Samenvatting
samenvatting maatschappijwetenschappen hoofdstuk 4,5 en 6.
- Niveau
- HAVO
samenvatting maatschappijwetenschappen hoofdstuk 4, 5 en 6. het is voor havo 4 en havo 5. De samenvatting bestaat uit 15 pagina's.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 14 pagina's
Voorbeeld 2 van de 14 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Maatschappijwetenschappen H4, H5, H6H4 politiek in theorie
Paragraaf 4.1
Politieke macht
Staatsvorming: de institutionalisering van politieke macht tot een staat. De overheid heeft de macht
om collectieve zaken te regelen:
Openbare orde, veiligheid, onderwijs en volksgezondheid
De overheid kan actoren dwingen om mee te werken aan collectieve acties, de overheid heeft een
belastingmonopolie: ze kunnen burgers verplichten belasting te betalen.
Politieke macht is het vermogen om de politieke besluitvorming te beïnvloeden.
De regering en het parlement hebben dit vermogen.
Politieke besluiten kunnen alleen met formele macht genomen worden: afspraken zijn vastgelegd in
wetten en regelgeving.
De overheid heeft ook geweldmonopolie, het is de enige actor die legaal geweld mag gebruiken om
de openbare orde te handhaven.
Machtsevenwicht en overwicht
Machtsevenwicht: als actoren evenveel macht hebben.
Machtsongelijkheid: leidt soms tot oorlog en geweld
Machtsoverwicht: een bevolkingsgroep die via de overheid de wil probeert op te leggen aan
anderen.
Machtsuitoefening / machtsvacuüm: de afwezigheid van voldoende machtsuitoefening kan zorgen
voor geweld tegen de overheid of tussen burgers onderling.
Soevereiniteit
Er is sprake van een staat wanneer die interne en externe soevereiniteit bezit. Een staat heeft interne
soevereine macht omdat die:
Als het hoogste gezag regeert over een groep mensen
Binnen een bepaald grondgebied valt
Gewelds- en belastingmonopolie bezigt
Externe soevereiniteit houdt in dat andere staten erkennen dat het staatsgezag het hoogste gezag
over de bevolking is op dat grondgebied.
Een vazalstaat is een land dat officieel onafhankelijk is maar feitelijk onder het gezag van een ander,
machtiger land staat.
Staatsvorming in Europa
Het proces van staatsvorming is een combinatie van economische, culturele en politieke
ontwikkelingen zoals:
Urbanisatie (verstedelijking)
Feodalisme en het ontstaan van privileges
Centralisatie en eenheid
Feodalisme: de adel was verantwoordelijk voor het bestuur van een klein gebied. De adel moest
verantwoording afleggen aan de leenheer. In praktijk was de adel redelijk zelfstandig.
Privileges: de burgers gebruikten hun eigen toegenomen welvaart om privileges, zoals zelfbestuur en
eigen rechtspraak, te kopen voor feodale adel. Hierdoor werden de burgers economisch en politiek
zelfstandiger.
Centralisatie: om een einde te maken aan de macht van de adel, probeerde de koning het bestuur
steeds meer naar zich toe te trekken.
Eenheid: er werd gezorgd voor eenheid in wetten en munten maar ook voor veiligheid en
bescherming van de burgers. Bij onderlinge conflicten kon de staatsmacht optreden als hoogste
, rechtsprekende instantie. Burgers waren daardoor bereid om belasting te betallen voor veiligheid,
inspraak en rechtspraak.
Deze ontwikkelingen leidden tot het verdwijnen van feodale samenlevingen in West-Europa en het
ontstaan van politieke eenheden die we kunnen zien als premoderne staten.
Het ontstaan van de standen- en Statenvergaderingen kunnen we zien als het begin van het proces
van democratisering.
Staatsvorming in Nederland
In de middeleeuwen beschermde de soeverein haar burgers tegen vijanden in ruil voor belasting. Om
de wederzijdse afhankelijkheid te kunnen vormgeven, ontstonden politieke instituties en
instellingen. Nederland was verdeeld in gewesten en pogingen tot eenwording zorgden regelmatig
voor veel weerstand.
De Spaanse koning Karel V en Filips II kregen alle 17 gewesten onder hun hoede en voerden een
centralisatiebeleid
Oprichten van raad van staten
Filips II: institutionalisering van eenwording door het verhogen van belastingen en het bestrijden van
protestantisme. Dit riep weerstand op en leidde tot 80-jarige oorlog. De Noordelijke Nederlanden,
verklaarden zich met het plakkaat van Verlatinghe (1581) onafhankelijk van de Spaanse vorst.
1815: Nederland wordt een constitutionele monarchie: de macht van de koning wordt beperkt door
de grondwet.
1848: grondwetswijziging: macht van de koning werd nog meer ingeperkt. Ontstaan van parlementair
stelsel, politieke partijen kregen steeds meer macht. Democratisering: institutionalisering en
rationalisering leidden uiteindelijk tot een democratische rechtstaat.
Rationalisering
Rationalisering: het proces van het ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met de
bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken en van het doelgericht inzetten van middelen
om zo efficiënt en effectief mogelijk resultaten te bereiken.
Vernieuwing technologisch gebied
Koloniën uitbreiden
Politiek werd efficiënter
Paragraaf 4.2
Politieke socialisatie
Politieke socialisatie: het proces van overdracht en verwerving van de politieke cultuur van de
groep(en) en samenleving waar mensen toe behoren. Het proces bestaat uit opvoeding, opleiding en
andere vormen van omgang.
Politieke modellen
Polder model: de overlegcultuur in Nederland tussen de overheid en verschillende actoren.
Conflictmodel Harmoniemodel
Doelen Andere overtuigen van het Samen met anderen
eigen gelijk overeenstemming bereiken
Waarden en uitgangspunten Strijd, macht, beïnvloeding Samenwerking, compromis,
gelijkwaardigheid
middelen Demonstreren, onder druk Overleg, onderhandeling,
zetten, mediaoffensief, netwerken,
burgerlijke ongehoorzaamheid samenwerkingsverbanden.
Consensus: we spreken van een consensus als deelnemende personen of partijen, groepen en
organisaties met verschillende doelen of belangen een breed gedragen overeenstemming bereikt
hebben.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 441869. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73216 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen