Johan Vanderfaeillie & Jurgen Lemiere 2023 – 2024
Damla Akgöl 3BA
Schema Samenvatting: Evidence based kritisch handelen
Inhoudstafel
Schema Samenvatting: Evidence based kritisch handelen ............................................................................................................................. 1
Hoofdstuk 1: Handelingsgerichte diagnostiek, evidence based kritisch handelen in diagnostiek & praktijk .................................................................... 2
Hoofdstuk 3: Diagnostische instrumenten (gastles) ..................................................................................................................................................... 6
Hoofdstuk 5: Evidence-based practices ....................................................................................................................................................................... 8
Hoofdstuk 6: Transdiagnostische (TD) interventies .................................................................................................................................................... 11
Hoofdstuk 7: Evidence-based management (gastles A&O) ......................................................................................................................................... 13
Afkortingen gebruikt tijdens svt Afkortingen gebruikt tijdens svt Afkortingen gebruikt tijdens svt
- Wet. = wetenschappen - Vw = voorwaarde(n) - (be)antw = (be)antwoord(en)
- v/d of v/h = van de/het - Vergl = vergelijking - Opl. = oplossing
- Diag(n) = diagnose/diagnostiek - Hvl = hoeveel - Cogn = cognitief
- Tss = tussen - (+) = positief of voordeel - Emo = emotioneel/emotie
- HGD = handelsgerichte diagnostiek - (-) = negatief of nadeel - Advies = aanbeveling(en)
- EB(H) = evidence based (handelen) - Cogn = cognitief - Ψ = psychologie
- Afh = afhankelijk - Emo = emotie(s)/emotioneel - Org = organisatie(s)
- Onafh = onafhankelijk - Hyp = hypothese(n) - PDI = psychodiagnostisch instrument
- # = aantal - OV = onderzoeksvraag(en) - COTAN = Commissie
- HV = hulpverlener (/diagnosticus) - Mog = mogelijk Testaangelegenheden Nederland
- Ontw = ontwikkeling - Bep = bepaalt/bepaalde
1
, Johan Vanderfaeillie & Jurgen Lemiere 2023 – 2024
Damla Akgöl 3BA
Hoofdstuk 1: Handelingsgerichte diagnostiek, evidence based kritisch handelen in diagnostiek & praktijk
Rollen diagnosticus Beslis- en oordeelsfouten: Uitgangspunten HGD Versch vragen = versch analyses
1. Expert gedragswet. → Je wilt als psycholoog dit 1. Doelgericht 1. Klachtenanalyse < vraag om
→ Theorie kunnen toepassen in praktijk vermijden → Diag ≠ doel op zich, MAAR middel om verheldering < verheldering
2. Partner in dialoog met cliënt 1. Confirmation bias: alleen hulpvraag te beantw (onderkenning, verklaring, 2. Probleemanalyse < onderkennende
3. Verdediger van belangen van kind objectief feiten detecteren die advies) vraag < classificatie (diagnose)
- Reflectie is van belang in je overtuiging passen → Als… dan… principe! 3. Verklaringsanalyse < verklarende
2. Belief perseverance = alleen → Goed advies = bruikbaar advies vraag < verklaring
Kwaliteit & wetenschappelijkheid
zien wat je wilt zien & - Attributies van problemen (toont locus of 4. Indicatieanalyse < indicerende vraag <
bedreigd door
overtuigd zijn dat dit juist is control) aanbeveling-veranderingsgericht <
1. Geen systematische procedures
3. Primacy effect = info die 1ste - Gericht op veranderbare kenmerken evaluerend
2. Meer gegevens verzameld dan
noodzakelijk verkregen zal meer doorwegen → Diag = onderdeel van veranderingsgerichte 5 fasen van HGD: diagnostisch cyclus
4. Exessive data collection cyclus = continu proces = eenvoudig als het kan, → Hypothese toetsende modellen
3. Hypothesen blijven impliciet & niet
5. Search for the exotic uitgebreid als het moet 1. 1. Intakefase
correct getoetst
6. Illusory correlation 2. Transactioneel → 4 vw (alles moet voldaan): settingafh
4. Beslissingscriteria worden niet
7. Overconfidence in own → Wederkerigheid tss cliënt & omgeving - Opvoedings/onderwijs relateerde
geëxpliciteerd
capability (micro, meso, macro) probleem?
→ Duidelijk oplijsten hoe je kind gaat
observeren & waarop je diagnose zal Empirisch cylcus (DE GROOT): → Rekening houden tijdens opstellen van hyp - Is diag nodig om vraag te beantw?
observatie < inductie < deductie < → Advies = verbeteren afstemming, wegnemen - Ben ik gekwalificeerd hiervoor?
stellen
toetsing < evaluatie risicofactoren & vergroten protectieve factoren - Heldere beroepsethische posities v/d
5. Blijven vasthouden aan 1ste idee
Regulatieve cyclus (VAN STRIEN): 3. Samenwerken (gelijkwaardigheid) betrokkenen
→ Je moet openstaan voor alles
probleemstelling (+ 1ste reflexieve → Intake, onderzoeks- & adviesfase → Doelgericht
6. Adviezen zijn niet bruikbaar/
pauze) < diagnose < plan (+ 2de → Vraaggericht werken - Context v/d aanmelding verhelderen
herkend & versplinterd
7. Geen antwoord op de hulpvraag reflexieve pauze) < ingreep < → Praten MET cliënt (meta-communicatie) (wie, wanneer, waarom)
evaluatie → Gedetailleerd uitleggen: wat, waarom, hoe - Samenwerkingsrelatie starten
Wetenschappelijker diagnostiek HGD = theoretisch & praktisch onderzoeken - Diagnostis vraagstellingen bepalen
naarmate: weldoordacht stappenplan = 4. Positieve aspecten - Werkafspraken maken (p17)
1. Men explicieter werkt met ideaal- & procesmodel (beschrijft → Talenten, kansen, krachten → Transactioneel kader (uienmodel van
theorieën & verbanden leggen stappen van diag & advisering) = 5 → Ecologische validiteit (= overeenkomst met BRONFENBRENNER): kind = centraal
2. Weten waarom bep theorieen stappen dagelijks leven), competentie verhogend, - Interactie van
gebruikt worden 4 bronnen van EB-Diagnostiek ernsttaxatie microsystemen
3. Denkstappen vastleggen 1. Research based 5. Systematisch - Mesosysteem
4. Waarde v/d theorieën onderzoeken 2. Expert of practice based → Richtlijnen ≠ bindende regels maar wel kader - Exosysteem
5. Resultaten van eigen werk 3. Opinion of client based voor besluitvorming - Macrosysteem
uitwisselen met collega’s 4. Value based (context) ➔ HGD = prescriptief, gebruik van formulieren - Chronosysteem
gebaseerd op methodologische regels
2
, Johan Vanderfaeillie & Jurgen Lemiere 2023 – 2024
Damla Akgöl 3BA
→ HV als samenwerkingspartner 2. Strategiefase (= reflectief!) c. Wat moeten we nog weten? → Praktische criteria ≈ e. Onderzoeksgegevens
→ Oog voor (+) aspecten van cliënt → Wat nodig om vraag te beantw.? “Hypothese…” kosten-batenanalyse Verzamelen: proces EN
& deze benutten < dynamiek → Mag niet overgeslagen worden! → Formuleren: verklarend, - Mbt doelmatigheid product
gesprekken, reëel beeld & prettige → Doel: doelgericht, “diagn traject onderkennend, indicerend & nut v/e middel → Vw: instrument correct
samenwerking opstarten?” == “als… dan…” (advies & verandering), - Baten > kosten! toepassen, omstandigheden v/d
→ Systematisch & transparante → Transactioneel: beschermende/ evaluerend hypothese (p26) - Ifv cliënt denken!! testing kaderen (validiteit &
procedures: stappen (p18-22) risico factoren (min. 3 clusters) - Richtlijnen: wet., c. Toetsingscriteria (TC) betrouwbaarheid beschermen),
a. Voorbereiden van - Methoden: categoriaal/ waarschijnlijkheid, rekening → Per onderzoek: “welke antwoordtendensen nagaan
intakegesprek dimensioneel, bestaand/ houden met alternatieven, hyp verwerp/neem je aan” (anders zit kwaliteit in gevaar)
b. Reden van aanmelding/ zelfontwikkelde model, toetsbaarheid (mono- & → Niet willekeurig/ad hoc → Investeren in samenwerking
wensen/verwachtingen (versch klinisch/empirisch multicausaal), gepast #, beslissen < a priori - Bep. kwaliteit van je info
vragen!) → Vooral HV denkt na & reflecteert transactioneel, consistentie - = voor transparantie → Kind moet op zijn gemak zijn
- Onderkennend (overzicht): → (+) aspecten!! → Selecteren van beslissingen f. Interpreteren resultaten &
beschrijvend, classificerend, → Systematisch: stappen (p23) → Overdragen naar OV (anders bias mog.) OV beantw
niveaubepalend a. Wat weten we al?: overzicht (5 2. 3. Onderzoeksfase → Bv. IQ-onderzoek: illusie → Bevestiging/ontkenning v/d
- Verklarend: vaak link met domeinen) & ernst (RUTTER) → Formuleren onderzoeksvragen, v/e vaststaand cijfer hypothese? Inconsistente
wisselwerking/afstemming → Emo/sociaal/cogn/intellectueel/ hyp toetsen, beantw. OV d. Cliënt informeren elementen?
- Indicerend: veranderings-/ relationeel/lichamelijk/(psycho) → Onderzoeksvraag (OV) = over hyp & instrument → Versch OV: onderkennend,
adviesgericht neurologisch functioneren, leervw operationaliseren van hypothese → Via: mondeling, mail, verklarend, veranderingsgericht,
- Evaluerend & schools vaardigheden, → Transactioneel: alweer telefonisch, schriftelijk adviserend, evaluerend
c. Overzicht van problematisch werkhoudingproblemen interactie/samenwerking → Meta-communicatie: - Niet alle vragen leiden tot
(belemmerend/risicofactoren) - Beschrijven & clusteren bv. - OV opstellen ifv cliënt & niet alleen ‘wat’, maar ook onderzoeksfase
& (+) gedragingen (protectieve ICF context ‘hoe/waarom’ je het gaat 4. Indiceringsfase = integratie-
/stimulerende factoren) → Criteria Rutter: hoeveelheid & → (+) aspecten meenemen doen & aanbevelingsfase
d. Ondernomen frequentie, socio-cultureel setting, → Systematiek hanteren: → Leerling, ouder, leraar = → Input uit fase 2 & 3
voorgeschiedenis /activiteiten omstandigheden, duur v/h a. Expliciteren van begrippen in mede-onderzoeker → Fase van reflectie v/d diagn
e. Attributies/doelen/oplossingen probleem, leeftijdsadequaat, type OV - Verzamelen ook info → Doel: tot een integratief
f. Inschatten v/d veiligheid op problemen & mate van voorkomen b. Doelgerichte keuze v/d - 4 vw: betrokken, beeld komen (onderkennend/
school & thuis in de populatie, intensiteit, onderzoeksmiddelen bereid om bij te verklarende vraag) &
g. Afronding: vraagstelling, verandering v/h gedrag, → Psychometrisch criteria (= dragen, overleg (niet aanbevelingen formuleren
werkafspraken, feedback situatiegebonden, belemmerend kwaliteit): objectiviteit (onafh van stiekem observatie), (veranderingsgerichte/
➔ Conclusie: gerichte info b. Moeten we meer weten? gebruiker), validiteit (voldoet aan onbevooroordeeld adviserende vragen)
verzamelen in functie van → Nee = korte traject (skip fase 3) zijn doel?), betrouwbaarheid info verzamelen - ‘wat’ vraag < ‘hoe’ vraag
hulpvraag - Integratief beeld & advies (nauwkeurigheid v/d werkelijke → Transactioneel: afstemming
→ Ja = fase 3 score), normen v/d instrument tss cliënt & context
3
, Johan Vanderfaeillie & Jurgen Lemiere 2023 – 2024
Damla Akgöl 3BA
→ Samenwerken: reflectief b. Doelen: wat willen/kunnen we d. Argument voor & tegen → Doel: bespreking van b. Inleiden v/h adviesgesprek
→ (+) aspecten: aandacht voor veranderen aanpak best passend advies, → Centraal in deze fase!!
veranderingsmogelijkheden van → HGD = optimistisch, maar ook → Aanbevelingen creëren afspraken maken over de → Op voorhand bep. duur van
kind & omgeving realistisch basishouding obv effectiviteitsonderzoek uitvoering v/d advies en gesprek, wie aanwezig & doelen
→ Systematisch: fase beoogt valkuil → Nog andere vragen? Je doet - Gradaties maken mbt: evaluatie van diagn traject → Cliënt informeren over diagn =
te vermijden verder in deze fase info uit vorige fases, → Transactioneel: idem integratief beeld
- Valkuil: niet overwegen van → Veranderbaarheid bep. (zie p5) vorige interventies?, → Samenwerking: in deze - Op maat, begrijpelijk &
alternatieve aanbevelingen - Wat kunnen we veranderen? afwegen (contra-) fase alle partijen afgestemd op de theorie, …
- Stappen volgen = wapen tegen - Realistisch doelen formuleren indicaties, … betrekken (mbt keuzes) - Dmv: dialoog, visualiseren
tunnelvisie + bewaren van → Wenselijk < haalbaar hulp → Wenselijk < haalbaar - Dynamisch (flap-over)
consistentie in besluitvorming → Preadvies formuleren - Goede intake!! interactie - Integratief beeld bij:
→ # stappen (van EBH): → Vaststellen van (KT/LT) doelen (& - Hoe meer partijen, → (+) aspecten: idem onderkennend, verklarend of
a. Integratief beeld formuleren gewenste hulp) hoe moeilijker, maar → Systematisch: info- evaluerend vraag = afronding
→ In fase 2: info clusteren in cliënt-/ - Doel = Specifiek, Meetbaar, cliënt = altijd centraal overdracht & overleg diagn. traject
contextfactoren, school, opvoeding… Aanvaardbaar/ambitieus, → 5 B’s: Betaal-, Bereik-, a. Voorbereiden v/h - Vaak ook veranderings- of
→ Nu daarop verder werken: Realistisch, Tijdsgebonden, Bruik-, Begrijp-, Beschikbaar adviesgesprek adviesgericht vraag < doelen
afwijking/conformiteit in info? Bep. Inspirerend e. Preadvies: formuleren → Mbt organisatorisch & & aanpak opstellen +
verbanden? - Doel = begrijpbaar (taal, v/d aanbevelingen inhoudelijke zaken geschikte aanpak kiezen (stap
- Resultaten (fase 3) integreren voorkennis, achtergrond) → Vorige fasen: wenselijke → HGD: gezamenlijk 3 & 4)
→ Integratief beeld integreert - Doel = (+) & opl.gericht aanbevelingen bedenken & adviesgesprek want… → Gegeven info controleren
binnen risico-/beschermende • Ecologisch valide, belang haalbaarheid schatten - Samenwerking, → Maak onderscheid tss
factoren & geeft antw op verklarend van context → Nu: aanbevelingen misverstanden, (objectieve) feiten & interpretaties
en/of onderkennende vragen - Keep It Short & Simple: kort opstellen constructief → Stem verhaal af op infobehoefte
→ Geeft schets van aanmelding & krachtig doelen → Aanbeveling met meeste voorstel/dialoog, v/d cliënt
→ Belang ecologisch validiteit: c. Doel < gewenste aanpak: “wie ‘voor’ argumenten = meer efficiënter - Cogn-, emo-, betekenis &
herkenning kans op acceptatie & heeft wat nodig?” slaagkans = prioriteit - Vw: iedereen = ok, gedragscomponent
aanbevelingen → Zelf gerapporteerd leren = - In het belang v/h kind geen privacy → Begrip van cliënt over situatie
→ Tijdsaspect: is er evolutie? grootste effect size MAAR ≠ per se - Ordening van schending, info ≠ te controleren dmv bevragingen (de
→ Verklaring of samenhang? beste methode voor iedereen! wenselijk naar onverwacht, fasen te samenvatten)
- Causaal verband = zelden → KT-doelen (= 1ste succeservaring) minimaal noodzakelijk voldoende trust, c. Bespreken van doelen &
➔ Gericht op overzicht (van huidige < behoeften 5. Adviesfase iedereen = bereid aanpak (vanuit vorige fase)
situatie), inzicht (hoe situatie in - Ondersteuningsbehoeften → = samenwerken & om eigen functie te → Feed up, feed back & feed
stand wordt gehouden) & uitzicht kind, ouder, leerkracht bep. + afronden van diagn traject bespreken forward
(waarop moet aanbeveling zich onderwijsbehoefte bep. → Overleg van resultaten uit → “Moet kid er ook zijn?“,
richten om effectief te kunnen zijn) vorige fase = centraal je geeft zwzo feedback
4
, Johan Vanderfaeillie & Jurgen Lemiere 2023 – 2024
Damla Akgöl 3BA
d. Kiezen aanpak & opstellen → Inhoud handelings- of Transdiagnostische visie = visie op Research Domain Criteria (RDOC) = vertaling van
van HG-verwijzingsplan verwijzingsplan: psychopathologie waarbij dat zegt “dezelfde moleculaire biologie, neurowet. & gedrags- en cogn.
→ Samenspraak - Interventiedoelen onderliggende genetische, neurobiologische & Ψ benadering voor pathofysiologie & etiologie van
→ Aanpak op maat! concretiseren mechanismen kunnen leiden tot verschillende psychiatrische stoornissen
→ Openheid, duidelijkheid & - Soort/aard/type stoornissen” → Onderzoeksmatrix met constructen (rijen) &
realiteitszin = belangrijk! interventie kiezen → Gelijke symptomen, gedrag, coping eenheden van analyse (kolommen)
→ Structureren & visualiseren e. Afronden strategieën → Constructen:
(want te veel info & men → # check vragen stellen om → Gelijke cogn., emo. & motivationele factoren - (-) affect VS onbevreesd
onthoudt beperkt) te zien of advies haalbaar is → Onderliggende overeenkomstige - (+) affect
→ Belemmerende factoren in → Afspraken maken: wie, wat, neurobiologische factoren - Cogn. systemen (perceptie, cogn. controle,
deze stap < kijken hoe boodschap waarom, hoe & wanneer? → Gelijke behandelinterventies voor andere werkgeheugen)
aankomt op versch vlakken → Na advies: evaluatie van stoornissen - Sociale verwerking (affiliatie & hechting,
- Emotioneel: kan acceptatie diagn proces (zelf & cliënt) → Universele beschermende factoren sociale communicatie, perceptie begrijpen
& uitvoering v/e advies - Verbetert kwaliteit van TD-factoren: model van Brown & Barlow vanzelf & anderen)
belemmeren = slaagkans diagn. proces = sterk → Emotionele stoornissen: comorbiditeit & - Arousal en regelsystemen (circadiaanse ritmes,
- Sociaal: iemand werkt algemeen werkzame heterogeniteit in etiologie, beloop & waak- en slaaptoestand)
advies tegen factor fenomenologie → Eenheden van analyse: genen, moleculen, cellen,
- Opvattingen of - Feed up/back/forward → 2 kerntemperamentsfactoren met sterk hersencircuits, fysiologische maten, cogn. functies &
tegenwerpingen: zoek naar ➔ Kritisch reflectie: genetisch basis (p168) gedragingen, zelf-reports
middenweg samenwerking = belangrijk, 1. (-) affectiviteit (AN/BI, anxiety/ behavioral → Hersencircuits & constructen
- Persoonlijke ineffectiviteit MAAR HV blijft eindverantw. inhibition): angst, gedragsinhibitie, - Aandacht & controle
van 1 v/d betrokken neuroticisme - Affectieve arousal & affectregulatie
partijen → Hoge score = introvert, stress, … - Belonding & motivatie
Transdiagn. factoren in diagn.
• “Kan mijn leerling deze → Categoriaal: af-/aanwezig
2. (+) affect (BA/P, behavioral activation/ - Rusttoestand & sociale verwerking: default
advies wel positivity): gedragsactivatie, extraversie mode netwerk
→ Symptoomgericht:
uitvoeren…?” → Hoge score = extravert, impulsief, enthousiast
definiëren vanuit symptoom-
- Praktische moeilijkheden: ➔ Depressie: hoog AN/BI, laag BA/P
clusters (dmv waarneembaar
tijd, middelen, ruimte, $, … ➔ Vermijdingsgedrag: situationeel, lichamelijk
gedrag, uitingen van patiënt &
- Motivationele barrières: sensatie, perfectionisme, uitstelgedrag,
beloop hiervan)
gebrek aan inzet & repeterende dwangmatige handelingen,
→ 2 soorten comorbiditeit
wilskracht experiëntieel
- Parallel = tegelijk
➔ Ga belemmering niet uit de ➔ Unified TD Treatment for Emotional
- Sequentieel =
weg, spoor ze samen op & Disorders (UTDTED): faciliteren van activering,
verandering van
benoem ze inwerken op emo vermijding, veranderen van
stoornis over de tijd
antecedente cogn. reappraisals
heen
5