Bijzondere overeenkomsten
Heb Ik al:
* Een wettenbundel (Kluwer, Vermande, ArsAequi);
• Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen, Kamerstukken II nr. 34.453
(alleen de privaatrechtelijke wijzigingen zijn nodig, de MvT is niet
toegestaan); = niet nodig (pas vanaf 1 jan. 2024)
• De Nieuwe Regeling 2011 (de Toelichting DNR 2011 is niet toegestaan!);
• De Uniforme Administratieve Voorwaarden 2012;
• Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz);
• Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG)
Hoorcollege 1: Introductie bijzonder overeenkomstenrecht
Agenda:
- Introductie van de bijzondere overeenkomsten in Boek 7 BW –
doelstellingen en ratio
- Begrippen consumentenrecht & de gemiddelde consument
- Afbakening overeenkomsten van op opdracht, aanneming van werk en
arbeidsovereenkomst
Bouw, wonen en zorg
- 3 centrale maatschappelijke thema’s: bouw, wonen en zorg
- Vraagstukken die ons raken in ons fundamentele bestaan en ook juridische
oplossingen vragen:
Meer en duurzaam bouwen om het woningtekort en klimaatproblemen
aan te pakken;
De rechtspositie van de huurder staat onder druk;
Toegang tot zorg en het recht op zelfbeschikking.
Overkoepelend thema: schaarste
Stakende huisartsen
Te weinig huizen (voor ouderen, jeugd, etc.)
Te dure huur prijzen/woningen
Recht op zelfbeschikking druk op vaccineren (bv. de biblebelt)
Introductie bijzondere overeenkomsten
BW boek 6: Algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht
- Veel regelend recht kan je makkelijk van afwijken
BW boek 7: Bijzondere overeenkomsten (bv. arbeidsovereenkomst,
- Veel dwingend recht kan je in principe niet van afwijken
Doelstellingen van Boek 7 BW
- Uitgangspunt contractenrecht: contractsvrijheid
Open systeem van verbintenissen
- Ook wettelijke grenzen in Boek 3 en 6 BW. Welke?
Boek 3: Goede zeden (art. 3:40 BW), openbare orde, dwaling,
grijze/zwarte lijsten (bv. geen herroepingsrecht of uitsluiten van
aansprakelijkheid in het contract maakt de overeenkomst mogelijk
nietig (door de grijze/zwarte lijst)
1
, Boek 6: redelijkheid en billijk (art. 6:248 BW) bepaalde contractuele
bedingen kunnen zo buiten werking worden gehouden
- Specifieke voorschriften in Boek 7 BW
Ter aanvulling op individuele partij-afspraken (en dus op Boek 3 en 6)
Voor bijzondere contracten (consumenten krijgen extra bescherming)
Met het oog op een evenwichtige, objectieve toedeling van rechten en
plichten
Indachtig Europese ontwikkelingen
Boek 7 ook wel consumentenrecht genoemd
- Let op de gelaagde structuur van het BW soms moet je voor de
algemene bedingen terug naar Boek 3 en 6 van het BW, boek 7 bevat
enkel specifieke regels.
Welke bijzondere overeenkomsten?
- Verzekeringsovereenkomst
- Huurkoop OVK
- Telefoonabonnementen
- Consumentenkoop
- Ontwerp- en aannemenings OVK
- Reis OVK
- Consumentenkrediet OVK
Benoemde bijzondere overeenkomsten (deze zijn als bijzonder in de
wet benoemd.
Titels in Boek 7 BW
ROOD:
- Koop en ruil (waaronder consumentenkoop)
- Schenking
- Borgtocht (garantstelling)
- Vaststellingsovereenkomst
- Lijfrente
GROEN:
- Financiele zekerheidsovereenkomst (waaronder consumentenkrediet)
- Opdracht (waaronder medische behandelingsovereenkomst en een aparte
titel voor reisovereenkomst)
- Aanneming van werk
- Verzekering
BLAUW:
- Huur
- Pacht
- Bewaarneming
ZWART:
- Arbeidsovereenkomst
3 verschillende categorieën van bijzonder benoemde overeenkomsten in de
wet:
- Rood: contracten m.b.t. de overdracht van goederen of geld
- Groen: contracten m.b.t. het verlenen van een dienst =
dienstverleningsovereenkomsten
- Blauw: contracten m.b.t. het verschaffen tot het genot van een goed =
genotsovereenkomsten
- Zwart: AOK
Welke bijzondere overeenkomsten staan niet zo benoemd/gereguleerd in de
wet?
2
, - Franchiseovereenkomst (bv. Starbucks)
- Artietsenovereenkomst
- Energieleveringsovereenkomsten
- Leaseovereenkomst
- Distributieovereenkomst
Oorzaak hiervoor: Boek 7 is al ongeveer 25 jaar oud
Onbenoemde bijzondere overeenkomsten zelfregulering als gevolg +
de algemene bepalingen uit Boek 3 en 6.
Focus op 3 bijzondere overeenkomsten
- Overeenkomst van opdracht, Titel 7.7.
Algemeen
Ontwerp-/adviesovereenkomst met de architect
Geneeskundige behandelingsovereenkomst (afdeling 5)
- Overeenkomst van aanneming van werk (Titel 7.12)
- Huurovereenkomst (Titel 7.4)
Beschermingsgedachte Boek 7 BW
- Wie?
‘Zwakkere’ partijen beschermen, maar waarom zwakker en wij zijn dat
dan?
Meestal de consument (want minder invloed op de inhoud van de
OVK, info-achterstand/asymmetrie, minder kunde, minder financiële
middelen van bv. adviseur, lagere opleiding, etc.)
- Hoe?
Meer specifieke rechten en plichten
In BW veel regelend recht; In Boek 7 veel dwingend recht (bv. art. 7:6
lid 1 BW: niet afwijken ten nadele van de consument)
Vormvoorschriften voor bepaalde contracten (zoals
schriftelijkheidsvereisten, bv. 7:2 lid 1 bij koopwoning of
waarschuwingsplicht voor gebreken in een bouwwerk)
Procedurele bepalingen (m.b.t. bewijslast of toelaatbaarheid bewijs, bv.
art. 7:202 bij huur)
Er is meer dan alleen dwingend recht om consumenten te
beschermen… wat dan? (Gedragscodes, AFM toezicht, heel veel
algemene voorwaarden, etc. dus niet alleen de wet beschermd de
consumenten)
‘Het Consumentenrecht’ wat is dat?
‘Het geheel van normen, regels en instrumenten dat de verwezenlijking op
juridisch niveau vormt van verschillende initiatieven die betrekking hebben op
het waarborgen of vermeerderen van de bescherming van consumenten op de
economische markt’. (Rinkes 2009)
- Consumentenrecht is ‘de harde kern van het privaatrecht’
Een ‘lawyer’s paradise’
- Wie is ‘de consument’ eigenlijk?
Consumenten: Alle particulier handelende mensen
Objectieve criteria? Individuele belangenafweging voor nodig
(juristen krijgen bv. minder bescherming dan een laagopgeleid persoon.
Of steeds individuele belangenafweging of iemand in een zwakkere
positie verkeerde?
3
, De DSB-affaire: de zwakke consument
- We volgen de meute
- We gedragen ons dommer als we rondom slimme mensen zijn
- Mensen maken (financiële) keuzes met emoties
Vandaar beschermen we de consumenten
B2C contracten: wat is het probleem?
- Consumenten vs. professionele wederpartij (aanbieden van zaken en
diensten)
Slechtere onderhandelingspositie
Geen of weinig invloed op het aanbod van producten of diensten
Inhoud van de overeenkomst staat vaak al vast
Vooral wanneer de aanbieder een monopoliepositie heeft (zie link)
Beïnvloeding door marketing, reclame en verkooptechnieken
Geen eigen denkvermogen… ‘satisficer’
- Specifiekere juridische regels om de consument een meer evenwichtige
positie te geven (denk aan Richtlijn oneerlijke bedingen) en consument
beter te informeren
De consumentenkoop
Het begrip ‘gemiddelde consument’
- Titel 7.1 BW (koop en ruil) is gericht op de gemiddelde consument
Standaard om de redelijke verwachtingen van consumenten te meten
EU Richtlijn: ‘someone who is reasonably well-informed and reasonably
observant and circumspect’
Oftewel: de etikettenlezer = de gemiddelde consument (volgens de EU-
richtlijn)
Ratio aparte titel voor consumentenkoop
- Uitgangspunt Titel 1 (koop en ruil): aanvullend recht
- Behalve m.b.t. de consumentenkoop, zie art. 7:5 en 7:6 lid 1 BW
WP mag niet ten nadele van consument afwijken van art. 1 t/m 38;
Specifieke regels voor de totstandkoming (bv. art 7:2 BW) (bv.
schriftelijkheidsvereiste, herroepingsrecht, etc.)
Conformiteitstoets, art. 7:17 jo. 7:17 lid 2 BW (HvK Froukje Faber)
Afwijkende klachtplichtregeling (art. 7:23) twee maanden termijn (om
te klagen, dan mag je gelijk een remedie inroepen)
Afwijkende hiërarchie in remedies (ten gunste van de consument):
primair herstel, dan pas vervanging, schadevergoeding, ontbinding,
prijsvermindering (art, 7:21 e.v.)
Uitsluiting van aansprakelijkheid jegens consumentenkoper mag niet
(art. 7:24)
Afbakening en kwalificatie consumentenkoop
Wat voor soort overeenkomst is de volgende, consumentenkoop?
- Pak op maat laten maken?
= Aanneming van werk (art. 7:5 lid 4 BW) = gemengde overeenkomst
van enerzijds consumentenkoop, anderzijds aanneming van werk (=
vervaardigen/maken van iets van stoffelijke aard).
De regels van consumentenkoop prevaleren altijd.
- Het leveren en laten installeren van bv. een keuken?
= Gemengde overeenkomst
- De koop van een bestaande woning?
= Huis is een onroerende zaak, dus het is geen consumentenkoop. = Geen
voordelen van het dwingend recht.
4
