College aantekeningen
Middeleeuwen hoorcolleges 23-24 week 1 t/m 6
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Gestructureerde aantekeningen van de hoorcolleges. Cijfer: 7,8
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 37 pagina's
Voorbeeld 4 van de 37 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Middeleeuwen hoorcollegeWeek 1 Romeinen, Barbaren en Christenen
In dit hoorcollege wordt het begrip middeleeuwen, de Romeinen en barbaren en de Romeinen en het
christendom besproken.
1. Begrip middeleeuwen
Transformatie Romeinse rijk
Middeleeuwen als begrip is in de 14e en 15e eeuw bedacht door humanisten, zoals Petrarca. Men
meende dat ze deze tussenperiode (media aetas) niet nodig hadden. Ze zagen deze periode als een
tijd van verval, barbarij, stilstand en in sommige opzichten zelfs achteruitgang. Je kon het maar beter
overslaan. Op die manier probeerden zij hun eigen positie te verbeteren door zich ervan te
distantiëren. De klassieke periode werd als grote voorbeeld gezien en de humanisten wilden zich hier
graag bij aansluiten.
Er werd dus een vergelijking gemaakt tussen ‘klassiek’ en ‘middeleeuws’. Het beeld zet de romeinse
beschaving neer als het ware vergaan en de intrede van donkere eeuwen. In deze cursus wordt
duidelijk gemaakt dat er geen harde overgangen zijn. Je kunt andere indelingen maken.
Grand Narrative
Edward Gibbon heeft het beeld van achteruitgang en verval de wereld in gebracht.
Het paradigma is echter aan het veranderen. De Middeleeuwen is juist een periode waarin creativiteit
en verandering te zien is. Peter Brown vindt dat we de Middeleeuwen op zichzelf moeten zien. Er was
namelijk een grote mate van continuïteit tot het jaar 1000.
Rosenwein gebruikt decline and fall niet. Ze spreekt van transformatie, wat een andere toonzetting is.
Zij kijkt zonder oordeel naar deze eeuwen.
Middeleeuwen: humanisten, verlichting en romantiek
Humanisten zagen de middeleeuwen als barbaars. De prachtige klassieke periode wordt verwoest
door barbaren. Ze verheerlijkten klassieke kunst.
Tijdens de Verlichting werd het vooral gezien als een periode vol bijgeloof.
Tijdens de romantiek krijgen de middeleeuwen een positievere beeldvorming. Men vindt de
middeleeuwen authentiek(er) dan de klassieke beschaving. Dit hoort bij de romantisering van de
eigen oorsprong in die periode en de zoektocht naar de oorsprong van de natie.
2. Barbaren
Wie zijn de barbaren?
Er wordt in dit deel besproken wie de barbaren waren en welke rol ze spelen in het ondergaan van
het Romeinse rijk.
De Romeinen noemden niet-Grieks sprekende personen Barbaar (zoals hun taal klonk). Niemand
noemt zichzelf barbaar. Dit is een naam die van buitenaf wordt opgelegd. Voor de Romeinen waren
dit volkeren die zij willen onderwerpen en onder de Romeinse heerschappij moesten komen.
,Afbeeldingen op ppt:
Kaarten van de barbaarse groepen in Europa en hun verspreiding. De Visigoten veroveren
bijvoorbeeld heel Spanje. De Franken onder de Merovinger Clovis leefden in het huidige Frankrijk en
waren het enige echt succesvolle koninkrijk.
De volksverhuizingen worden afgebeeld alsof de barbaren met opzet het Romeinse rijk willen
veroveren.
Inmiddels is er afstand gedaan van deze term, want de verhuizingen en verplaatsingen van volkeren
waren niet plots veel toegenomen t.o.v. daarvoor.
Rosenwein
De barbaren leefden in sedentaire samenlevingen en vestigden zich in nederzettingen
Er waren geen biologische verschillen tussen deze volkeren of tussen de Romeinen en barbaren. Dit
is vooral voor latere periodes belangrijk zoals de romantiek, want rassentheorieën zijn veel op deze
periode gebaseerd en teruggegrepen op de Germaanse volkeren. Dit is dus onterecht. Als gevolg
hiervan is dit een problematisch gebied van onderzoek en is het na de Nazi’s weinig meer
onderzocht.
Er zijn wel veel culturele verschillen. De identiteiten werden gevormd door de elites in de
samenleving. Boeren identificeerden zich niet per definitie met een bepaald volk zoals bv Fries. Het
werd sociaal bepaald welk volk je was.
De culturele verschillen waren voortdurend aan veranderingen onderhevig.
Etnische identiteiten zijn daardoor flexibel. Mensen konden zich aansluiten bij andere volkeren en dit
was geen probleem. Volksverhuizingen kun je hierop toepassen. De theorie hierbij is dat volkeren niet
verhuisden, maar dat de volkeren een andere identiteit aannamen.
Volkeren komen op en verdwijnen vaak weer even snel.
De theorie van etnogenese (ethnogenesis) is dus toepasbaar. Letterlijk vertaald betekent dit
"volksgeboorte". Het verwijst naar de flexibiliteit van de etnische identiteit, niet naar een biologische
verwantschap.
Brachten de barbaren het Romeinse rijk ten val?
Het Romeinse rijk viel niet. Het werd weliswaar veel kleiner, maar bleef bestaan. In 410 vond de
plundering van Rome door de Visigoten plaats. Zij bleven echter bestaan.
Gregorius van Tours was een geschiedschrijver en schreef een eeuw na de plundering over de
kroning van Clovis (tekst op ppt). De manier waarop dit gebeurde was erg Romeins. Clovis nam het
rijk dus niet over, maar plaatste zich ertussen. Midden in de Romeinse samenleving. Het Rijk bleef
dus functioneren.
Wat deden de barbaren?
Het algemene beeld is dat ze al moordend en rovend alles plat brandden en dat ze de Romeinse
beschaving wilden vernietigen. Het is echter relatiever dan je denkt.
Goten en Bourgondiërs die zich in Gallië vestigden, overlegden met het lokale bestuur. Ze waren niet
vredelievend, maar ze veroverden ook weer niet alles. Ze wilden de beschaving niet vernietigen.Het
was voor lokale elites voordeliger om zich aan een koning zoals Clovis te binden.
,Belastingen werden hierdoor lokaler en de elites stopten met belasting betalen aan de keizer. Directe
belasting werd doorgaans.
Kritiek op de transformatie-these
Er is kritiek op de transformatie-these omdat het lijkt alsof de barbaren geen geweld gebruikten. Dit is
volgens critici te rooskleurig want het rijk was niet meer wat het was geweest. Europese identiteit en
romantiek zijn niet alleen goed. Het is vaak deel van een superior complex.
‘’The Euro-Barbarian’’
Natuurrampen?
Kyle Harper is een classicus die een nieuwe kijk gaf op de ondergang van het Romeinse Rijk. Het feit
dat hij classicus is, zorgt er wel voor dat hij het met een ‘Romeinse bril’ bekeken heeft.
Hij geeft een belangrijke rol aan microben en het klimaat. Hij beschrijft drie epidemieën die een
belangrijke factor spelen in de ondergang →
- Onder keizer Antonius Pius in 165
- In het midden van de 3e eeuw, de epidemie van Cyprianus van Carthago
- De Pest van Justinianus (Justinian Plague) was de belangrijkste → 50% van de bevolking
zou zijn overleden. Die cijfers zijn wel omstreden.
Al deze epidemieen zorgden voor een crisis, maar vooral de laatste zorgt voor een democratische
ramp waarbij de helft van de bevolking zou zijn overleden.
Toeval?
Dit was volgens Harper niet slechts toeval.
Romeinen hebben zelf de voorwaarden voor een uitbraak geschapen door hun deelname aan en de
ontwikkeling van een wereldwijd handelsnetwerk waardoor microben vanuit Afrika en China naar
Europa konden komen en grote graantransporten. Deze graantranssporten (annona) zorgden voor de
uitbreiding van de rattenpopulatie en de snelle verspreiding van de ziekten.
Klimaat
Daarnaast zorgden klimatologische omstandigheden voor een verslechtering van de agrarische
productie. De gemiddelde temperatuur daalde in de periode tussen 450 en 700.
In het jaar 536 meldde de geschiedschrijver Procopius zelfs “een jaar zonder zomer”. Waarschijnlijk
werd dit veroorzaakt door een aantal grote vulkanische uitbarstingen en door een verminderde
activiteit van de zon in toevallig dezelfde periode.
- Johannes van Efese en Cassiodorus schreven hierover.
Vluchtelingen hielden hier verband mee. Migratie zorgde voor een grotere druk op het Romeinse rijk.
Een voorbeeld hiervan zijn de Hunnen
3. Romeinen en het christendom
Bij de Slag bij de Pons Milvius vochten keizer Constantijn en Maxentius tegen elkaar. Constantijn had
een visioen waarin hem werd laten zien dat hij zou winnen als hij kruizen op de schilden zou
schilderen. Hij won de slag en bekeerde zich tot het christendom. Hij werd niet gedoopt, maar de
verhalen hierover lopen uiteen.
Constantijn
, In 313 werd het Edict van Milaan uitgevaardigd, waarin het Christendom als legitieme en
geaccepteerde religie werd gezien. Dit betekende het einde van christenvervolgingen. Christenen
konden zich zonder gevaar in het openbaar begeven.
De keizer steunt vanaf dan het christendom actief. Er komt een nieuwe hoofdstad met een christelijk
karakter: Constantinopel.
Bij het Concilie van Nicaea in 325 wordt besloten hoe het christendom zich verhoudt tot ketters, zoals
Arrianus en Arius. Arius benadrukte de menselijke natuur van God. Hier was men het niet over eens.
Hier werd dus op een hoog niveau over nagedacht. Daarnaast werden er veel praktische regels
besproken.
Kerkenbouw
Daarnaast was er veel kerkenbouw. De Sint Pieter werd bijvoorbeeld in deze periode gebouwd.
Revolutionaire actie
Christendom vertelt mensen hoe ze met zaken om moeten gaan en hoe ze zich moeten gedragen.Het
is niet alleen een religie waarin het gaat om het uitoefenen van bepaalde rituelen, maar vraagt ook
een bepaald gedrag. Dat is anders dan de Romeinse religie. Daarin vervulde de filosofie die taak. Het
was voor christenen dus raar en nieuw om daar mee om te gaan. Religie werd een zaak van
algemeen belang en was niet langer een kwestie van een stad of bepaalde elite. De christenen
moesten zich leren verhouden tot de keizer en het imperium. Dat was voor hen ingewikkeld en
leverde spanningen op.
In die zin is de christelijke religie eerder te vergelijken met een filosofische stroming dan met een
klassieke vorm van religie. De rol van geschriften binnen de religie is ook vergelijkbaar met
filosofische stromingen.
Groot verschil
Er blijft echter een groot verschil tussen de Bijbel en filosofische geschriften. Filosofische geschriften
zijn geschreven voor en door een geletterde elite en christelijke geschriften zijn van matige literaire
kwaliteit
De Bijbel is namelijk een verzameling geschriften met veel tegenstrijdigheden doordat het losse
boeken zijn die samen zijn gevoegd.
Romeinen en het christendom
De kerkvaders maken het Christendom acceptabel voor de elite (hc: salonfähig). Ze vertalen naar het
Latijn en verbeteren de manier waarop het is geschreven. Voor hoogopgeleide Romeinen blijft het
christendom lang een primitieve religie en de Bijbel een primitief boek.
Lactantius noemt de Bijbel en het christendom primitief en slecht geschreven, maar wel waar.
De vier Latijnse kerkvaders
De vier Latijnse kerkvaders zijn Gregorius de Grote (200 jaar na Augustinus), Ambrosius van Milaan,
Augustinus van Hippo (354-430), Hiëronymus (van Stridon). Hieronymus werd afgebeeld als
kardinaal.
Achtergrond
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper l,1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67866 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen