Hoorcolleges en literatuur Intellectuele eigendom in de digitale
samenleving
Hoorcollege 1: inleiding: auteursrecht digitaal
Wetgeving
WIPO Copyright Treaty (WCT 1996)
Richtlijn auteursrecht en naburige rechten in de informatiemaatschappij (Arl 2001)
Implementatie in NL (2004)
Richtlijnvoorstel Auteursrecht in de digital single market (2017)
o Herziening van het auteursrecht
Rechtspraak (in samenvatting arresten)
HvJ EU 16 juli 2009, Infopaq/DDF
HvJ EU 8 september 2016, GS Media
Hoorcollege
Object van bescherming
Art. 10 lid 1 Aw
Waarom bescherming een goed idee? Creatieve innovatie stimuleren. Waarom vinden we dat
belangrijk?
Lange bescherming, idee, grote investeringen terugverdienen. Beschermingsduur is de leeftijd van de
rechthebbende + 70 jaar.
Als er geen auteursrecht is, dan kan iedereen kopieerden, niet goed voor concurrentie
Dus:
- Stimulans van investeringen in informatieproducten
- Vergoeding van creatief werk
- Motor van vrije meningsuiting
- Opbouw/bevordering van culturele identiteit
En auteursrecht: een inspiratiesysteem.
Auteur is iemand die op basis van reeds bestaande culturele uitingen, kunst etc. nieuwe werken tot
stand brengt. Wetgever geeft dan een monopoliepositie (leeftijd + 70 jaar), daarna is een
auteursrechtelijk beschermd werk weer vrij. Iedereen kan het dan vrij gebruiken. Je krijgt dan een
cyclus aan ontwikkeling.
Maker = exploitant en tevens gebruiker.
- Exploiteert afgeronde werken
- Gebruikt reeds bestaand materiaal voor nieuwe creatief.
Opera: exploitant, gebruiker (van werken ter inspiratie), etc etc.
Auteursrecht vs. De free flow of information. Wordt vaak uitgevoerd in de internet context. Internet is
vrij geschikt om culturele uitingen tot uiting te brengen (en gemakkelijk). Het auteursrecht staat dan
eigenlijk in de weg (voor vrijheid van meningsuiting). Hier moet wel een balans worden gevonden.
Nieuwe dimensie: ‘participative web’
Actieve gebruikers (dragen actief bij aan informatie op internet)
- Meer participatie en interactie
- Emancipatie van de amateurs
Creëren content (UGC)
- Publicatie
- Creatief werk
, - Buiten professionele routines
Platforms:
- Blogs
- Social networking sites
- Etc
Wikipedia komt tot stand omdat gebruikers al die teksten ter beschikking stellen. Ook YouTube
bijvoorbeeld. Ook sociale media, zoals Facebook.
Traditionele publicatieketen is een ingrijpende verandering geweest.
Makers moesten op zoek gaan naar content aanbieders en de content aanbieders selecteren
materiaal. Dan komt een commerciële productie tot stand. dan distributeurs selecteren materiaal.
dan consument (inbegrepen makers). Deze selectie is niet democratisch. Deze keuze wordt
gemaakt door de industrie.
UGC publicatieketen
Bovenstaande heel anders tegenwoordig. Want: Makers UGC platforms consument (inbegrepen
makers). Je kan het er zo opzetten.
Wat is hier het centrale selectiecriterium? beoordelingen en aanbevelingen.
Sociale media: je kiest met wie je bevriend wil zijn, en die content krijg je te zien.
Je kan zeggen dat het democratischer is geworden, omdat het gaat om de beoordelingen van de
kijkers zelf.
Kijkcijfers voor de omroep behoorlijk omlaag gegaan. Vroeger keken mensen ‘gewoon’ wat er op tv
was in de avond. Nu kun je terugkijken, opnemen etc.
Economische gevolgen
- Bedreiging van traditionele aanbieders
Er is een competitie van amateurs. Er is sprake van een dalende consumptie van traditionele
media en ongeautoriseerd gebruik van traditionele content
- Er ontstaan kansen voor nieuwe business modellen
o Zoekmachines en reclame
o Dienstverlening (uitwisseling en ervaringen)
o Gebruik van interactieve platforms in bedrijven
o Licentiemodellen voor UGC
o Verkoop van platforms
Sociale en culturele gevolgen
Meer autonomie
Meer participatie
Meer diversiteit
Artikel Janssens, Auteursrecht en internet
Gecreëerde gebruiksvorm ‘een aanzienlijke kans voor verhogen van expressie en sociale participatie,
onder meer door het hergebruik van reeds bestaande werken, en door gebruikers op een ongekende
schaal (wordt) toegepast. afweging vrijheid van meningsuiting + auteursrecht
Via UGC willen sommige internetgebruikers individuele standpunten en meningen verkondigen wat
uiteraard hun (fundamenteel) grondrecht is. Soms zullen zij in de eigen gecreëerde content een
commentaar, kritiek of parodie van de gebruikte bronnen verwerken.
Auteursrecht – contraproductief in het web 2.0?
,Moet het auteursrecht i.v.m. de UGC niet afgeschaft worden? Is het nog wel nodig, als er zoveel
creativiteit door iedereen wordt bijgedragen? JE zou het auteursrecht ook kunnen afzwakken tot een
vergoedingsaanspraak. Dat zou dan via de CBO’s moeten gaan.
Een belemmering vaan de free flow of information?
Een ingewikkeld rechtsgebied dat voor rechtsonzekerheid zorgt en gebruikers van creatieve
activiteiten weerhoudt.
Een wapen van traditionele informatieproducenten tegen nieuwe business modellen.
Exploitatierechten – een basis voor contractuele oplossingen
Incentive theorie nog geldig?
Creative commons
Persoonlijkheidsrechten – basis voor eerlijk gebruik
Recht op naamsvermelding en het recht zich te verzetten tegen wijziging of aantasting van het werk.
Eerst online daarna famous. Bijvoorbeeld Justin Bieber. Hij is ontdekt via YouTube en daarna heeft
hij een contract aangeboden gekregen.
Werkbegrip auteursrecht art. 1 Aw.
Werk = materialisering van de individuele persoonlijkheid van de maker. Er is een bijzondere band
tussen de maker en zijn creatie. Het auteursrecht komt automatisch tot stand door de
scheppingsdaad.
Werktoets volgens de HR:
Eigen en oorspronkelijk karakter (niet ontleend aan een ander werk) + persoonlijke stempel van de
maker (creatieve keuze, voortbrengsel menselijke geest)
Maar NIET als, het gaat om een banale of triviale vorm.
Ook op Europees niveau, daarin is de werktoets Europees geharmoniseerd.
Infopaq/DDF
Of de zoekmachine inbreuk maakt door het tonen van de korte tekstfragmenten.
Focus op creatieve keuzes bij schikking en combinatie van woorden.
Een kort tekstfragment kan bescherming genieten.
Individuele woorden blijven vrij, maar het gaat om de combinatie en de verzameling.
Gaat dan om een gedeeltelijke reproductie.
Painer/Der Standard
Schoolfoto in de pers gebruikt bij ontvoering. Schoolfotograaf niet genoemd. Hier is beslist dat er ook
vrije en creatieve keuzes zijn gemaakt bij het maken van de foto.
Werktoets is een lage drempel. Zo’n lage drempel, dat het eigenlijk niet echt meer verantwoord is.
De Roode Roos
Is de layout van een website auteursrechtelijk beschermd? Ja, als het dus voldoet
Grondbeginselen
- Het auteursrecht ontstaat bij de maker
- Als gevolg van de scheppingsdaad
- Tenzij geval van fictief makerschap:
o Werkgeversauteursrecht (art. 7 Aw)
o Openbaarmakingsauteursrecht (art. 8 Aw)
, o Opdrachtgeversauteursrecht in het geval van industriële vormgeving (BVIE)
Dilemma: wat als de robot de keuzes maakt?
Is er dan een eigen, oorspronkelijk karakter? – vorm van niet ontleend zijn aan die van een ander werk
Is er dan een persoonlijke stempel van de maker? – vorm die het resultaat is van scheppende
menselijke arbeid en creatieve keuzes – een voortbrengel van de menselijke geest
Dit probleem is niet helemaal nieuw:
Macaque Monkey (2014) of David Slater? Slater had een fotoreportage gemaakt en vond dat hij
auteursrecht had hierop. Dat was niet het geval, omdat de aap zelf de foto heeft gemaakt.
2 takken:
1. Exploitatierechten
Openbaarmakingsrecht (art. 12-12b Aw)
Voordracht, op- en uitvoering:
o Vastgelegde plaats, vastgelegd tijdstip
o Uitzending via radio/TV: vrij gekozen plaats, vastgelegd tijdstip
Dat het werk op een of andere manier aan het publiek ter beschikking komt Bigott en
Batco/Doucal.
Beslissing was: ja, moeten we verduidelijken.
Art. 8 WCT: ‘Mededeling aan het publiek’
Onder openbaarmaken valt ook het mededelen aan het publiek = het beschikbaar stellen op
internet: vrij gekozen plaats, vrij gekozen tijdstip. Het gaat nu om een potentieel begrip van het
publiek. Dat mensen dus eventueel toegang hebben. Het maakt voor het auteursrecht niet uit of ze
er dan ook echt gebruik van maken, maar het gaat om de mogelijkheid.
Wat betekent dit? Dat de inbreuk dus veel eerder begint. Het uploaden is al een inbreuk. Dan
hebben die mensen het dus in principe nog niet gezien. Grens ligt meestal bij ongeveer 15
mensen.
Voordracht is makkelijker, want de mensen die aanwezig zijn: dat is het publiek
GS Media: en allerlei andere zaken, allemaal geleid tot een heel uitgebreid
openbaarmakingsbegrip
Verveelvoudigingsrecht (art. 13-14)
Dit is niet alleen kopiëren, maar ook bewerken.
In de Aw staat niet echt een definitie, wel in art. 9 lid 1 BC zit er een vraagteken ingebakken in
de regeling van het auteursrecht in de digitale omgeving.
Art. 13a Tijdelijke reproductie
2. Persoonlijkheidsrechten
Art. 25 Aw
Beperkingen van het auteursrecht
Art. 1 Aw ‘behoudend de beperkingen bij de wet gesteld’
Voorbeelden van beperkingen in de slides. Vanaf art. 15 a Aw.
Achterliggende ratio
- Vrijheid van meningsuiting
- Informatievrijheid
- Verspreiding van informatie
- Culturele participatie
- Gelijke kansen in de informatiesamenleving
Wetgeving inzake beperkingen
