnesie (PTA) ..................................................................................................................105
2.2 Pathofysiologie: Primaire en secundaire letsels ................................................................................................107
2.2.1 primaire letsels .......................................................................................................................................................107
2.2.2 Secundaire letsels ..................................................................................................................................................109
2.3 Chronisch traumatisch encefalopathie (CTE) .....................................................................................................111
2.4 Neuropsychologische problemen na een contusio cerebri ...........................................................................111
2.4.1 cognitieve stoornissen .........................................................................................................................................111
2.4.2 emotionele veranderingen .................................................................................................................................112
2.4.3 gedragsveranderingen .........................................................................................................................................113
2.4.4 anosognosie ..............................................................................................................................................................113

H8: Neuropsychologie van de frontale hersenkwab...................................................................................... 114
1 Inleiding.............................................................................................................................................................................................. 114
1.1 Anatomie en functionele organisatie ......................................................................................................................114
1.2 Drie schorsen (cortices) ...............................................................................................................................................115
1.2.1 Drie controlerende functies ...............................................................................................................................116
1.3 De prefrontale cortex kan verdeeld worden in 3 verschillende gebieden ............................................116
2 Primaire motorische cortex ....................................................................................................................................................... 117
2.1 Motorische functies ........................................................................................................................................................117
3 Premotorische cortex.................................................................................................................................................................... 119
3.1 Motorische functies ........................................................................................................................................................119
4 Area van broca ................................................................................................................................................................................ 120
4.1 Taalfuncties........................................................................................................................................................................120
4.1.1 Casus leborgne (‘Tan’) (1809 - 1861) ...........................................................................................................120
5 Frontale oogbewegingszone...................................................................................................................................................... 120
5.1 Visuoperceptuele functies ...........................................................................................................................................120
5.1.1 Experiment van Yarbus .......................................................................................................................................120
5 Prefrontale cortex .......................................................................................................................................................................... 121
5.1 Een letsel van de prefrontale cortex kan resulteren in...................................................................................121
5.1.1 Aandachtsstoornissen in de prefrontale cortex........................................................................................121
5.1.2 Geheugenstoornissen prefrontale cortex ....................................................................................................124
5.1.3 Executieve stoornissen prefrontale cortex .................................................................................................127
5.1.4 Emotionele en gedragsveranderingen prefrontale cortex ...................................................................131

H9: Taal ......................................................................................................................................................................... 133
1 Taal als cognitie .............................................................................................................................................................................. 134



4

, 1.1 Mentale lexicon ................................................................................................................................................................134
1.2 De gesproken taal ............................................................................................................................................................135
1.2.1 Begrijpen van de gesproken taal .....................................................................................................................135
1.2.2 Produceren van taal ..............................................................................................................................................135
2 Stoornissen in taal ......................................................................................................................................................................... 136
2.1 Stoornissen in de taalproductie ................................................................................................................................136
2.1.1 Woordvindingsproblemen .................................................................................................................................136
2.1.2 Problemen in de zinsbouw.................................................................................................................................137
2.2 Stoornissen in het taalbegrip .....................................................................................................................................137
2.2.1 Problemen op klank- en woordniveau..........................................................................................................137
2.2.2 Problemen op zinsniveau ...................................................................................................................................137
2.3 Afasie ....................................................................................................................................................................................138
2.3.1 Afasie van Broca .....................................................................................................................................................138
2.3.2 Afasie van Wernicke .............................................................................................................................................138
2.3.3 Conductie-afasie .....................................................................................................................................................139
2.3.4 Transcorticale afasie .............................................................................................................................................139
2.3.5 Globale afasie ...........................................................................................................................................................139
2.3.6 Amnestische afasie / anomische afasie ........................................................................................................139
2.3.7 Samenvattend schema .........................................................................................................................................140
2.4 Afasie: hersengebieden .................................................................................................................................................140
2.5 Spraakstoornissen ..........................................................................................................................................................143
2.6 Lees- en schrijfstoornissen .........................................................................................................................................143
2.6.1 Leesstoornissen ......................................................................................................................................................143
2.6.2 Schrijfstoornissen ..................................................................................................................................................144
3 Diagnostiek stoornissen in taal ................................................................................................................................................ 144
3.1 Tests ......................................................................................................................................................................................145

H10: Actie en motoriek ............................................................................................................................................ 146
1 Motoriek ............................................................................................................................................................................................. 146
1.1 Organisatie van het motorisch systeem ................................................................................................................146
1.1.1 Neuro-anatomisch .................................................................................................................................................146
1.2 Representatie van bewegingen .................................................................................................................................147
1.2.1 Spiegelneuronen ....................................................................................................................................................147
1.2.2. Forward models.....................................................................................................................................................148
1.2.3. Motorische planning ............................................................................................................................................148
1.2.4. Motor imagery ........................................................................................................................................................148
1.3 Representatie van bewegingsdoelen ......................................................................................................................149
1.3.1. Externe representatie .........................................................................................................................................149
1.3.2. Interne representatie ..........................................................................................................................................149
2 Motorische stoornissen ................................................................................................................................................................ 149
2.1 Rubberenhandillusie .....................................................................................................................................................149
2.2 Cerebrale parese (CP) ...................................................................................................................................................150
2.3 Apraxie .................................................................................................................................................................................150
2.3.1 Ideationele apraxie ................................................................................................................................................150
2.3.2 Ideomotorische apraxie.......................................................................................................................................151
2.3.3 Andere indelingen..................................................................................................................................................151
2.4 Alien hand syndrome.....................................................................................................................................................152
2.5 Anarchic hand syndrome (AHS) ...............................................................................................................................152
3 Samenvatting ................................................................................................................................................................................... 153



5

, H11: Geheugen............................................................................................................................................................ 154
1 Inleiding.............................................................................................................................................................................................. 154

2 Taxonomie van het geheugen→ Structuren / systemen en processen ........................................................ 154
2.1 Sensorisch geheugen, korte termijn geheugen & lange termijn geheugen ............................................155
2.1.1 Uitdieping KTG ........................................................................................................................................................156
2.1.2 uitdieping werkgeheugen ...................................................................................................................................157
2.1.3 Geheugenprocessen ..............................................................................................................................................158
2.1.4 Uitdieping declaratief lange termijngeheugen ..........................................................................................161
2.1.5 Uitdieping niet-declaratief lange termijngeheugen ................................................................................164
2.2 Geheugen en brein → niet actief kennen ..........................................................................................................165
2.2.1 Werkgeheugen ........................................................................................................................................................165
2.2.2 Episodisch geheugen (amnestisch syndroom)..........................................................................................165
2.2.3 Opslaan van nieuwe herinneringen ...............................................................................................................165
2.2.4 Niet declaratief lange termijn geheugen ......................................................................................................165
3 Cognitie en gezond ouder worden .......................................................................................................................................... 166
4 Stoornissen ........................................................................................................................................................................................ 166
4.1 Geheugenklacht................................................................................................................................................................167
4.2 Amnesie en amnestisch syndroom ..........................................................................................................................167
4.3 Oorzaken van geheugenstoornissen .......................................................................................................................167
4.3.1 Neurodegeneratieve aandoeningen ...............................................................................................................167
4.3.2 Korsakoff syndroom .............................................................................................................................................174
4.3.3 Posttraumatische amnesie .................................................................................................................................174
4.3.4 Transient global amnesie....................................................................................................................................174
4.3.5 Functionele / psychogene amnesie ................................................................................................................175
4.3.6 Psychiatrische aandoening: depressie ..........................................................................................................175

H12: Epilepsie en Intra- en extracraniële tumoren ....................................................................................... 176
1 Epilepsie ............................................................................................................................................................................................. 176
1.1 Omschrijving .....................................................................................................................................................................176
1.2 Definitie ...............................................................................................................................................................................176
1.3 Pathofysiologie van de epileptische aanvallen ...................................................................................................176
1.3.1 Classificatie ...............................................................................................................................................................177
1.4 Behandeling .......................................................................................................................................................................180
1.4.1 Anti-epileptica .........................................................................................................................................................180
1.4.2 Neurocirurgische behandeling .........................................................................................................................181
1.4.3 Nervus vagusstimulatie .......................................................................................................................................182
1.4.4 Deep brain stimulatie ...........................................................................................................................................182
1.4.5 Katogeen dieet .........................................................................................................................................................182
1.5 Neuropsychologische gevolgen.................................................................................................................................183
1.5.1 Type epilepsie ..........................................................................................................................................................183
1.5.2 Netwerktheorie .......................................................................................................................................................183
1.5.3 Antiepileptica ...........................................................................................................................................................184
1.6 Cognitief functioneren: bijwerkingen ....................................................................................................................184
1.6.1 Intelligentie ...............................................................................................................................................................184
1.6.2 Geheugen ...................................................................................................................................................................184
1.6.3 Snelheid van informatieverwerking ..............................................................................................................184
1.6.4 Aandacht en executief functioneren ..............................................................................................................184
1.6.5 Taal en spraak..........................................................................................................................................................184



6

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Javl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 73243 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€6,39
  • (0)
  Kopen