Aantekeningen van de hoor- en werkcolleges van de verschillende filosofen uit de reader voor het vak Sociale en Politieke Filosofie aan de RUG (Eindtentamen).
SOCIALE EN POLITIEKE
FILOSOFIE 2
1. FOUCAULT
1.1 FOUCEAULT: ARTIKEL + LEESVRAGEN
Structuur van de tekst:
Doel: subjectiviseren hoe dat werkt
Objectivicatie: mens tot subject maken nodig nieuwe economie van machtrelaties
Centrale vorm van weerstand: subjection against subjectivitt: via drie vormen van relaties. Afsluitende
deel: wat is de natuur van macht? Notion of government. Power = government.
Conclusie:
Foucault biedt begrippenkader voor de analtse van macht gebruiken om meer details te zien
in maatschappelijke structuren. De uitleg van simpele bevrijding is lastig.
Kritiek:
Hoe moet je verder gaan in de praktijk?
Naar welke maatschappij moeten we dan wel streven?
Vormen van objectivering:
Wetenschap
Categorisatie
Hoe je jezelf tot subject maakt: sensualiteit “ik ben iemand, die…”
o Subject = een onderdaan van iets overheerst door iets, of
o Subject = gebonden aan iets door jezelf
1.2 FOUCAULT: HOORCOLLEGE
Voorgeschiedenis: Structuralisme
Geassocieerd met Ferdinand de Saussure (1857-1913), Claude LéviStrauss(1908-2009), Jacques
Lacan (1901-1981)
De Saussure: taalwetenschap moet zich met het taalststeem bezig houden,waaronder met name
het ststeem van tekens (semiotiek, tekenleer)
De betekenis van een teken ontstaat door zijn relatie met andere tekens (en niet doorverwijzing
naar de wereld of door het taalgebruik van een individu)
Het taalststeem is autonoom: alleen de interne relaties binnen het ststeem zijn relevant
, Lévi-Strauss: de culturele antropologie moet cultuur zien als een uitdrukking van de structuur van
de menselijke geest
Cultuur als een ststeem van relaties
Lacan: in de pstchologie is het onbewuste is gestructureerd als een taal(ststeem)
Foucault tegenover het structuralisme
Verschillen:
• Foucault doet historisch onderzoek (diachronisch ipv stnchronisch)
• Foucault richt zich niet op het taalststeem maar op het feitelijke vertoog
• Foucault is anti-idealistisch: De structuur van het vertoog is geen spiegel van de structuur van de
menselijke geest.
Overeenkomsten:
• Anti-subjectsfilosofie
Doelen van Foucaults werk
Belicht aspecten van de moderne samenleving door:
• Hun ontstaan te laten zien (vergt historisch onderzoek)
• Te letten op het verschil tussen normaal en abnormaal
• Stelling: De moderne samenleving wordt gevormd door definitie en uitsluting van het abnormale
(in verschillende domeinen).
Kritiek bij Foucault:
• niet als bekritiseren tbv ‘juiste’, ‘ware’ visie, maar als deconstrueren, historische
fabricageprocessen laten zien
• Alles is contingent: product van specifieke historische situatie
• Taak: concrete historische processen en praktijken onderzoeken (gevangeniswezen, pstchiatrie,
ziekenhuizen, menswetenschappen)
Het dispositief
• Dispositief: “een historische constellatie van verschillende maatschappelijke factoren, die op een
bepaald efect is gericht.” (vP, p.311) Kan zich bijv. ook uiten in de indeling van de ruimte
• assujettissement
i. tot subject maken
ii. onderwerping
Elementen van een dispositief: Vertoog/Discours
Discoursanaltse:
• niet vragen: “Zijn de uitspraken waar”?
• maar: ontrafelen, ontluisteren van een discours
Welk issue besproken? Hoe issue gesitueerd (‘geografie’)
Wie spreekt? Wie wordt besproken?
, • de ‘politiek’ van het dispositief zichtbaar maken
• Wetenschappen als disciplines: ze disciplineren mensen via machtstechnieken. Ze produceren
waarheidsvertogen
• ἐπιστήμη (episteme, epistemologisch veld):
• onze orde van theoretisch weten
• Lolle Nauta: “het geheel van niet-bewuste regels die de algehele organisatie van onderling
gescheiden velden van kennis beheersen”
Foucault heef geen theorie voor het onderscheiden van ttpen macht, maar hij maakt wel onderscheid in
soorten macht:
Juridische soevereiniteit (wet-en-koning-model)
Disciplinair-productieve macht: voortdurende controle, de macht van de norm
o Macht produceert kennis, persoonlijke identiteiten, maatschappelijke instellingen, etc.
o Methode: strafen en belonen, hiërarchischere en ordenen.
o Resultaat: normaal gedrag
Pastorale macht (artikel)
Weerstand tegen macht is problematisch:
Het hangt af van het ttpe macht
Taak: weerstand tegen dispositief: niet alleen tegen macht verbonden aan kennis
Er is geen weerstand buiten elk dispositief
Geen weerstand in de naam van ‘waarheid’ of ‘rechtvaardigheid’
Chomskt: “Je wilt vechten voor een betere maatschappij weerstand tegen de maatschappij.”
Foucault: “Dromen zijn geconditoneerd.”
Kun je dan nog weerstand bieden tegen macht?
o Foucault noemt strategieën van weerstand in zijn artikel:
o Liberate us from the state and what is linked to the state weerstand bieden tegen de
subjectiviteit die ons opgelegd wordt.
o Genealogisch: onderzoek van onderdrukte kennis
o Parrhesia: speaking truth to power
Genealogisch onderzoek van onderdrukte kennis
Vormen van kennis die werden gezien als niet adequaat moeten weer naar boven komen om te
dienen als kritiek (seksualiteit bijvoorbeeld).
De manier waarop wetenschap ge-ïntutioneerd is, legt een claim op de waarheid.
o Je wordt dan bevooroordeeld in je waarneming.
o Gekoppeld aan een macht die bepaald hoe de wereld eruit ziet voor jou.
= Aanleveren van een instrument dat uitlegt hoe macht werkt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bdkfilo1998. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
