Samenvatting geschiedenis toelatingstoets PABO Samenvatting geschiedenis toelatingstoets PABO
Sabine Haars Sabine Haars
Jagers en boeren | ?-3000 v.C. - Constantijn staat christendom toe (rond 300)
Jagers en verzamelaars als nomaden (12000-8000 v.C.)
- leven van de natuur
- beeldjes en grotschilderingen kunst Monniken en Ridders | 500-1000
- werktuigen van vuursteen en botten Christendom in Europa
- gebruik van dierenhuiden - vanuit Engeland naar NL
- toendraklimaat (koud en droog) - missionarissen uit Eng. Willibrord in Utrecht en Bonifatius in Friesland
- ijstijd > jagen op mammoeten en rendieren (NL rendierjagers) - kerken en kloosters werden gebouwd en monniken bewaren schrift
Agrarische revolutie - Franken eerste Germaanse volk dat zich bekeerd > veroveren en worden
- 7000 v.C: jagen-verzamelen naar akkerbouw en veeteelt machtig > verspreiden Christendom in West-Europa
- ontstaan landbouw in midden-Oosten Ontstaan Islam
- meer bezit zoals aardewerk - 622 Islam in Mekka
- vaste woonplekken - delen van Azie, Afrika en Europa werden veroverd en islam verspreid
- 5300-4900 v.C: bandkeramiekers in z. Limburg (lössgronden)
- 3400-2850 v.C: hunebedbouwers/trechterbekervolk in Drenthe - T ijd van volksverhuizingen= Romeinse rijk moet terugtrekken omdat
- geloof in leven na de dood door vondsten en grafgiften Germaanse stammen invallen
- schrift werd ontwikkeld: einde prehistorie - noormannen (Vikingen, 800-1100) vallen steeds meer aan
- neolithische revolutie=overgang jagen naar landbouw - 800 Karel de Grote komt aan de macht, reist rond
- rijk wordt verdeeld (adel, geestelijken, boeren)
- bestuur door edelen en bisschoppen
Grieken en Romeinen | 3000 v.C.-500
Grieks-Romeinse cultuur leenheer (koning) leenstelsel
<
- heersende cultuur in landen aan Middellandse Zee leenmannen (vazallen) < hofstelsel
- aquaducten, villa’s, badhuizen, amfitheaters, triomfbogen, tempels horigen (boeren)
- beeldhouwwerken, glas en mozaïekvloeren kunst
- veelgodenaanbidders
- veel plaatsen en slaven in bezit Steden en Staten | 1000-1500
Invloed Grieks-Romeinse cultuur op Germaanse cultuur Opkomst van handel en ontstaan van steden
- 750 v.C.-400 Rome werd machtig wereldrijk - betere landbouwtechnieken zorgden voor hogere landbouwopbrengsten
- Julius Caesar veroverde Gallië waardoor bevolking groeide (drieslagstelsel)
- verbeterde veiligheid zorgde voor meer handel en ambachten - boeren verkopen producten bij knooppunten, kastelen en kloosters
- agrarische cultuur veranderde in agrarisch-stedelijke cultuur - ontstaan marktplaatsen en ambachtslieden
- Limes=grens Romeinse rijk - marktplaatsen spreiden uit naar steden
- Noordelijke grens aan de Rijn en Donau met verdedigingslinie - ambachtslieden vormen gilde (leerling>gezel>meester)
- infrastructuur: wegen om legers te verplaatsen - 13e eeuw Hanze
- samenwerking met bevolking: NL bataven in Betuwe - samenwerkingsverband tussen handelaren en steden (Zutphen,
- in het Zuiden grote landbouwbedrijven met villa’s Zwolle, Deventer en Kampen)
- romanisatie= invloed Romeinse cultuur - rijkdom: kastelen en kathedralen
- 50 v.C. eerste schrift voor Julius Caesar - 11e en 14e eeuw kruistochten
- NL: Utrecht, Nijmegen, Heerlen en Maastricht - 1096 Palestina veroveren lukte niet
Ontwikkeling christendom Steden werden zelfstandig t.o.v. adel
- Palestina > christendom - geestelijken en edelen kregen meer macht
- 30 n.C. kruisiging Jezus - burgers kregen stadsrechten:
- Romeinen achtervolgen Christenen
, Samenvatting geschiedenis toelatingstoets PABO Samenvatting geschiedenis toelatingstoets PABO
Sabine Haars Sabine Haars
- e igen stadsbestuur, houden van markten, vrijstelling van tol betalen - G alilei ontdekt planetenstelsel
aan de heer - Erasmus levert kritiek op Katholieke kerk: kerk moet vernieuwen van
- schout (politie) en schepen (rechter) zorgen voor bestuur en openbare binnenuit
orde - 1517 Maarten Luther hangt 96 stellingen aan de kerkdeur van Wittenberg >
Ontstaan van staten begin reformatie
- vorsten vergroten macht - Zwingli, Luther en Calvijn protesteren > splitsing Protestants en Katholiek
- met behulp van ambtenaren bestuurden ze een gebied waar iedereen bij - P: preekstoel centraal, zelf bestuderen van de bijbel, zoeken naar band
hoorde met God
- opkomst Bourgondisch Rijk - K: versierd, mis en priester staan centraal, aflaten
Opstand van Nederland
ntdekkers en Hervormers | 1500-1600
O - Karel V (koning Spanje, keizer Duitsland, heer van NL) verbood protestantse
Redenen ontdekkingsreizen verspreidingen
- verbeteringen in de techniek (bijv. kompas) - 1555 Filips 2 (zoon van Karel v) treed op en treed nog strenger op tegen
- Portugezen en Spanjaarden beginnen met reizen > christendom verspreiden Protestanten
en handelsgebied vergroten - Nederlandse edelen zoals Willem van Oranje verzetten tegen
- op zoek naar Indië centralisatiepolitiek
- 1486 Bartolomeus Diaz bereikt Kaap de Goede Hoop - 1566 hagenpreken en beeldenstorm
- 1492 Christoffel Columbus bereikt Amerika, dacht dat dit Indië was - Filips stuur Alva > Willem vlucht naar Duitsland
- 1498 Vasco de Gama bereikt Indië via Afrika - 1568 Willems leger valt binnen
- 1519-1522 Ferdinand Magalhaes reist de wereld rond - 1572 Brielle wordt overgenomen door Watergeuzen > Willem keert terug als
stadhouder
- forten langs de kusten om handel te drijven - 1579 Unie van Utrecht: Noord-NL besluit in Utrecht te verzetten tegen
- Amerika werd veroverd door Europeanen Spanjaarden
- besmettelijke ziektes treffen “Indianen” - Filips 2 verklaart Willem vogelvrij > Filips wordt niet meer als koning erkend
- Indianen worden gebruikt als slaven op plantages (Placaat van verlatinge 1581)
- nieuwe producten zoals aardappelen, maïs, tomaten en tabak - 1584 Willem wordt vermoord, zoon Maurits volgt op
- NL: Willem Barentsz zoekt route naar Azië - 1588 Republiek der 7 Nederlanden (NL, België en Lux.)
- handelswaren: - tijdens deze opstand is de schelde afgesloten waardoor havens kunnen
- Middellandse Zee: Oosterse producten, zout en textiel groeien
- Europa: wijn, kaas, wol - Joden en hugenoten sluiten aan bij Noord NL en economie bloeit op
- Oostzee: hout en graan
- Noordzee: vis
Vorsten en Regenten | 1600-1700
Gevolgen reformatie Overzeese expansie, handelskapitalisme en wereldeconomie
- Renaissance in Noord-Italiaanse steden - in EU landen werden handelscompagnieën opgericht
- klassieke oudheid wordt opnieuw ontdekt > onderzoekende, kritische houding - leggen van mondiale handelscontacten en zo ontstaan handelskapitalisme en
van Romeinen wordt weer aangenomen wereldeconomie
- mens en wereld staan centraal i.p.v. godsdienst en kerk - 1602 VOC
- afbeeldingen van wereldse zaken kunst - monopolie op bijv. nootmuskaat
- eind 15e, begin 16e eeuw Renaissance trekt over EU - voer tussen NL en Azië
- wetenschappelijke ontdekkingen: - specerijen, porselein, zijde, koffie, thee, opium, erts
- Copernicus ontdekt van zon middelpunt is van heelal (heliocentrisch - 1621 WIC
wereldbeeld) - voer tussen oostkust Amerika en westkust Afrika