Psychologie en wetenschap
College aantekeningen
2022-2023
College 1
19-4-2023
Waarom geven we deze cursus?
- Om kritische denkers te maken
- Gebruik leren maken van academisch redeneren (logica, argumentatie) voor een maximaal
objectief en correct geïnformeerd beeld van de wereld
Wat houdt wetenschap in?
- Wetenschapsfilosofisch standpunt
- Academisch redeneren/ kritisch denken: logica en argumentatie
Werkgroepen
- Oefeningen & discussies tijdens werkgroep sessies
- Eind van iedere bijeenkomst: quiz (voor een cijfer!) – antwoord 1 van de 3 open vragen
(neem je laptop mee!)
Psychologie en wetenschap
Psychologie bestudeerd menselijk gedrag ‘Hoe is het om mens te zijn’. Is dit anders dan
natuurwetenschappen?
John Watson (1913): Psychology as the behaviorist views it is a purely objective experimental branch
of natural science. Its theoretical goal is the prediction and control of behavior
Gebonden aan strikte wetenschappelijke methodologie, paradigma’s, en logica/redeneren
Argumentatie, logica, en kritisch denken zijn cruciaal voor psychologen (zowel onderzoekers als
clinici!), naast de ‘hardere’ methoden als statistiek
Om Psychologie als wetenschap te begrijpen, moeten we eerst begrijpen wat wetenschap is
Definitie van wetenschap door Wikipedia: Science is a systematic enterprise that builds and organizes
knowledge in the form of testable explanations and predictions about the universe
Hypothetico-deductive model van wetenschappelijke methode
‘Empirische cyclus’
,Eigenlijk is het iets ingewikkelder en wat minder circulair
Hierdoor is het iets vatbaarder voor fraude
‘Taken’ van de wetenschap
Validatie (logica als tool)
Verificatie/falsificatie
Reproduceerbaarheid
In kaart brengen van onzekerheid
,Je kan pseudowetenschap onderscheiden van wetenschap doordat wetenschap waarschijnlijk op
exact dezelfde manier zal terugkomen, stel alle huidige kennis wordt weggevaagd en
pseudowetenschap niet
Wetenschappelijke consensus
Ontstaat door peer review en reproduceerbaarheid
Is consensus perfect?
- Nee, we kunnen nu eenmaal niet in de toekomst kijken. Schattingen veranderen over de tijd
(veranderingen in omgeving, of nieuwe inzichten), methodes veranderen over de tijd, maar
we kunnen consensus benaderen met wetenschappelijke modellen
Wetenschappelijk systeem bouwt op kritische zelfcorrectie om nieuwe inzichten aan te passen
Maatschappelijk (politiek) vertrouwen in de wetenschap
Een politiek persoon kan een heel gevaarlijk worden voor de gezondheid van de maatschappij, als
diegene de wetenschap ondermijnt (vb. Trump die zegt dat het vriest is New York dus dat de
opwarming van de aarde niet bestaat)
“it’s easy to make everything a conspiracy when you don’t know how anything works”
Ongevaarlijk: mensen die geloven dat de wereld plat is
Gevaarlijk: een mazelen uitbraak in Nederland omdat iemand zei dat vaccinaties autisme konden
veroorzaken
Het probleem is dat heel veel stemmen die niet in de wetenshap geloven heel luid zijn
Doel van de wetenschap
Proberen uit te vinden wat waarschijnlijk waar is
Onderzoek dat wij doen moet hoge informatieve waarde bevatten, en we willen in staat zijn om
valide conclusies te trekken
Gebruik van methodologie & logica, om te argumenteren gebaseerd op data, en feiten van meningen
te scheiden
Het doel van de wetenschap is om zo objectief mogelijk te zijn, maar is de wetenschap ook echt
objectief?
Factoren die objectiviteit en reproduceerbaarheid beïnvloeden:
- Biases (vooroordelen)
- Onderzoekers ‘vrijheidsgraden’
- Foute intuïtie
, Intuïtie heeft het vaak fout
Let op: Psychologische wetenschap gaat vaak over het berekenen van kansen/ probabiliteiten! In
statistiek bereken je de p-waarde. De p staat voor ‘probability’!
Intuïtie versus redeneren
Intuïtie heeft het vaak fout; we zijn mensen met (onbewuste) bias; prikkels en beloningen kleuren
onze overtuigingen; we worden beïnvloed door retoriek…
We hebben kritisch denken (redeneren en logica) nodig om juiste conclusies te trekken!
Doel van kritisch denken: tot conclusies komen die correct zijn, en beslissingen nemen die wijs zijn
Kritisch denken helpt scams en nepnieuws te detecteren
Kritisch denken
Dunning-Kruger effect: mensen met weinig kennis overschatten vaak hun vermogen. Het
tegenovergestelde effect voor high-performers: neiging om hun vaardigheden te onderschatten
Een vaardigheid dat getraind moet worden
We geven je meerdere kansen; maar je moet het zelf trainen… Train niet alleen voor je examen,
maar train voor het leven
Kritisch denken telefoon app
- Het ‘familiediner’
- Kritisch denken oefenen (logica & retoriek, vooroordelen, argumentatiedrogredenen
herkennen)
