Dit is een samenvatting waarin de historische context over Steden en Burgers en de Verlichting voor het vwo examen uitgebreid samengevat is. Ook de filmpjes van Jort Geschiedenis zijn hierin verwerkt en mijn docent geschiedenis heeft deze samenvatting nagekeken. Als je dit document dus helemaal ken...
1. Wat maakt de opkomst van een stedelijke burgerij in de
Nederlandse gewesten mogelijk?
De middeleeuwen begonnen na de val van het Romeinse rijk
gevolgen:
- Europa werd onveilig, er was geen oppermacht meer
- Einde van de handel KA 10 is hiervan een gevolg (zelfvoorzienende
cultuur)
- Einde van centraal bestuur KA 11 is hiervan een gevolg (feodale
stelsel)
Feodale stelsel= de leenmannen, ook wel vazallen genoemd, zwoeren trouw aan
hun leenheer, in ruil voor het land dat zij mochten beheren gaven ze de koning goede
raad en hielpen hem als er oorlog was
Oplossing voor het feodale stelsel: KA 17 (staatsvorming en centralisatie)
Wat was er nodig voor het overtreffen van de adel:
- Eigen leger geen huurleger meer
- Centralisatie
- Eigen ambtenaren
KA 16 maakte dit mogelijk (stedelijke burgerij en zelfstandigheid van steden)
,Vanaf de 11e eeuw waren er veel veranderingen in Europa:
- Landbouw, ambacht en handel meer middelen van bestaan
- Agrarisch-urbane samenleving
- Bevolkingsgroei
- Handel bloeide op
- Monetaire economie geld speelt de hoofdrol
Deze veranderingen konden plaatsvinden door de volgende veranderingen in de
landbouw:
- Meer landbouwgrond door ontginning en inpoldering
- Hogere opbrengsten door technische verbeteringen
- Efficiënter grondgebruik door een tweeslagstelsel
Gevolg: meer voedsel
Gevolg: bevolkingsgroei
Meer mensen, dus niet iedereen hoeft meer boer te zijn
Er ontstaat specialisatie/ambacht
Meer voedsel betekent af en toe ook overschotten voor de handel dus de handel
nam toe
Toename van het gebruik van geld in de vorm van munten en wisselbrieven i.p.v.
ruilhandel
Opkomst van steden: Vlaanderen (Hanze en noord-Italië)
Om hun economische belangen te beschermen kregen, bevochten en kochten
stedelingen zelfbestuur in de vorm van stadsrechten.
De economie ging erg goed, dus de stedelingen moesten belasting betalen aan de
hertog/adel. In ruil hiervoor kregen de stedelingen stadsrechten:
- Eigen bestuur
- Eigen rechtspraak
- Eigen verdediging
- Markt houden
- Gilden
Doordat de steden een grote belangrijke markt/handel hadden (marktfunctie) vertakte
het netwerk tussen die steden en het verzorgingsgebied steeds fijner.
De stad kocht van het platteland grondstoffen om producten te maken en het
platteland kocht dan weer de producten. Dit verzorgingsgebied werd steeds groter.
De Jaarmarkten speelden hierin ook een grote rol.
,Om hun eigen stad in stand te houden had de stad een constante toestroom nodig
van kapitaalkrachtige of kundige aspirant-poorters (dan krijg je het recht een echte burger te zijn)
waarom: de stad was erg vies, waardoor er veel mensen stierven en er minder
mensen geboren werden. Zonder de toestroom van andere mensen zou de stad
uitsterven
1e belangrijkste stad in de Nederlandse gewesten: Atrecht (bisschoppenstad)
Omdat:
- Hoge landbouwproductiviteit
- Schapenhouderij Lakennijverheid werd hun topprioriteit
Rijke kooplieden kregen meer macht en het stadsbestuur in eigen handen, door:
- Zij gingen zich organiseren in koopliedengilden
Gilden= beroepsvereniging
- Zij verstrekten leningen aan edellieden
Rond 1300: Atrecht werd vervangen door Brugge
2e belangrijkste stad in de Nederlandse Gewesten: Brugge
Waarom werd Brugge beter:
- De aansluiting met de Noordzee waardoor Brugge handel kon drijven met
de Hanzesteden (Duitsland)
- Door de verbinding met de zee kon er ook handelgedreven worden met
Spanje en Italië
Patriciërs (rijke handelaren) in Vlaamse steden knoopten banden aan met de adel en
maten zich steeds meer een adellijke levensstijl aan.
Er ontstond spanning over het bestuur en over werkomstandigheden
tussen: de patriciërs en het gemeen
Rijke handelaren probeerden adel na te doen Ambachtslieden en boeren
Waarom ontstond er spanning:
- Macht van de patriciërs in het stadbestuur werd erg groot
- Slechte werkomstandigheden voor de dagloners
geen vast inkomen, niet meedoen aan gildes, zwaar werk
, Guldensporenslag: het gemeen liet zien dat ze waren opgewassen tegen patriciërs
en feodale heren (1302). Want de Franse koning wilde meer invloed in Vlaanderen.
Franse koning + Patriciërs Graaf van Vlaanderen + het gemeen
Gevolgen Guldensporenslag:
- De macht van het patriciaat nam af
- Gilden (ambachtslieden) kregen meer macht
De steden wonnen nu dus van de koning. Dit liet zien dat zij echt ontzettend veel
macht kregen en steeds zelfstandiger werden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper merlevanzeijl1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,79. Je zit daarna nergens aan vast.
