Het effect van tijdelijke onthouding versus tijdelijke vermindering op het gewoontegebruik van de
smartphone
Naam: *
Studentnummer: *
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0422)
Examinatoren: *
Inleverdatum: 17-12-2023
, Abstract
Smartphones zijn tegenwoordig voor veel mensen een essentieel onderdeel van het dagelijks
leven. Ondanks de positieve aspecten van smartphones is er een groeiende groep gebruikers die hun
eigen gebruik als storend, ongezond, overmatig en/of problematisch ervaart (Radtke et al., 2022). Uit
eerder onderzoek bleek het belang van sweet-spot interventies bij het verminderen van
smartphonegebruik. Dit onderzoek heeft zich erop gericht om inzicht krijgen over de effectiviteit van
het verminderen van smartphonegebruik (sweet-spot interventie) in vergijking tot het zich
onthouden van smartphonegebruik. Hierbij werd onderzocht of het al dan niet gebruik van
alternatieve digitale apparatuur effect heeft op het smartphonegebruik en wat voor effect dit precies
heeft.
Aan het onderzoek deden 540 proefpersonen mee van 18 jaar en ouder, welke verdeeld
werden over 3x2 condities. Het onderzoek had een pretest-posttest control design waarbij het
smartphonegebruik gemeten werd met een SDU Device Tracker. Een statistische analyse werd
uitgevoerd waarbij rekening werd gehouden met het effect van het karaktereigenschap zelfcontrole.
De resultaten wezen uit dat de verminderingsinterventie van smartphonegebruik in
combinatie met de het zich onthouden van het gebruik van alternatieve apparaten effectiever is in
het verminderen van smartphonegebruik dan interventies die zich richten op het onthouden van
smartphonegebruik. Met deze inzichten zou er een gerichte sweet-spot interventie ontwikkeld
kunnen worden voor het verminderen van smartphonegebruik.
, Het effect van tijdelijke onthouding versus tijdelijke vermindering op het gewoontegebruik van de
smartphone
Smartphones zijn tegenwoordig voor veel mensen een essentieel onderdeel van het dagelijks
leven. In 2019 gebruikte 82,5% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder een smartphone om te
internetten en in 2022 verstuurde meer dan 88% van diezelfde bevolkingsgroep berichten via
Whatsapp (CBS, 2019, 2022). De toegang tot mobiel internet heeft geleid tot de ontwikkeling van
verschillende applicaties en functies voor mobiele telefoons. Naast bellen, kun je met smartphones
foto’s en video’s maken, e-mails verzenden, bankzaken regelen en het nieuws bekijken. Mensen
hebben via hun smartphone toegang tot sociale media en kunnen er spellen op spelen. Ondanks de
positieve aspecten van smartphones is er een groeiende groep gebruikers die hun eigen gebruik als
storend, ongezond, overmatig en/of problematisch ervaart (Radtke et al., 2022). Om een gezonde
balans te vinden tussen smartphonegebruik en het offline leven, zoeken sommige gebruikers naar
strategieën en hulpmiddelen om hun smartphonegebruik te minderen. Deze strategieën variëren van
het gebruik van mobiele applicaties die helpen bij het controleren van gebruik en zelfhulpboeken tot
de jaarlijkse ‘National Day of Unplugging’ en zelfs digitale detoxreizen (Radtke et al., 2022; Syvertsen,
2017).
De vraag naar initiatieven om smartphonegebruik te minderen, suggereert dat het gedrag
moeilijk te veranderen is. Dit is in lijn met de bevinding dat overmatig gebruik zichzelf lijkt te
versterken (Montag et al., 2015). Een ander, gerelateerd perspectief op overmatig
smartphonegebruik stelt dat het een vorm van gewoontegedrag is dat vrijwel automatisch en
onbewust wordt uitgevoerd (Shaw et al., 2018). Dit wordt verder ondersteund door de observatie
dat bepaalde gedragingen, zoals automatisch naar de telefoon grijpen of meldingen controleren,
deels onbewust van aard lijken te zijn (Billieux et al., 2008; Brailovskaia et al., 2023). Als
smartphonegebruik inderdaad voornamelijk gewoontegedrag is, dan ondersteunt de
wetenschappelijke literatuur indirect de stelling dat het niet gemakkelijk te veranderen is. Het is
algemeen aanvaard dat onbewuste gedragspatronen die voortkomen uit gewoonte niet eenvoudig te
doorbreken zijn (Montag et al., 2015).
Op basis van dit uitgangspunt is er onderzoek gedaan naar interventies om
smartphonegebruik aanhoudend te verminderen. Veel van deze interventies zijn gedragsgericht en
behelzen een tijdelijke onderbreking van het smartphonegebruik (Radtke et al., 2022). Hoewel
gedragsgerichte interventies over het algemeen potentie hebben om smartphonegebruik te
veranderen, is het de vraag welke interventievorm het meest effectief is (Elhai et al., 2016; Kent et
al., 2021; Radtke et al., 2022). Met name is het van belang om te onderzoeken of volledige
onthouding van smartphonegebruik ook na afloop van de interventie tot blijvende
