WEEK1: Algemene inleiding en bronnen strafprocesrecht
1. [Brogan] EHRM=> inverzekeringstelling voldeed niet aan art. 5 EVRM, want je kon 4
dagen van je vrijheid worden beroofd zonder enige rechterlijke toetsing. EHRM heeft
geoordeeld dat dat i.s.m. eerlijk proces is. Is ook veroordeling Nederlandse wetgever die
inverzekeringstelling heeft aangepast door art. 58a SV waarin is bepaald dat je binnen 3
dagen en 15 uur ‘’na de aanhouding’’ (niet na begin inverzekeringstelling) het door een
rechter getoetst kan laten worden.
2. [Kostovsk]) EHRM 20-11-1989, NJ 1990, 245:=> Tegen NL gericht. Kostovski heeft met
een aantal andere zware jongens overvallen gepleegd in supermarkten. Ze zijn veroordeeld
o.b.v. anonieme getuigenverklaringen. Waarom? In voorbereidend onderzoek, na plegen
overval gingen ze langs bij de getuigen om te bedreigen. EHRM heeft gezegd dat het i.s.m.
art. 6 EVRM is om iemand te veroordelen o.b.v. anonieme getuigen. Als uitvloeisel daarvan
heeft HR aantal arresten gewezen om gedeeltelijke anonieme getuigenverklaringen mogelijk
te maken en dat heeft geleid tot nieuwe regelingen in 226a (verbergen identiteit getuige),
344a (verklaring anonieme getuige onvoldoende) , 187d Sv (afgeschermde getuigen).
3. [Borgers] HR=> recht op het laatste woord, staat in wet maar niet in cassatiefase. 439 lid
2 SV is toen in het leven geroepen in NL
4. [Kamasinski] EHRM => recht op vertaling (staat in algemene zin in de wet maar nu geldt
het ook voor voorbereidend onderzoek).
5. [Muilkorfarrest] HR: Op grond van art. 1 Sv mogen regels over strafvordering alleen in
een formele wet worden gegeven.
WEEK2: De deelnemers aan het strafgeding
6. EHRM 25 februari 1993 NJ 1993, 485 (m.nt. Kn) (Funke)
Bevel tot uitlevering van documenten in een douanezaak. Er moet sprake zijn van een
criminal charge. Als er tegen iemand wordt gezegd dat ze een document moeten uitleveren,
terwijl het niet eens zeker is of die documenten bestaan, dan ben je in strijd met art. 6
EVRM.
7. EHRM 17 december 1996 NJ 1997, 699 (m.nt. Kn)(Saunders)
Verklaringen (mondeling). Betrokkene moest verklaring afleggen, er was géén sprake van
een criminal charge. EHRM: Dat mag maar afgedwongen verklaringen mogen niet worden
gebruikt in een strafrechtelijke procedure. Die bescherming geldt alleen voor mondelingen
verklaringen, níet documenten/lichaamsmateriaal. Dat materiaal bestaat namelijk buiten de
verdachte om, het ís er al. Achterhaling Funke: Afgedwongen uitlevering materiaal mag
gebruikt worden (ook in geval crim. Charge).
8. HR 1 november 2016 ECLI:NL:HR:2016:2454 (Dynamische verkeerscontroles)
Deze zaak betreft de vraag of de politie haar bevoegdheid tot verkeerscontrole – zoals
vastgelegd in art. 160 lid 1 & 4 WVW 1994 – heeft misbruikt om strafbare feiten op te sporen.
Volgens het hof leverde dit détournement de pouvoir op. Echter, volgens de Hoge Raad
heeft de politie haar bevoegdheid tot verkeerscontrole niet oneigenlijk gebruikt.
De Hoge Raad oordeelde namelijk dat een verkeerscontrole aan de wettelijke eisen voldoet
indien hierbij daadwerkelijk het rijbewijs en de voertuigpapieren zijn gecontroleerd. “Een
verkeerscontrole die wordt ingezet om opsporingshandelingen mogelijk te maken, maakt die
controle nog niet onrechtmatig”, aldus de Hoge Raad. De verkeerscontrole zou wel
onrechtmatig zijn indien een voertuig enkel of hoofdzakelijk op grond van etnische dan wel
,religieuze kenmerken van de bestuurder of de inzittende voor controle werd geselecteerd. In
casu was echter geen sprake van etnisch profileren.
9. HR 23 januari 2018 ECLI:NL:HR:2018:62 (Lokfiets)
Essentie
Dit is een belangrijk arrest van de Hoge Raad, omdat de Hoge Raad zich in dit arrest voor
het eerst uitlaat over de inzet en het gebruik van lokmiddelen door de politie. De politie had
in casu een fiets zonder slot neergezet, op een plek waar veel fietsen worden gestolen. Een
man stapte vervolgens op de fiets en reed ermee weg. Belangrijk om te weten, is dat het
gebruik van een lokfiets geen expliciete wettelijke basis heeft. Bij het beoordelen van deze
zaak, paste de Hoge Raad het Tallon-criterium toe.
Rechtsregel
In dit arrest moest de Hoge Raad bepalen of de man in kwestie door de politie in de val was
gelokt. De Hoge Raad overwoog het volgende: ‘Vooropgesteld moet worden dat het plaatsen
door de politie van een zogenoemde lokfiets teneinde aldus fietsendieven op heterdaad te
kunnen betrappen, op zichzelf niet ongeoorloofd is, ook al steunt dit handelen niet op een
specifieke wettelijke regeling.’
De politie mag dus lokfietsen plaatsen. Zijn er echter voorwaarden verbonden aan het
plaatsen hiervan? Ja, zei de Hoge Raad. ‘De verdachte is door het plaatsen van de lokfiets,
niet gebracht tot andere handelingen dan die waarop zijn opzet reeds was gericht.’ De Hoge
Raad motiveerde deze beslissing als volgt: de politie heeft niet meer gedaan dan ‘het
plaatsen van de desbetreffende fiets op een plek waar veel andere fietsen plegen te worden
gestald en waar veelvuldig fietsen worden gestolen, om vervolgens af te wachten wat met de
lokfiets zou gebeuren. De enkele omstandigheid dat die fiets niet was afgesloten, dwingt niet
tot een ander oordeel.’
Stelling: Controlebevoegdheden mogen niet worden gebruikt tijdens de opsporing,
omdat dit in strijd komt met het nemo-tenetur beginsel.
aan controlebevoegdheden moet je meewerken, opsporingsbevoegdheden moete wil van de
Aan controlebevoegdheden moet je meewerken, opsporingsbevoegdheden moet je dulden,
je mag dus niet tegenwerken maar hoeft niet mee te werken. Bij opsporingsbevoegdheden is
er sprake van een verdachte.
10. Mag een opsporingsambtenaar bij een verdachte toch even zijn controlebevoegdheid
gebruik maken? Dit mag blijkens het arrest [Controle en opsporing], mits de belangen van
de verdachte in acht worden genomen. Nemo tenetur beginsel. Bewijs dat bestaat
onafhankelijk van de verdachte dat tegen de wil van de deelnemers van het strafproces,
opsporing, opsporings- en controlebevoegdheden verdachte mag worden gebruikt.
HR heeft bevestigd in [Dynamische verkeerscontrole]: wat wel en wat niet? Als je
controlebevoegdheden zou verbieden, wordt het politiewerk onmogelijk. Iedere dag wordt
dat gebruikt (want we willen ook in veilige samenleving leven). Balans ligt dat het is
toegelaten zolang aan eisen van 160 WVW is voldaan zoals wietlucht ruikt, wapens ziet
liggen = voortgezette bevoegdheid van controle.
Uitgangspunten BOB
MvT: * Openbare verantwoording gebruikte opsporingsmethoden
[Zwolsman]: grote crimineel en veel bevoegdheden gebruikt zonder wettelijke grondslag,
tegenwoordig art. 3 Politiewet (kan je geen infiltratie op rechtvaardigen).
Politie mag niet allerlei methodes hanteren
* OM moet mededeling doen van alle gebruikte opsporingsmethoden (126aa)
* PVs: waarheidsgetrouw en volledig beeld van opsporing in zaak
Opsporingshandelingen die geen inbreuk op grondrecht inhouden kunnen gebaseerd
worden op art. 3 Politiewet en/of 141 en 142 SV
HR: beperkte inbreuken op grondrechten en vrijheden van burgers kunnen onder
omstandigheden gebaseerd worden op art. 3 Politiewet en……
, Uitganspunt: in principe bevel OvJ nodig. BOB-bevoegdheden alleen te gebruiken op bevel
van OvJ: soms machtiging R-C nodig.
Uitzonderingen: vorderen bepaalde gegevens: 126na, 126nc (klassiek, 126ua, 126uc
(beraming) (schema p. 338 kennen).
11. [Geerings] EHRM
Straatsburgse hof heeft bepaald: art. 6 lid 2 EVRM behelst de algemene regel dat na
vrijspraak ook het uiten van enige argwaan tot betrekking van de persoon in kwestie niet
langer is toegestaan.
12. [Salduz/Turkije] EHRM
Om art. 6 EVRM (eerlijk proces) praktisch en effectief te laten zijn:
1. geldt als hoofdregel dat de toegang tot een raadsman moet worden mogelijk gemaakt
vanaf het moment dat een aanvang wordt gemaakt met de ondervraging van een verdachte
door de politie;
2. afwijking van de hoofdregel is alleen mogelijk in exceptionele gevallen, op basis van
dwingende redenen;
3. beperking van het recht op toegang tot een raadsman mag niet onnodig afbreuk doen aan
de verdedigingsrechten. Die rechten zijn in principe onherstelbaar aangetast indien
belastende verklaringen worden gebezigd voor het bewijs, terwijl de verklaringen zijn
afgelegd terwijl geen toegang tot een raadsman bestond.
13. [Panovits vs Cyprus] EHRM
Het arrest Panovits tegen Cyprus onderschrijft het Salduz-arrest. Op grond van artikel 6
EVRM heeft ieder die verdacht wordt van een strafbaar feit recht op een eerlijk proces. Dit
eerlijke proces kan alleen bestaan wanneer iedereen toegang krijgt waar hij recht op heeft. In
dit geval een gesprek, met een raadsman of advocaat, voorafgaand aan het politieverhoor.
In de zaak Panovits tegen Cyprus had de heer Panovits geen toegang tot een advocaat en
was hij niet op de hoogte van zijn rechten. Eenmaal in de rechtbank werd als verweer
gevoerd dat de bekentenis van de heer Panovits niet vrijwillig was en gedaan was door
psychologische druk, beloftes en stress. Door de heer Panovits niet op de juiste manier
toegang heeft gegeven tot een advocaat was er sprake van een oneerlijk proces op grond
van artikel 6 EVRM.
EHRM Straatsburg: [Salduz] + [Panovic]: eerlijk proces vereist raadsman bij eerste
politieverhoor (over het algemeen). In ieder geval bij minderjarigen bijstand door raadsman
en anders is het verkregen bewijs onrechtmatig.
ogv 28c half uur praten met raadsman over de beste proceshouding.
28d verhoorbijstand
14. [arrest J.B.] EHRM
- Gedwongen uitlevering van stukken in fiscale zaak
- Het gaat hier niet om materiaal dat geheel buiten de betrokkene om bestaat, dat zonder
dwang en zonder miskenning van de wil van de betrokkenene kan worden verkregen.
Volgens het Europese Hof dus schending nemo tenetur
=> Iemand wordt gedwongen stukken af te staan. Die gedwongen uitlevering van stukken is
i.s.m. nemo tenetur. Hoe verhoudt zich dat toch [Funke] + [Saunders] (lees ook annotatie
Schalken). Schalken zegt hierin:
A) dat de informatieplicht te verstrekken in de controlefase, betekent voorafgaan aan het feit
van criminal charge is op zichzelf niet i.s.m. nemo tenetur.
B) Overheid wist in de transactiezaak [Funke] niet of verdachte de info had
15. [O’halloran & Francis]
=> gaat om mensen die worden geflitst omdat ze te hard rijden of geen verzekering hebben.
- Kentekenhouders/flitspaal
Zwijgrecht/nemo tenetur beginsel zijn niet absoluut
