Samenvatting
Biologie samenvatting Havo 3 Hoofdstuk 5 en 6
Biologie samenvatting Havo 3 Hoofdstuk 5 en 6 Paragraaf 5.4 t/m 6.6 Met leervragen voor meer oefening Hoog cijfer mee behaald
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
biologie leerwijzer 5.4 t/m 6.65.4
Je kunt de evolutietheorie beschrijven met 3 argumenten voor:
Je kunt natuurlijke selectie omschrijven:
Evolutie is de ontwikkeling op aarde waar soorten ontstaan, veranderen en/of
verdwijnen. De evolutietheorie gaat uit van een periode van miljoenen jaren, variatie
in genotypen, natuurlijke selectie en het ontstaan van nieuwe soorten. Bij
geslachtelijke voortplanting ontstaat variatie in genotypen. Door natuurlijke selectie
kunnen soorten dus voortdurend veranderen. Het kan ook bij een mutatie ontstaan.
Als er nieuwe genotypen ontstaan, kan dat ook leiden tot nieuwe fenotypen. Niet alle
dieren hebben een even grote overlevingskans. Als het organisme goed aan het
milieu is aangepast heeft een grotere overlevingskans. De eigenschappen die gunstig
zijn om te overleven, worden doorgegeven aan de nakomelingen. Als je een
organisme met bijvoorbeeld een zwakke gezondheid of een afwijkende kleur hebt,
worden ze eerder gevangen door roofdieren. Deze organismen leven kort en hebben
weinig kans op nakomelingen. Het ongunstige genotype wordt vrijwel niet
doorgegeven aan de nakomelingen. Of een dier goed of niet goed is aangepast aan
het milieu wordt bepaald door het genotype.
1. Als er veel variatie is in genotypen en fenotypen is dat gunstig, want als de
omstandigheden veranderen, zit er altijd wel een gunstige eigenschap bij. Als
deze organismen zich voortplanten geven ze hun genen door aan hun
nakomelingen en die erven die eigenschap dan. Als alleen de organismen met de
nieuwe, afwijkende vorm blijven voortbestaan, is de soort veranderd.
2. Als er verschillende vormen van een soort gescheiden raken door bijvoorbeeld
een berg, kunnen de 2 vormen verschillen. Het milieu verschild dan en er komen
zo veel verschillen dat de soorten zich niet meer kunnen voort planten en zijn de
2 vormen 2 soorten geworden. Dit heet isolatie
5.5
Je kunt uitleggen hoe fossielen zijn ontstaan
Je kunt uitleggen dat soorten verwant zijn als ze een gemeenschappelijke voorouder
hebben
Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in
gesteentes. Ze ontstaan als resten van organismen worden bedekt met zand of
kleideeltjes (sedimenten). Als dit snel gebeurt krijgen bacteriën en schimmels niet de
kans niet de tijd om resten helemaal af te breken. Sedimenten verstenen en het fossiel
blijft bewaard. Nieuw sediment komt er bovenop. Fossielen laten soms zien dat soorten
zijn verdwenen.
, Soorten van de gemeenschappelijke voorouder tonen verwantschap. Hoe meer het DNA
overeenkomt hoe meer verwant de soort is. Als het DNA meer overeenkomt, komen ook
het fenotypen en de eiwitten meer overeen. Hoe meer het DNA, het fenotype en de
eiwitten overeenkomen, hoe korter de gemeenschappelijke voorouder leefde. Als een
organisme dezelfde bouw van het lichaam heeft als een ander organisme bestaan ze
waarschijnlijk uit dezelfde grondvorm, dus ook dezelfde voorouder. Door de aanpassing
van het milieu hebben ze wel een andere functie gekregen. Als organen een deel van hun
functie verliezen door aanpassingen, kunnen ze nauwelijks tot ontwikkeling komen en als
je dat terug vindt in de bouw van een organisme heet dat rudimentaire organen of
rudimenten. Bijvoorbeeld kippenvel. Mensen hebben dat maar als we een vacht hadden
gehad, zouden onze haren daardoor overeind blijven staan.
5.6
Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven
Je kunt de techniek crispr-cas omschrijven
Biotechnologie is een verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden
gebruikt om producten te maken voor de mens. De gebruikte organismen zijn uit
zichzelf in staat om de gewenste stoffen te produceren en het DNA van de
organismen hoeft hiervoor niet veranderd te worden. Bij de nieuwere vorm van
biotechnologie wordt het DNA van het organisme wel veranderd. Bijvoorbeeld
recombinant-DNA technieken. Dit zijn verschillende technieken om nieuwe erfelijke
informatie aan te brengen in het DNA van een organisme. Het aanbrengen van de
gewenste erfelijke eigenschappen bij een organisme heet genetische modificatie. Als
een organisme dit heeft heet dat een transgeen. Hiervoor worden vaak micro-
organismen gebruikt maar soms ook planten en dieren.
Bij crispr-cas worden gericht wijzigingen aangebracht in bestaande delen van
organismen. Dit wordt gene editing genoemd. Je kunt het vergelijken met het
aanpassen van tekst. Crispr-cas gebruikt bacteriën om zich te verdedigen tegen
virussen. Hij slaat daarna het virus-DNA op. Cas is een enzym. Hij wordt ingebracht
om een stukje DNA te zoeken dat moet worden gewijzigd. Dat knipt hij eruit en dat
kunnen de uiteinden aan elkaar worden gemaakt of een nieuw DNA stukje worden
ingebouwd. Deze theorie wordt vaak gebruikt voor gentherapie. Het repareert
kapotte genen.
Genomics is de studie van het gehele DNA van een organisme met alle genen die
daarop liggen. Als je wil zien of iemand een ziekte heeft vergelijk je het DNA met dat
van een gezond persoon. Met een DNA-test kan je bijvoorbeeld een dader vangen
door het DNA dat op de plek is te meten en te vergelijken met die van de verdachte.
En er kunnen erfelijke ziektes opgespoord worden. Edna is DNA dat in een bepaalde
omgeving wordt verzameld. Alle organismen laten DNA achter. Met Edna kunnen
wetenschappers zien welke soorten er in het gebied leven zonder ze te hoeven
vangen. synthetische biologie is een vakgebied waarin biologisch materiaal
kunstmatig wordt nagemaakt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper felinevandenbulk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50843 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen