,Week 1 Persoonlijkheidstheorieën
1.1. De student kan beschrijven wat persoonlijkheid is, aangeven wat nature en nurture invloeden zijn op
persoonlijkheid, beschrijven wat dispositie en temperament is.
Persoonlijkheid = Persoonlijke eigenschappen die een zekere continuïteit verlenen aan het gedrag van een
individu in verschillende situaties en momenten.
Kenmerken: stabiliteit, consistentie, standaardgedrag
Betreft de gehele persoon, voorspelbaar, aanpassing, dynamisch.
Nature invloeden: mensen zijn gericht op overleving en voortplanting
Nurture invloeden: behavr. conditionering, cognitief leren, sociale psychologie, omgevingsinvloeden,
karaktertrekken (extravert vs introvert), persoonlijkheidsprocessen (motivatie, percept, leren)
Culturele invloeden: individualisme vs collectivisme
Dispositie: psychische of fysieke kwaliteit/eigenschap
Temparament: biologisch bepaalde persoonlijkheid. Disposities die al in de vroege jeugd waarneembaar zijn
en reacties/stemming van een individu bepalen -> basisvorming karakter
1.2. De student kan de bijdrage van Catell en Eysenck aan de persoonlijkheidspsychologie toelichten
Eysenck: Big Two
Neuroticisme: Emotioneel stabiel – onstabiel
Extraversie – introversie
Catell: 16 basistrekken m.b.v. vragenlijst
,Allport: Lexicale benadering (4500 naar 171 eigenschappen)
1.3. De student kan de B5 theorie beschrijven, de vijf factoren benoemen en toelichten hoe deze theorie is
ontstaan.
Big Five Theorie: uit diverse onderzoeken naar (Lexicaal geïnventariseerde trekken bleken voortduren 5
factoren te clusteren (OCEAN)
Structuren persoonlijkheid kan worden beschreven in termen van 5 factoren ieder bestaand uit
6 specifieke trekken.
Stabiel in de tijd en gerelateerd aan interne mechanismen vd hersenen
Factoren reflecteren erfelijkheid + genetische basis bij een persoon
Factoren hebben een relatie m.b.t. het gedrag vd persoon
1 – Neuroticism: emotionele stabiliteit (zelfverzekerd<->nerveus)
2 – Extroversion: makkelijk contact met anderen (dominant-extravert<->ondergeschikt-introvert)
3 – Openness: intellect, cultuur, creativiteit (nieuwsgierig<->ongeïnteresseerd)
4 – Agreeableness: vriendellijkheid (warm-vertrouwend<->koel-achterdochtig)
5 Consciëntiousness: zorgvuldigheid (betrouwbaar-georganiseerd vs onbetrouwbaar-chaotisch
1.4. De student kan de effecten van cultuur op onze kijk op de persoonlijkheid beschrijven
Mensen in de VS en andere Westerse landen leggen meestal de nadruk op individualisme. Binnen
elke cultuur hebben sociale relaties een enorme invloed op de persoonlijkheid, zoals we hebben
willen aangeven. Derhalve is je persoonlijkheid deels de creatie van anderen
1.5+1.6. De student kan de verschillen tussen de dimensies van de B5 t.o.v. die van het HEXACO model
benoemen + kan de betekenis vd dimensie Integriteit toelichten.
HEXACO model: integriteit (eerlijkheid) (bescheiden vs hebzucht)
Aangepast: emotionaliteit(neuro) + verdraagzaamh. (agreeableness)
Integriteit heeft betrekking op de mate waarin personen oprecht, rechtvaardig en bescheiden zijn en
hebzucht vermijden. Personen die hoog scoren op Integriteit zijn niet geneigd anderen te manipuleren voor
persoonlijk gewin en regels te overtreden en zijn relatief ongeïnteresseerd in weelde, luxe, sociale status en
privileges. Personen die laag op deze schaal scoren zetten zichzelf op de eerste plaats, zijn gehecht aan
materiele zaken, kunnen de verleiding moeilijker weerstaan om regels te overtreden als ze er zelf beter van
worden en zullen eerder vleien als dit helpt om persoonlijke doelen te realiseren
Week 2 Procestheoriën
2.1. De student kan de impliciete persoonlijkheidstheorie en de self-narratives toelichten en herkennen in
een korte casus.
Impliciete persoonlijkheidstheorie: manier waarop je iemands persoonlijkheid beoordeelt.
Self-narratives: verhaal dat iemand vertelt over zijn eigen leven levensverhalen geven iemand een gevoel
van continuïteit en samenhang in de loop van de tijd.
2.2. De student kan verschillende procestheorieën over persoonlijkheid beschrijven en herkennen in een
korte casus (psychodynamische, humanistische en sociaalcognitieve theorie).
Psychodynamische theorie
Legt de nadruk op motivatie en psychische stoornissen, vroege jeugd.
Grondlegger: Freud psychoanalyse, onbewuste drijfveren
Psychoanalyse: methode die hij toepaste in de behandeling van psychische stoornissen.
, Het Freudiaanse onbewuste: Het deel van de geest (onbewuste) waarvan een individu zich niet
bewust is, maar waar zich onderdrukte impulsen, drijfveren en conflicten bevinden die geen
toegang hebben tot het onbewuste.
Onbewuste drijfveren en instincten: Eros (lust) & Thanatos (agressieve/destructieve daden)
Persoonlijkheidsstructuur
Freud beschreef de persoonlijkheid als een drie-eenheid van het ego, id en superego, die samen een
geest vormen die voortduren met zichzelf oorlog verkeert.
Id: Onbewuste deel vd persoonlijkheid. Bevat de fundamentele drijfveren en onderdrukte
herinneringen. Handelt altijd impulsief
Superego: het ‘geweten’. Normen en waarden, morele attitudes. Ons beeld van de persoon die
we zouden moeten zijn of willen worden. (Ik-ideaal)
Ego: Bewuste deel vd persoonlijkheid. Handhaven vd vrede tusseen id en superego. Driften
beheersen en aanpassen aan verwachtingen van anderen. (Cultuur en opvoeding)
Persoonlijkheid maakt ontwikkeling vanaf de jeugd naar de volwassenheid n.a.v. de opkomende
seksuele en agressieve driften (psychoseksuele fases)
Neofreudianen: Carl Jung. minder nadruk op seksualiteit, ander beeld over het onbewuste
Persoonlijke + collectief onbewuste = het id
Collectief onbewuste: bevat instinctieve herinneringen o.a. de archetypen: eeuwenoud
herinneringsbeeld. Inhoud is universeel
Principe van tegenstellingen
Humanistische theorie (nadruk op menselijke potentieel en geestelijke gezondheid)
Persoonlijkheid wordt gedreven door de positieve behoefte om zich aan te passen, te leren, te
groeien en uit te blinken.
Motivatie is centraal onderdeel, maar met accent op liefde, achting en zelfactualisatie
Maslow stelt dat onze behoeften in volgorde van prioriteit zijn gerangschikt, eerste de biologische behoefte,
dan de behoeften aan veiligheid, liefde, respect en uiteindelijk de behoefte aan zelfactualisatie
(behoeftepiramide)
Rogers: gezonde persoonlijkheid= ‘’volledig functionerend persoon’’ een zelfbeeld dat zowel positief als
in overeenstemming met de realiteit is.
Zelfbeeld moet congruent zijn met de boodschappen die hij van een ander over zichzelf krijgt.
Fenomenale veld: onze psych. realiteit bestaat uit percepties (gedachten over de werkelijk)
Voorwaardelijk (liefde) vs onvoorwaardelijk (positieve waardering)
Voor Rogers is wat we waarnemen en voelen de enige werkelijkheid. Het totaal van al onze gevoelens en
percepties noemde hij het fenomenale veld. Je ziet dat het zelfconcept een waarneming van het zelf is en
daarom deel uitmaakt van het fenomenale veld. Bij de volledig functionerende persoon is het zelfconcept
positief en congruent met de feedback die van anderen wordt ontvangen.
Sociaal – cognitieve theorie
Bij verklaren van gedrag rekening houden met sociaal leren.
Bandura’s theorie: observationeel leren nieuwe responsen aanleren door naar elkaars gedrag te kijken en
de consequenties van dat gedrag waar te nemen.
Wederzijdse determinisme (reciproque): proces waarbij de persoon, de situatie en de omgeving elkaar
beïnvloeden (cognitie, omgeving, gedrag)
Je belangstelling (cognitie) zal ertoe leiden dat je veel tijd doorbrengt aan de faculteit (omgeving), waar je
andere mensen (sociaal gedrag) ontmoet die dezelfde interesses hebben
Theorie van Rotter: locus of control (intern vs extern) zie leerdoel 2.4
