Een complete samenvatting voor het vak Encyclopedie der rechtswetenschap I. Zelf heb ik hiermee een 9,1 gehaald! Bevat tevens tentamenvragen met antwoord.
Inhoud:
Introductie
Verschillen en overeenkomsten recht en moraal
Natuurrecht
Rechtspositivisme
Austin
Hart
Radbruch
Kritiek rechtsposit...
Introductie
Kennisleer Wat kan ik weten?
Zijnsleer Wat is er (ontstaan)?
Ethiek Hoe moet ik leven?
Politiek en recht Hoe ziet een goede
samenleving eruit?
Recht en moraal waren vroeger erg verbonden met elkaar, wat nu veel minder zo is
Verschillen en overeenkomsten recht en moraal
Verschillen
• Het recht is verbonden met onpersoonlijke maatschappelijke instellingen, die centraal
vaststelling en handhaving regelen. De morele regels staan minder duidelijk vast, ze
worden niet door een centrale instantie uitgevaardigd.
• Rechtsnormen worden in beginsel geïdentifceerd door duidelijke formele kenmerken
(totstandkomingsprocedure, afkondiging etc.), ze zijn voor iedereen kenbaar en
gelden voor iedereen. Morele regels kunnen per persoon/groep verschillen, omdat ze
niet door een centrale instantie zijn uitgevaardigd.
• Rechtsregels worden zo nodig met geweld gehandhaafd. De morele regels zijn voor
hun nakoming afhankelijk van de individuele goede wil i.p.v. externe dwang
• Het recht eist in het algemeen vooral uitwendig normconform gedrag, terwijl de
moraal zich ook op iemands motieven richt
• Inhoudelijk eist de moraal i.t.t. het recht vaak meer dan noodzakelijk is voor ordelijk
maatschappelijk verkeer. Daarentegen richt het recht zich soms ook op gedrag dat
moreel indiferent is.
Overeenkomsten
• Recht en moraal hebben inhoudelijk vrijwel altijd enkele centrale normen gemeen
• Soms houdt het recht net als de moraal rekening met motieven
• Sommige rechtsgebieden zijn minder geïnstitutionaliseerd, waardoor de scheiding in
die gebieden met de traditionele moraal minder groot is
• Geschreven wetten weerspiegelen dikwijls de heersende morele opvattingen
• Toepassing van wetten vereist vaak nadere uitleg en vaak interpreteert de rechter
dan op grond van zijn rechtvaardigheidsbesef
Natuurrecht
Recht is noodzakelijk verbonden met de moraal. Rechtvaardigheid is bijvoorbeeld van
belang. Immoreel recht is geen recht. Er bestaan van nature een verband tussen recht en
moraal.
kritiek
Echter, de natuur is normloos. Men projecteert zijn eigen voorkeuren op de natuur
,Rechtspositivisme
Recht is dat wat als zodanig door bevoegd overheidsorgaan is geponeerd en efectief wordt
gehandhaafd. Wat in een wetboek staat is dus recht. Recht is recht. Ook immoreel recht is
dus recht. Een verband tussen moraal en recht is slechts toevallig.
Normatief rechtspositivisme
Bij normatieve rechtspositvisme gaat het om rechtszekerheid. Er bestaat een
onvoorwaardelijke gehoorzaamheidsplicht ongeacht morele kwaliteit. Chaos is nog erger dan
een onrechtvaardige samenleving. (bv. Radbruch)
Beschrijvend rechtspositvisme
Bij beschrijvende rechtspositivisme staat recht volledig los van moraal. Recht is recht en
recht is een feitelijk maatschappelijk verschijnsel. De gehoorzaamheidsplicht is een morele
kwestie en geen juridisch vraagstuk. (bv. Austin en Hart).
Wat is het verschil tussen de manier waarop normatieve- en beschrijvende
rechtspositivisten naar gehoorzaamheid kijken?
Bij normatieve rechtspositivisten moet recht gehoorzaamd worden, ongeacht morele
kwaliteit. De plicht om te gehoorzamen is een juridische kwestie. Bij beschrijvende
rechtspositivisten bestaat er een strikte scheiding tussen recht en moraal. Recht is wat de
bevoegde autoriteiten maken. Of dit gehoorzaamd moet worden, is een morele kwestie en
geen juridische kwestie.
Standaardantwoord
Normatieve rechtspositivisten stellen dat er een absolute gehoorzaamheidsplicht heerst,
ongeacht de morele kwaliteit van een rechtsnorm. Beschrijvende rechtspositivisten stellen
dat de gelding van een rechtsnorm (volgens de formele criteria) niet automatisch een
gehoorzaamheidsplicht impliceert: of men zich moet gehoorzamen aan juridische regels is
een moreel vraagstuk, en geen juridisch vraagstuk.
Normatieve rechtspositivisten stellen dat er een absolute gehoorzaamheidsplicht heerst,
ongeacht de morele kwaliteit van een rechtsnorm.
,Austin
Beschrijvend rechtspositivst
Recht = bevelen van een soeverein, waaraan sancties verbonden zijn.
- Bevelen
- Soeverein
- Sancties
Soeverein (gewoonte):
- Merendeel van de bevolking heeft de gewoonte te gehoorzamen aan de
gemeenschappelijke en aangewezen superieur.
- De superieur is zelf niet aan een andere superieur gehoorzaam
Recht moet efectief zijn (en de maatschappij ordenen)
Hart
Beschrijvend rechtspositivst
Recht:
- meerderheid van leden van groep vertonen regelmatig uitwendig gedrag en
(ten minste een aantal) aanvaarden de daarin geïmpliceerde maatstaf als juist
de overheid ontleent haar gelding aan een hogere bevoegdheidsverlenende norm.
Onderscheid tussen primaire en secundaire regels.
- Primaire regels: voorschriften voor burgers
- Secundaire regels: regelen de gelding en toepassing van primaire regels
Subjectief besef van juistheid geldt alleen intern. Het gaat om de personen binnen
een bepaalde rechtsorde en niet daarbuiten (vb. Kickboxen). De mensen buiten de
rechtsorde mogen het recht goed of fout vinden, maar dat is niet van belang voor
recht.
Er bestaat wel natuurrecht, maar dat is alleen om overleven mogelijk te maken (hij
blijft een rechtspositivst)
Kritiek op Austin
Recht berust niet alleen op macht van de soevereine overheid (en gewoonte). Voor een
rechtsorde is het vereist dat de rechtssubjecten haarzelf aanvaarden als richtlijn (besef van
juistheid in acht genomen). De meerderheid van leden van groep vertonen regelmatig
uitwendig gedrag en (ten minste een aantal) aanvaarden de daarin geïmpliceerde maatstaf
als juist.
, Radbruch
Was eerst een
normatief
rechtspositivist, maar later natuurrechtaanhanger
3 waarden van het recht:
- Rechtszekerheid
- Rechtvaardigheid
- Doelmatigheid
Door Naziregime is hij van standpunt verandert. Bij “extreme onrechtvaardig” recht
hoeft recht niet gehoorzaamd te worden. Bij normaal onrechtvaardig recht is
rechtszekerheid nog steeds belangrijk en dient dit recht nog gehoorzaamd te worden.
Bij een normale of onrechtvaardige samenleving, is rechtszekerheid het
doorslaggevende rechtsbeginsel, in een extreem onrechtvaardige samenleving is
rechtvaardigheid het doorslaggevende rechtsbeginsel.
Kritiek rechtspositivisme
Marx: het recht dient alleen de heersende klasse
Er zijn altijd morele afwegingen bij de interpretatie van recht: dit valt niet los te koppelen
NR en RP ontwikkeling
Normatief rechtspositivisme komt bijna niet meer voor
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 4pokes200. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
