Hoorcollege Neuropsychologie 1
Oorzaken van hersenbeschadiging:
- Ontwikkelingsstoornissen (al of niet aangeboren)
- Degeneratieve ziekten (ms, alzheimer, etc. waar klachten steeds erger worden)
- Verworven hersenbeschadiging (th, tumoren, toxiciteit, CVA’s)
Hersenbeschadiging is groot maatschappelijk probleem:
Indicatie ca. 650.000 per jaar. Toenemende levensverwachting > na het CVA
probleem groter: boven de 75 jaar is de kans op een beroerte 3% (per jaar) > Steeds meer
neurodegeneratieve ziekten!
Gevolgen:
Meer dan alleen een stoornis in de motoriek/hemiparese (‘onzichtbare gevolgen’ die vaak invloed
op waarom mensen vastlopen in maatschappij)
Vaak NPFS (cognitieve stoornissen) (>60%) inclusies stoornissen stemming, gedrag en
persoonlijkheid.
Begripsbepaling begrip neuropsychologie:
raamwerk op 3 niveaus
- Hersenen (anatomie, fysiologie + pathologie) = neurologische stoornissen
o Parese, sensibiliteitsstoornis, hemianopsie etc.
- Mentale processen (aandacht, herinnering, planning, woordvinding, etc. + stoornissen) =
neuropsychologische functiestoornissen oftewel cognitieve stoornissen
o Afasie, neglect, apraxie etc.
- Gedrag (expressief, sociaal, emotioneel + veranderend gedrag) = psychologische
veranderingen.
o Gedrag, bijv. Apathie, stemming, bijv. depressie, persoonlijkheid etc.
Hersenbeschadiging; conceptueel modellen/raamwerk
- ICF (NeuroPsychologie H 2.6) wordt door heel de wereld gebruikt, zodat iedereen hetzelfde
bedoelt.
- Ruitmodel (luria) indeling met primaire, secundaire en tertiaire hersenschorsgebieden, op
lokalisatie (boek NP H2.4)
- Negen-cellenmodel (van Cranenburgh, H2.7)
- Drie-assenmodel (van Cranenburg, H2.10)
,Luria; hersenschors (cortex cerebri)
Drie hersenschorsgebieden
1. Primaire; direct betrokken bij
verwerking van de prikkels,
motoriek of sensoriek. Prikkel
wordt gesignaleerd.
2. Secundaire; gebieden
ontvangen prikkels, informatie
wordt verwerkt + herkent. Je
herkent het geluid.
3. Tertair; je hersenen leggen de
verbanden, horen en
herkennen hier en verwerken dit tot actie.
Primaire schors:
beschadiging heeft direct effect op de aan te sturen spieren/te ontvangen signalen.
Secundaire schors:
- Perceptie waargenomen, herkennen de prikkel.
- Programmeren lichaamsbewegingen
- Vaak betrokken bij beide lichaamshelften
Beschadiging leidt tot neuropsychologische stoornissen zoals; Dit zie je pas als je iemand wat laat
doen.
- Afasie (stoornissen taalgebruik)
- Amnesie (geheugenstoornissen)
- Neglect (niet bewust van objecten of gebeurtenissen)
- Pas als je iemand laat doen zie je of het echt lukt.
Tertair hersenschorsgebied
- Meest complexe mentale functies
- Onderling intensief verbonden (intra-interhemisfeer)
- Besturing denkprocessen en gedrag, ruimtelijke waarneming, taalbeheersing, rekenen, etc.
Dit wordt hier omgezet tot actie.
- Laesies: moeilijk te lokaliseren, zijn neuropsychologisch, psychiatrisch.
, 9 cellen model, Cranenburgh
Hiermee kun je de stoornis en de gevolgen hiervan in kaart brengen.
Drie assenmodel, Cranenburgh
gaat uit van laesie lokalisatie, niet van functie lokalisatie. Opgedeeld in voor en achter as, en links en
rechts.
Bij linker as
vooral over afasie en apraxie,
bij rechter as (laesie rechter hemisfeer) aandachtsproblemen zoals neglect en ruimtelijke
stoornissen.
Laesies in voorzijde, vooral stoornissen van motoriek en apraxie.
Laesies in achterzijde met waarnemen en agnosie
