Kwalitatieve etnografische methoden van onderzoek
2023/2024 | Radboud Universiteit Nijmegen
Gebaseerd op “Doing Enthnography” (Gobo and Molle) en overige relevante literatuur
Etnografie, een onderzoeksmethode binnen antropologie, richt zich op begrip van het dagelijks leven
en cultuur van sociale groepen. Het combineert observatie en participatie, waarbij de etnograaf
fungeert als leerling en meetinstrument. Deze kwalitatieve benadering verzamelt niet-numerieke
gegevens om diepgaand inzicht te krijgen in sociale fenomenen en culturele verschillen. Etnografie
evolueerde vanuit een geschiedenis van statistieken naar een benadering die het perspectief van
insiders waardeert. Hedendaagse vormen omvatten receptie-etnografie en feministische etnografie. De
onderzoekcyclus omvat voorbereiding, veldwerk, dataverzameling, kwalitatieve analyse, theoretisch
kader, interpretatie, schrijven/presentatie en reflectie. Samplingstrategieën, zoals willekeurig of
doelgericht, bepalen welke deelnemers betrokken zijn. Kwalitatieve analyse omvat codering en het
ontwikkelen van conclusies en inzichten. Het theoretisch kader en interpretatie leiden tot het schrijven
en presenteren van bevindingen, gevolgd door reflectie op het onderzoeksproces.
, DEEL 1: Introductie Etnografie
Etnografie is een onderzoeksmethode binnen de antropologie die zich richt op het begrijpen van het
dagelijks leven en de cultuur van specifieke sociale groepen. Het combineert observatie en
participatie, waarbij de etnograaf fungeert als zowel leerling als meetinstrument. Deze kwalitatieve
benadering verzamelt niet-numerieke gegevens, zoals interviews en observaties, om diepgaand inzicht
te krijgen in complexe sociale fenomenen en culturele verschillen. Etnografie evolueerde vanuit een
geschiedenis waarin onderzoekers zich richtten op statistieken en archeologie naar een benadering die
het standpunt van insiders waardeert, geïntroduceerd door antropologen zoals Malinowski en
Radcliffe-Brown. Hedendaagse etnografie kent verschillende vormen, waaronder receptie-etnografie,
feministische etnografie, postmoderne etnografie, globale etnografie en institutionele etnografie. Deze
benaderingen helpen alternatieve realiteiten te begrijpen, traditionele denkwijzen uit te dagen en
kunnen bijdragen aan beleidswijzigingen en probleemoplossingen.
Etnografie is een onderzoekspraktijk binnen de antropologie.
• Het richt zich op het observeren, participeren en beschrijven van het dagelijks leven/ de
cultuur van specifieke sociale groepen.
o Wordt gezien als essentieel voor het begrijpen van diverse culturen en
levenswijzen.
o De etnograaf leert en observeert – ‘Etnograaf als zowel leerling als
meetinstrument.’
• Zowel een humanistische als wetenschappelijke methode.
o Wordt toegepast in verschillende vakgebieden, waaronder antropologie,
productontwikkeling en toegepast onderzoek.
• Vorm van kwalitatief onderzoek: Een interpretatieve benadering richt zich op een
diepgaand begrip van individuele ervaringen en culturele verschillen. (King, Keohane,
Verba)
o Het verzamelt vaak niet-numerieke gegevens, zoals interviews, observaties en
tekstuele analyse, en streeft naar inzicht in complexe sociale fenomenen, met de
nadruk op interpretatie en betekenisgeving.
o Dit staat tegenover kwantitatief onderzoek (positivisme), waarbij de nadruk ligt op
algemene patronen en generalisaties voor grote groepen mensen.
• Geschiedenis van etnografie
o Voor etnografie:
▪ Onderzoekers richtten zich op statistieken, documentatiecentra en
archeologische vondsten.
▪ Inheemse volkeren beschouwd als 'primitieven' die niet als directe
informanten konden dienen.
o Overgang naar etnografie:
▪ Ingeleid door antropologen zoals Radcliffe-Brown (tegen 'bureau'-
antropologie) en Malinowski (als eerste de etnografische methodologie
systematiseerd)
▪ Malinowski: belangrijkste doel van etnografie het begrijpen van het
standpunt van de insider. (Emisch perspectief)
o Nieuwe vormen van Etnografie.
▪ Receptie-etnografie onderzoekt hoe mensen actief betekenis geven aan
mediaproducten, in plaats van passief informatie te ontvangen.
▪ Feministische etnografie richt zich op sociale relaties die ongelijkheden in
stand houden, met aandacht voor ethiek en het geven van een stem aan
gemarginaliseerde groepen.
