Alles wat je nodig hebt staat in het boekverslag. Een samenvatting van 5 pagina's (!), titelverklaring, thema, tijd en decor, perspectief, verhaalopbouw, genre en een eigen mening verwerkt in of het een aanrader is. Perfect voor een Nederlands opdracht als je nog een verslag nodig hebt.
ROOD PALEIS - FERDINAND BORDEWIJK
Aanrader of afrader?
Het is niet de bekendste roman van Bordewijk. Dat is onmiskenbaar “Karakter” (Roman van
vader en zoon) geworden en in tweede instantie “Bint” (Roman van een zender). Literair gezien
wordt de roman “Rood Paleis” wel hoog aangeslagen.
Voor de moderne scholier is de roman mijn inziens door de langdradige filosofische
verhandelingen en de geringe actie in de handeling een bijna onverteerbaar boek geworden. In
mijn visie is de roman anno 2005 geschikt voor leerlingen van het vwo met filosofie en
geschiedenis in het profiel of voor studenten van het hbo. In het algemeen kunnen leerlingen
van het havo wanneer ze Bordwijk willen lezen, beter kiezen voor “Bint”of voor “Karakter”.
Genre
Bordewijk geeft zijn roman de ondertitel mee “Ondergang van een eeuw”. Hij beschrijft namelijk
in de roman de ondergang van het fin de siècle van de 19e eeuw.
Ik zie de roman dan ook als een symbolische roman, die een personage opvoert waarin op
symbolische wijze de ondergang van een periode uit de geschiedenis duidelijk wordt gemaakt.
Dat is m.i. dan ook de belangrijke betekenis van deze roman. Zie hiervoor verder onder het
kopje “thematiek”.
Verhaalopbouw
De roman is opgebouwd uit 48 korte, getitelde hoofdstukken van ongeveer 3 à 4 bladzijden.
Enkele hoofdstukken hebben dezelfde titel, bijvoorbeeld “De rook ziet grauw”, “Ochtend” of
“Grootvader” De roman wordt chronologisch verteld: de techniek van de flashbacks komt immers
pas na de Tweede Wereldoorlog onder invloed van de nieuwe filmtechnieken in de mode. Door
de vertelwijze met de ultrakorte hoofdstukken doet de roman enigszins caleidoscopisch en
fragmentarisch aan.
Perspectief
De vertelsituatie in de roman is die van de auctoriale verteller, die alles weet van elk personage.
In feite is dit natuurlijk een wat ouderwetse vertellersfiguur, maar deze manier van vertellen werd
voor de Tweede Wereldoorlog veel toegepast. Een opvallend aspect is dat de verteller op blz.
81 vooruitwijst naar de dood van Henri Leroy in het Vreemdelingenlegioen en daar verder niet
meer op terugkomt.
, Titelverklaring
De titel is eenvoudig te verklaren. De roman is genoemd naar het bordeel aan de
Passeerdersgracht in Amsterdam. De term “rood” als bijvoeglijk naamwoord voor Paleis wijst op
de erotische functie van het gebouw. De hoerenzone in Amsterdam heet immers nog steeds
“the red light district” De ondertitel : “De ondergang van een eeuw” wijst op de val van het fin-de-
siècle-gevoel, dat definitief wordt afgeschud in 1914 bij het begin van de Eerste Wereldoorlog :
in de roman gesymboliseerd door de brand in het bordeel.
Tijd en decor
De tijd waarin de roman speelt, is die vlak voor de Eerste Wereldoorlog. (in het tweede
hoofdstuk wordt januari 1913 genoemd) We nemen in de roman afscheid van het fin de siècle
van de 19e eeuw. Symbolisch is daarom ook de brand die mevrouw Doom in het bordeel sticht.
Daarmee gaat het bordeel ten onder, evenals het fin-de- siècle-gevoel. Op dat moment in 1914
staat ook de echte wereld in brand.
Het decor van de roman is het erotische Paleis aan de Passeerdersgracht in Amsterdam. Het
staat symbool voor de decadentie van de tijd en de ondergang van de eeuw, zoals de ondertitel
van de roman luidt. Een klein gedeelte van de roman speelt zich af in Frankrijk: dat is een
belangrijk decor omdat Henri voor zijn voorliefde voor de Franse cultuur zijn gevoel voor de 19e
eeuw kwijtraakt.
Thema
In de roman ‘Rood Paleis’ probeert Bordewijk een beeld te schetsen van het fin de siècle en de
overgang naar de twintigste eeuw. Hij gebruikt hiervoor het procédé van de tegenstellingen.
Centraal in de roman staan twee mannen, die als de symbolische vertegenwoordigers gelden
van twee tijdperken. Ten eerste is er Henri Leroy, het archetype van de ‘heer’ die in zichzelf het
mal de siècle draagt. Om de dadenloosheid van de tijd te benadrukken is deze “heer”seksueel
impotent. Daartegenover staat Tijs Herdigein, een man die een nieuw tijdperk (dat van de 20e
eeuw) aankondigt. Henri draagt de snor van de bourgeoisie, Tijs heeft een baard van
koperdraad.
Henri Leroy behoort tot de klasse van de heren, de bovenlaag van de maatschappij, de klasse
die boven arbeiders en middenklasse staat. In deze klasse heeft het fin-de- siècle zich als een
virus voortgeplant. Henri zegt in de roman: “De kwaal van iedere tijd is de kwaal van de
machtbezitters. We noemen dat in deze tijd de heren. De machtbezitters drukken hun stempel
op hun tijd, dat is altijd zoo geweest. Deze tijd krijgt zijn stempel van de heren. Maar macht
maakt ongelooflijk weerloos tegen alle ziektekiemen. De ziekte van de heren is het fin-de-
siècle.” De heren lijden aan: “De twijfel, de ontucht, de paraschaamte, de paradox, de leugen, de
obsessie, de zelfontleding.” De heren zijn echter niet geneigd hun kwaal te verbergen voor
anderen, ze koketteren er mee. “De machtsbezitters glimlachen elkaar toe. Ach, heb jij dat ook?”
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jop1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
