SAMENVATTING BASISBOEK LVB VOOR SOCIAAL WERKERS | TT-stof Minor Mensen met een LVB
EAN: 9789023258223
Kaal, Van Scheppingen, Douma, Oostaijen & Bouwman-van Ginkel, 2022
H1, H2, H3.1, H5.1, H5.2, H8.1 tm H8.3.2., H10.1, H10.2, H10.4, H12.1, H.12.2, H13.1, H13.2, H.14.
Inhoudsopgave
H1: LICHT VERSTANDELIJKE BEPERKING – DEFINITIE EN KENMERKEN..............................................................3
H1. 2 – Wat is een licht verstandelijke beperking?...............................................................................................3
1.2.1 Formele definities van een verstandelijke beperking en van een lvb....................................................3
1.2.2 De Nederlandse praktijkdefinitie van een LVB........................................................................................4
1.2.3 Oorzaken van een LVB.............................................................................................................................4
1.3 Kenmerken van een LVB.................................................................................................................................5
1.3.1 Beperkingen in cognitieve vaardigheden en het conceptuele domein..................................................5
1.3.2 Beperkingen in het taalbegrip en taalgebruik........................................................................................5
1.3.3 Beperkingen in het sociale domein........................................................................................................6
H2: LVB HERKENNEN EN ONDERSTEUNEN....................................................................................................... 6
2.1 Inleiding..........................................................................................................................................................6
2.2 Mogelijke negatieve gevolgen van overvraging............................................................................................6
2.3 Herkennen van een LVB..................................................................................................................................6
2.4 Aansluiten op de LVB in de ondersteuning.....................................................................................................7
2.4.1 Afstemmen van de communicatie..........................................................................................................7
2.4.2 Aanbevelingen voor het leren van vaardigheden...................................................................................7
2.4.3 Houding en bejegening...........................................................................................................................8
H3: DE POSITIE VAN MENSEN MET EEN LVB IN DE MAATSCHAPPIJ: TOEN EN NU.............................................8
3.1 Inleiding..........................................................................................................................................................8
H5: LEVENSFASEN EN LEVENSTAKEN............................................................................................................... 8
5.1 Inleiding..........................................................................................................................................................8
5.2 LVB in de kindertijd.........................................................................................................................................8
H8: ARBEID, LEVEN LANG ONTWIKKELEN, VRIJETIJDSBESTEDING EN VERVOER..............................................10
8.1 Inleiding........................................................................................................................................................10
8.2 Arbeidsparticipatie.......................................................................................................................................10
8.2.1 Arbeidsparticipatie van mensen met een LVB......................................................................................10
8.2.2 Begeleiding bij het vinden en behouden van werk..............................................................................11
8.3 Een Leven Lang Ontwikkelen........................................................................................................................11
8.3.1 Het belang van een Leven Lang Ontwikkelen.......................................................................................11
8.3.2 Leerbaarheid van mensen met een LVB...............................................................................................12
H10: VRIENDSCHAP, RELATIES, SEKSUALITEIT EN OUDERSCHAP.....................................................................12
10.2 Vriendschappen en romantische relaties...................................................................................................12
10.2.1 Eenzaamheid.......................................................................................................................................12
10.2.2 In gesprek gaan over relaties..............................................................................................................13
10.2.3 Aandacht voor eigenwaarde en zingeving..........................................................................................13
10.2.4 Levenslange afhankelijkheid van ondersteuning................................................................................13
10.2.5 Romantische relaties..........................................................................................................................13
10.2.6 Tips voor sociaal werkers om relatievorming te bevorderen.............................................................14
1
, 10.4 Ondersteunen bij een kinderwens, zwangerschap en opvoederschap......................................................14
10.4.1 Opvoedingscompetenties en een LVB................................................................................................14
10.4.2 Risicofactoren en beschermende factoren en LVB.............................................................................15
10.4.3 Ondersteunen bij een kinderwens.....................................................................................................15
10.4.4 Ondersteunen bij een zwangerschap.................................................................................................16
10.4.5 Ondersteunen bij de opvoeding.........................................................................................................16
10.4.6 Oog voor de kinderen.........................................................................................................................16
H12: GEHECHTHEIDSPROBLEMATIEK, TRAUMA, KINDERMISHANDELING EN UITBUITING..............................16
12.1 Inleiding......................................................................................................................................................16
12.2 Gehechtheidsproblematiek........................................................................................................................16
12.2.1 Gehechtheid en gehechtheidsgedrag.................................................................................................16
12.2.2 Kwaliteit van gehechtheidsrelaties.....................................................................................................17
12.2.3 Gehechtheid en een LVB.....................................................................................................................18
12.2.4 Rol van de sociaal werker in het signaleren van gehechtheidsproblematiek.....................................19
12.2.5 Rol van de sociaal werker bij interventies..........................................................................................19
H13: GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG, VERSLAVING EN CRIMINEEL GEDRAG..............................................19
13.1 Inleiding......................................................................................................................................................19
13.2 Grensoverschrijdend gedrag......................................................................................................................19
13.2.1 Terminologie, definitie en prevalentie................................................................................................19
13.2.2 Oorzaken van grensoverschrijdend gedrag........................................................................................20
13.2.3 Gevolgen.............................................................................................................................................21
13.2.4 Omgaan met grensoverschrijdend gedrag.........................................................................................21
H14: WERKEN MET HET SOCIALE NETWERK.................................................................................................. 21
14.2 Het sociaal netwerk in kaart brengen........................................................................................................21
14.3 Netwerkanalyse: In gesprek over het sociale netwerk...............................................................................22
14.4 Kenmerken van netwerken van mensen met een LVB................................................................................22
14.5 Netwerkinterventies: netwerken uitbreiden en versterken........................................................................22
14.6 Samenwerken met netwerkleden...............................................................................................................22
2
, H1: LICHT VERSTANDELIJKE BEPERKING – DEFINITIE EN
KENMERKEN
H1. 2 – Wat is een licht verstandelijke beperking?
Volgens de formele definitie behoort een lvb tot het grotere cluster verstandelijke beperking
(verstandelijke- ontwikkelingsstoornis).
Wanneer is er sprake van LVB? IQ- Score lager dan 70/75 (een gemiddeld persoon heeft score rond
100). EN daarnaast moeten er ook nog bijkomende problemen zijn in de ADAPTIEVE VAARDIGHEDEN.
In Nederland hanteren we een bredere praktijkdefinitie: IQ- Score tussen de 70/85, mits ze OOK de
bijkomende problemen hebben in de ADAPTIEVE VAARDIGHEDEN.
1.2.1 Formele definities van een verstandelijke beperking en van een lvb
Er zijn twee, grotendeels overlappende, formele definities van een verstandelijke beperking. De
eerste is van DSM-5 (diagnostic and statical manual of mental disorders van de american psychiatric
association, 2013) en de ander is van AAIDD (American association on intellectual and developmental
disabilities, 2021)
Beide definities stellen: Iemand heft een verstandelijke beperking als er, vergeleken met
leeftijdsgenoten van hetzelfde gender en dezelfde sociaal-culturele groep, duidelijke beperkingen zijn
in zowel het cognitieve functioneren (criterium A) als de zogenoemde adaptieve vaardigheden
(criterium B). Daarnaast moet de beperking zijn ontstaan in de ontwikkelingsleeftijd, oftewel in de
kindertijd of adolescentie (criterium C).
Verschil: DSM- 5 heeft hiervoor geen specifieke leeftijdsgrens/ AAIDD legt de grens naar ‘voor het 22 e
levensjaar’.
Beperkingen in het cognitieve functioneren: Het redeneren, problemen oplossen, plannen, abstract
denken, oordelen, schoolse leren en leren door ervaringen.
**Deze beperkingen moeten worden bevestigd door zowel een klinische beoordeling als een
intelligentietest. Uit de test moet er een totaal IQ- score van 70/75 of LAGER komen.
Beperkingen in de adaptieve vaardigheden: Beperking in minimaal een van de volgende domeinen:
1. HET CONCEPTUELE DOMEIN: lezen, schrijven, maar ook executieve functies zoals plannen en
prioriteren, en abstract kunnen denken.
2. HET SOCIALE DOMEIN: interpersoonlijke vaardigheden, het oplossen van sociale problemen
en het voorkomen van slachtofferschap.
3. HET PRAKTISCHE DOMEIN: persoonlijke verzorging, gebruik van geld, de telefoon en vervoer.
** Deze beperkingen in adaptieve vaardigheden moeten direct gerelateerd zijn aan de beperkingen in
het cognitieve functioneren en moeten ook worden aangetoond door een klinische beoordeling en
een gestandaardiseerde test die deze beperkingen in kaart brengt.
ERNSTNIVEAUS verstandelijke beperking (op basis van IQ-scores):
Zeer ernstig: 0- 20/25
Ernstig: 20/25 – 35/40
3
