Echtscheidingsrecht hoorcollege
Week 1 6-2-15
Scheiding nevenvoorzieningen, voorlopige voorzieningen, gezag
Duidelijke voorzieningen heb je minder bij niet-getrouwd uit elkaar gaan.
In dit vak hebben we het over grote getallen;
Echtscheidingspercentage sinds begin jaren zeventig stijgende lijn. Toen: 18 op de 100 huwelijken, nu
38 op 100.
Van de nu ontbonden huwelijken (90.000 per jaar) eindigt het merendeel door het overlijden van een
echtgenoot (en niet door echtscheiding). Bij overlijden: te maken met het erfrecht.
2013: 33.636 echtscheidingen waarvan ruim 32.178 m/v en een paar honderd m/m en v/v
2012: 14.459 echtscheidingen zonder en 18.814 met een of meer minderjarige kinderen.
Je moet overeenstemming krijgen over alle dingen die je nog samen hebt en die je moet afwikkelen.
Gezag, alimentatie, omvang, pensioen, gezag, huwelijkse voorwaarden afwikkelen. Over de gevolgen
van de scheiding zitten dus moeilijkheden in.
Bij scheidingen met minderjarige kinderen: maakt veel verschil met scheiden zonder minderjarige
kinderen. Hoe gaat het met het geld van de kinderen, hoe gaat het met een nieuwe partner, hoe als je
wilt verhuizen, wie neemt de zorg etc.
Meeste mensen houden huwelijk lang vol. Nu zoveel jaar; vermogens verstrengeld, vrouw minder
gaan werken; alimentatie kan aan de orde zijn. daar gaan we het over hebben; hoe doe je dat om alles
weer uit elkaar te halen.
3 typen relaties: huwelijk, geregistreerd partnerschap en ongehuwd samenwonen.
Voor rechtsgevolgen en einde van de relatie: helemaal geformaliseerd.
Ongehuwd samenwonen: zonder iets te hoeven registreren
Je krijgt vaste gevolgen: je moet naar de overheid om te laten registreren, bij einde van de relatie dus
ook: bij huwelijk en geregistreerd partnerschap. Je moet het doen op de manier die de wet heeft
voorgeschreven. Dit zijn formele relaties. Procedure volgen die de wet voorschrijft.
Als je wilt dat het juridisch effect heeft; dan moet je altijd naar de rechter gaan. Hier wordt wel
verandering over bedacht.
Je kunt eenzijdig verzoek indienen, of gezamenlijk.
Grond voor echtscheiding = duurzame ontwrichting.
Art 1:154 BW gemeenschappelijk verzoek. 1:151 is over eenzijdig verzoek.
In beide gevallen: grond voor de echtscheiding; huwelijk duurzaam ontwricht. Als je dat niet aanvoert,
dan kan de rechter de scheiding niet uitspreken.
Eenzijdig verzoek: op tegenspraak of zonder tegenspraak.
Je kunt naar mediator: samen oplossen. Verzoekschrift.
Waar je geen overeenstemming over hebt; dan kun je aan de rechter voorleggen, voor de rest zijn
overeenkomsten mogelijk.
Voorlopige voorzieningen van formele relaties
Art. 821 en 822 Rv:
Uitsluitend gebruiksrecht woning en goederen; gebruikmaken echtelijke woning. Als je maar 1 huis
hebt en je er samen niet uit komt; dan kun je rechter vragen; kunt u bepalen wie hier mag wonen; wie
daar het grootste belang bij heeft.
Spullen die je nodig hebt; sub b
Toevertrouwing kinderen
Verdeling zorg- en opvoedtaken en omgang en kinderalimentatie
Alimentatie echtgenoot/ g.p.
Gelden slechts voor de duur van het geding (art. 822 en 826 Rv)
Snelle procedure (art. 821 Rv)
,In RV: vragen aan de rechter wanneer het kind bij welke ouder is en hoe veel alimentatie betaald moet
worden; hierover gaat 821 Rv. In de wet staat wat precies mogelijk is.
822 en 823; vooral 822 voor ons van belang; welke voorzieningen er precies zijn.
Voor duur van het geding; dus hele beperkte termijn geldig; voorlopige voorziening verliest kracht
wanneer uitspraak van de burgerlijke rechter; als echtscheiding een feit is door ingeschreven te zijn in
registers van de burgerlijke stand.
824: beperkte mogelijkheden om daar nog verder over te vechten.
Nevenvoorzieningen:
Art. 827 Rv:
Boedelverdeling; bijv afrekening huwelijkse voorwaarden. Hoe veel de een van de ander te vorderen
heeft.
Huurrecht “echtelijke” woning; art 68 zien we hier staan? Wie mag de huurovk voortzetten.
Alimentatie echtgenoot/ geregistreerde partner
Gezag, verdeling zorg- en opvoedingstaken, hoofdverblijfplaats kind, omgang, informatie, consultatie
Alimentatie kind
Andere voorzieningen
Nevenvoorzieningen zijn voor het leven na de echtscheiding? Hoe doe je het om de levens weer
uitelkaar te halen. als je op punten geen overeenstemming hebt; dan kun je de rechter vragen om de
knoop door te hakken.
Andere voorzieningen:
Voldoende samenhang met verzoek tot (echt)scheiding
Niet te verwachten dat de behandeling van het nevenverzoek tot onnodige vertraging van het geding
zal leiden.
Alles wat er buiten valt, moet je apart over procederen?
Informele relaties: nevenvoorzieningen > mensen die gewoon samenwonen
Geen specifieke wettelijke regeling
Vermogensrechtelijke afwikkeling: dagvaardingsprocedure.
Huurrecht woning: dv procedure ktr. (art. 7:267 lid 4).
Eigen woning: dv procedure (evt. kort geding).
Partneralimentatie: nvt.
Geen formele scheiding: gezag, zorg en omgang, hoofdverblijfplaats kind, informatie: onderling
regelen.
Bij conflict: rb. verzoekschrift ex art. 1:253a BW/253c/253n/377a + b.
Alimentatie kind: verzoekschriftprocedure ex art. 1:406.
Conclusie: geen concentratie van geschillen, meerdere procedures, dv ipv verzoekschriftprocedure.
Regering heeft al jaren voornemen tot aanpassing en één verzoekschriftprocedure in te voeren, maar
daar is tot op heden geen actie voor ondernomen.
Als je samenlevingscontract hebt; daarin kan betaald zijn dat je opzegging moet sturen. Dat je een
helder moment hebt vanaf 31 augustus zijn we niet meer bij elkaar. Dat is een interne afspraak tussen
partijen, is geen wettelijke plicht. Dus je kunt uit elkaar gaan, maar dat wil niet zeggen dat je geen
problemen hebt. Bijvoorbeeld kinderen waar je afspraken over moet maken. Alimentatierecht voor
partner is alleen anders; recht op partneralimentatie bestaat niet als je enkel samengewoond hebt. Maar
je moet wel afspraken over verdeling zorg opvoeding en kinderalimentatie maken. Hierin zie je dus
groot voordeel van de nevenvoorzieningen. Hier moet je nu aparte procedures voor aanspannen. Kost
veel meer tijd en geld. Zaken over vermogens en kinderen; komen in allerlei andere rechters/kamers
terecht. Dagvaardingsprocedure; is andere dan de verzoekschriftprocedure, het is een andere expertise.
Wetgever is wel van plan dit te veranderen; plan is om een nevenvoorziening procedure te maken voor
ongehuwd samenwonen. Maar is nog geen wetsvoorstel. Geen concreet plan.
Wat ze ook anders moeten doen: als ze kinderen hebben: een ouderschapsplan maken.
,Dus het maakt groot verschil of je informele of formele relatie hebt.
Echtscheiding is big business
Esprocedures met nevenvoorzieningen: in 2009 circa 32.000 uitspraken.
Procedures na scheiding tussen samenlevers: aantal onbekend.
Losse procedures tussen ex-en in 2009 circa 25.000 (incl. hoger beroep en nakomingszaken).
Voor deze procedures is verplichte procesvertegenwoordiging vereist.
Rechtsbijstand: kosten in 2009 geraamd op 57 miljoen euro (voor echtscheidingsprocedures, advies en
mediation samen).
Raad voor Rechtsbijstand heeft op internet scheidingstools ontwikkeld:https://rechtwijzer.modria.com/
Scheiden zonder rechter; zie nestor
Voor echtgenoten zonder minderjarige kinderen
Geen verplichte tussenkomst deskundige
Geen verplicht contract over de financiële afwikkeling van het huwelijk
Gang naar de ambtenaar van de burgerlijke stand
Abs moet vaststellen of aan vereisten voor scheiding is voldaan en de echtscheiding
uitspreken
Naar ambtenaar burgerlijke stand gaan; stuk goedkoper. Dit is om te bezuinigen.
Rvs is kritisch over het plan. Als je niet meer naar de rechter hoeft, niet meer naar de advocaat hoeft;
hoe weet je dan dat je binnen 2.. pensioen moet regelen etc?
Bij minderjarige kinderen: dit geblokkeerd; dan moet je namelijk altijd naar de rechter en een
ouderschapsplan maken.
Mediation verplicht? wetsvoorstel
Kamerstuk 33723-13 Voorstel voor wijziging van artikel 814 Rv
1. Voorafgaand aan een verzoek tot echtscheiding of scheiding van tafel en bed vinden
mediationgesprekken plaats met als doel in onderling overleg een ouderschapsplan op te
stellen en te bespreken, indien het opstellen van een ouderschapsplan, als bedoeld in artikel
815, tweede en derde lid, vereist is.
2. Bij amvb kunnen nadere regels worden gesteld over het aantal gesprekken dat wordt gevoerd,
andere voorwaarden waaraan moet zijn voldaan en de gevallen waarin van mediation kan
worden afgezien.
3. De rechter verwijst echtgenoten die een verzoekschrift tot echtscheiding of tot scheiding van
tafel en bed indienen naar een registermediator indien een ouderschapsplan als bedoeld in
artikel 815, tweede en derde lid, vereist is, hij van oordeel is dat artikel 815, zesde lid, voor
zover dit betrekking heeft op het ouderschapsplan, geen toepassing behoeft en er geen
mediationgesprekken als bedoeld in het eerste lid hebben plaatsgevonden.
Gezag
Art. 1:247 BW > wat het gezag inhoudt:
Recht en plicht van de ouder/gezaghebbende tot verzorging en opvoeding. Het is dus een heel ruim
recht. In lid 2: geestelijk en lichamelijk welzijn, veiligheid van het kind valt hieronder.
Lid 1 + 2: Recht en de plicht tot verzorging en opvoeding van het kind, incl. zorg en
verantwoordelijkheid voor geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind. Geen
geweld.
Lid 3: De plicht van de ouder om de ontwikkeling van de banden met de andere ouder te
bevorderen. (dit is geschreven met het oog op echtscheiding. Het is een scheidingsbepaling. Lid 4 en 5
ook )
Na (echt)scheiding:
Lid 4 + 5: Recht van het kind op gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders,
behoudens praktische belemmeringen, voor zover en zolang deze bestaan.
Wie heeft gezag?
1. Gehuwde ouders van rechtswege (art.1:251 BW)
2. Ouders met een g.p. van rechtswege (art. 1:253a BW)
, 3. Ouder en een niet-ouder van rechtswege mbt kind geboren binnen hun huwelijk of gp, mits…
(art. 1:253sa BW)
4. Ongehuwde ouders: alleen de moeder, tenzij vader/moeder kind erkent en gezamenlijk gezag
aan laten tekenen (art. 1:252 BW)
5. Ouder en niet-ouder, naar rechter (art. 1:253t BW)
6. Alleen de moeder (art. 1:253b BW)
Het gaat ons meer op de vraag; wat gebeurd er als je gescheiden bent. Dus gezag niet primaire vraag.
Je hebt twee soorten gezag; 1 hoofdelijk en gezamenlijk gezag. (allebei het gezag; kan zijn ouder met
een andere ouder. Maar kan ook ouder met niet-ouder zijn, bijv een stiefouder)
Als je geregistreerd partnerschap hebt: aa > als je dan kind krijgt; ben je beide het ouder dan krijg je
gezamenlijk gezag. Is maar 1 persoon ouder van het kind; dan ben je ook gezamenlijk gezag; maar
komt 1:253sa in beeld. Dan moet je het dus laten aantekenen; je moet er iets voor doen om het gezag
te krijgen. Door een aantekening. Alleen de moeder gezag; om dat te vermijden moet je het laten
aantekenen. Als je het gezag niet hebt geregeld.
Verkrijging
gezag
Door
Van aantekening in Door
rechtswege gezagsregister rechter
(252)
Moeder - Gehuwde Ouder en
alleen: ouders (251) niet-ouder
Art. 253b - Gp ouders 253t
(253a)
- Ouder en niet-
ouder mits
huwelijk/g.p.
(253sa)
Gezag loopt door na scheiding, tenzij:
1. er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem of verloren zou raken en niet te
verwachten is dat daarin binnen afzienbare termijn verbetering komt,
of
2. het anderszins noodzakelijk is in het belang kind om het gezag aan een ouder te doen
toekomen
Onaanvaardbaar risico dat kind klem of verloren zal raken tussen de ouders; die lat ligt hoog.
Daar is niet snel sprake van, moet echt iets aan de hand zijn tussen de ouders. Het feit dat het kind er
last van heeft dat zijn ouders scheiden dat het een negatieve impact heeft; is niet voldoende om dit aan
te nemen volgens de Hoge raad. Het is echt nodig dat die ouders; het heel bond maken ten opzichte
van elkaar; dat daardoor het kind verpulvert lijkt te raken.
Tweede uitzondering is als het kind niet klem of verloren raakt, indien het anderszins noodzakelijk is
in belang van het kind. Want hoofdregel is gezamenlijk gezag. Tenzij dus de twee uitzonderingen.