Burgerlijk procesrecht en insolventierecht
Hoorcollege 1A
Infrastructuur, bevoegdheid van de rechter en procesbeginselen
Algemeen over het burgerlijk procesrecht:
- Spelregels van het burgerlijk geding
Regels voor de gedingvoering voor de burgerlijke rechter
Regels voor de tenuitvoerlegging van uitspraken
- Formeel en materieel privaatrecht
BPR: formeel privaatrecht (wetboek van burgerlijke rechtsvordering en wet op
rechterlijke organisatie)
Burgerlijk recht: materieel privaatrecht (burgerlijk wetboek)
Doel: vaststelling en realisering van materiële rechten van burgers jegens elkaar.
- Vaststelling van rechten (fase voorafgaand aan procedure en de procedure zelf)
- Realisering van rechten (executie en tenuitvoerlegging)
- Eigenrichting tegengaan
- Contentieuze jurisdictie of eigenlijke rechtspraak (berechting van geschillen)
- Voluntaire (gracieuze) jurisdictie of oneigenlijke rechtspraak (rechtsverhouding vaststellen of
wijzigen, ook als partijen het eens zijn. Ook wordt voorziening exclusief door de rechter
gegeven)
Nederlandse bronnen:
- Wetten zoals:
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv)
Wet op de rechterlijke organisatie (RO)
Faillisementswet, Advocatenwet, Wet op de rechtsbijstand, Gerechtsdeurwaarderswet
etc.
- Procesregelementen
- Rechtspraak
Hoge Raad
Feitenrechtspraak (rechtbanken en hoven)
KEI, kwaliteit en innovatie rechtspraak (moderniseringsproject van de rechtspraak)
- 2016: KEI, versnelling, vereenvoudiging, digitalisering
- 1 maart 2017, HR invoering nieuw procesrecht en digitalisering
- 1 september 2017, Rb GLD en MNE: invoering nieuw procesrecht en digitalisering. Landelijke
invoering bepaalde bepalingen KEI
- 1 oktober 2019, spoedwet KEI, landelijke invoering bepaalde bepalingen KEI. Rb GLD en
MNE: weer conform landelijk procesrecht.
Sterkere regierol rechter
Mondelinge behandeling: meer mogelijkheden
Internationale bronnen
- Internationale regelingen zoals het EVRM en Brussel I-bis verordeningen (EU)
- Internationale rechtspraak zoals EHRM en HvJ EU
,Soorten civiele procedures
- Overheidsrechter:
Dagvaardingsprocedure
Verzoekschriftprocedure
Deelgeschilprocedure
= is een procedure bij de rechter, waarbij slechts één aspect van de letselschadezaak
ter beoordeling aan de rechter wordt voorgelegd. Aan de rechter kan bijvoorbeeld
worden verzocht om zich uit te laten over de aansprakelijkheid, het causaal verband
en de schade of een schadepost. Art 1019 lid 2 Rv. Dit is er zodat als er onenigheid is
over 1 puntje, je niet de hele dagvaardingsprocedure hoeft af te gaan.
- Particulieren rechter (alternatieve vorm van rechtspraak):
Arbitrage (particuliere rechters, scheidsgerecht, boek 4 Rv) arbitraal vonnis, hier kan
bijna niks tegen worden ondernomen.
Bindend advies zoals geschillencommissies en KiFID (klachteninstituut financiële
dienstverlening). Bindend advies, denk aan rijdende rechter, niet in de wet geregeld.
Dit wordt gezien als een overeenkomst, je kan naar de overheidsrechter stappen om
het te laten testen aan redelijkheid en billijkheid.
Mediation
- Alternatief voor rechtspraak, ze beslissen niet maar geven advies.
- Belangrijke kenmerken: vrijwillig en vertrouwelijk
- Opmars van mediation:
818 lid 2 Rv: verwijzing door rechter
Europese mediationrichtlijn
NL medationwetgeving in de maak
Taken van overheidsrechter
- Uitspraken doen
- Geschil beslechtingen (contentieuze jurisdictie)
- Voorziening geven (voluntaire jurisdictie)
- Schikkingen beproeven
- Verwijzen naar mediation of hulpvormen (familierecht)
Conflictoplossing: in toenemende mate niet alleen aandacht voor juridische aspecten, maar
ook voor onderliggende belangen.
Dagvaardingsprocedure
- Dagvaardingsprocedure:
Wet: (vormen van) ‘vordering’. Altijd bij onrechtmatige daad.
In beginsel contentieuze zaken
Doorgaans rechtsbetrekkingen die ter vrije bepaling van partijen staan
Terminologie: dagvaarding, eiser, gedaagde, vonnis in eerste aanleg of arrest in
hoger beroep of cassatie
Verzoekschriftprocedure
- Wet: (vormen van ) ‘verzoek’
- Zowel voluntaire als contentieuze zaken
- Bijv.: personen- en familiezaken, arbeidszaken
- Ook rechtsbetrekkingen die niet ter vrije bepalingen van partijen staan
- Terminologie: verzoekschrift, verzoeker, belanghebbende/verweerder, beschikking
,Hoofdrolspelers
- Partijen
- Rechter
- Griffier
- Gerechtsdeurwaarder
- Advocaten of andere rechtshulpverleners
- Onafhankelijke raadgevers aan rechter
OM
Internationaal Juridisch Instituut of instantie in ander land
Raad voor de Kinderbescherming
Partijen
- Materiële partij: degene wie de zaak aangaat
- Formele partij: degene op wiens naam geprocedeerd wordt
- Doorgaans vallen materiele en formele partij samen
- Voorbeeld van uitzondering:
Materiele procespartij: minderjarige, want proces onbekwaam
Formele procespartij: wettelijk vertegenwoordiger (in beginsel ouders)
Gerechtsdeurwaarder
- Gerechtsdeurwaarderswet
- Openbaar ambtenaar
- Taak: ambtshandelingen, zoals:
Betekenen van oproepingsbericht/dagvaarding
Ontruimingen
Beslagen
Executoriale verkopingen
- Tuchtrechtspraak
Advocaten
- Rechtsbijstand: voor, tijdens en na proces
- 18 GW: recht op rechtsbijstand. EHRM: Airey/Ierland
- Hoofdregel: verplichte procesvertegenwoordiging (79 lid 2 Rv en 278 lid 3 Rv)
Advocaatzaken
Toegang tot de rechter: kosten en rechtsbijstand
- Uitzonderingen:
Kantonzaken (79 lid 1 Rv): in persoon of bij gemachtigde (80 lid 1 Rv)
Gedaagde in kort geding: ook in persoon (255 lid 1 Rv)
Rechterlijke indeling
- Elf rechtbanken (Amsterdam, Den Haag, Gelderland, Limburg, Midden-Nederland, Noord-
Holland, Noord-Nederland, Oost-Brabant, Overijssel, Rotterdam en Zeeland-West-Brabant)
- Vier gerechtshoven (Amsterdam, Arnhem-Leeuwarden, Den Haag en 's-Hertogenbosch)
- Hoge Raad (Den Haag)
Bevoegdheid rechter
- Internationale rechtsmacht
, O.m. Brussel I-bis verordening (EU)
Aanvullend: art. 1-14 Rv
Nader in mastervak IPR
- Absolute bevoegdheid: soort gerecht?
- Relatieve bevoegdheid: waar?
Absolute bevoegdheid (soort)
- Eerste aanleg: rechtbank (42 RO)
Kantonzaken (93-98 Rv en 47 RO): 25.000 euro of aardvorderingen (o.a. arbeidszaken
en huurzaken)
Overige civiele zaken
In beginsel enkelvoudige rechtspraak (15 Rv)
Verkeerde kamer: verwijzing (71 Rv)
- Hoger beroep: gerechtshof (60 RO)
In beginsel meervoudige rechtspraak, door drie raadsheren (16 Rv)
- Cassatie: Hoge Raad (78-80 RO)
Meervoudige rechtspraak, door in beginsel vijf raadsheren (17 Rv)
Verkeerd gerecht: ambtshalve onbevoegd verklaring en verwijzing (72 en 73 Rv)
Relatieve bevoegdheid (waar)
- Dagvaardingsprocedure (99-110 Rv):
Hoofdregel: woonplaats gedaagde (99 Rv)
Alternatieve bevoegdheid (100-107 Rv)
Exclusieve bevoegdheid (103 en 108 Rv)
Vangnet (109 Rv): woonplaats eiser of Den Haag
Verkeerde rechter: geen verwijzing, tenzij gedaagde zich op onbevoegdheid beroept
(110 Rv) + uitzonderingen waardoor de rechter zelf ambtshalve moet toetsen.
- Verzoekschriftprocedure (262-270 Rv):
Hoofdregel: woonplaats verzoeker(s) of belanghebbende(n) (262 Rv)
Exclusieve bevoegdheid (263-268 Rv)
Vangnet (269 Rv): Den Haag
Verkeerde rechter: onbevoegd verklaring en verwijzing, zo nodig ambtshalve, tenzij
partijen hebben aangegeven dat niet te wensen (270 Rv)
- Welke zittingsplaats van het relatief bevoegde gerecht?
Zaakverdelingsreglement van het gerecht (21 RO), te raadplegen via rechtspraak.nl
Goede toegankelijkheid van rechtspraak
Hoofdbeginselen van BPR
- Bronnen
6 EVRM: fair trial
Afdeling 1.3 Rv (19 e.v. Rv): Algemene beginselen voor procedures
EHRM
Hoge Raad
- Onderscheid
Minimumeisen
Hoofdkenmerken