Samenvatting Psychopathologie
Werkcolleges en financiering sociaal
domein
Inhoudsopgave
Werkcolleges.................................................................................................2
Ontwikkelingstaken van kinderen en jongeren werkcollege 1.5.....................................2
Familie als bondgenoot werkcollege week 1.7................................................................6
Rouw bij kinderen en jongeren week 1.13......................................................................7
Financieel domein........................................................................................11
Hoofdstuk 1: Sociaal domein........................................................................................11
Hoofdstuk 6: Geldstromen............................................................................................16
Aantekeningen............................................................................................. 20
Psychopathologie.......................................................................................................... 20
Werkcollege.................................................................................................................. 38
Financieel domein......................................................................................................... 42
Oefenvragen Psychiatrie een inleiding:.........................................................45
Antwoorden:................................................................................................................. 51
,Werkcolleges
Ontwikkelingstaken van kinderen en jongeren werkcollege
1.5
De ontwikkeling van kinderen begint bij al de bevruchting en wordt beïnvloed door een
wisselwerking tussen aanleg, biologische rijping en de omgeving waarin de ontwikkeling
plaatsvindt.
Hersenontwikkeling is afhankelijk van de juiste ervaringen.
o De interactie tussen kind en omgeving is bepalend voor welke connecties gevormd
worden en welke al gemaakte verbindingen blijven bestaan.
o Positieve interacties tussen kinderen en hun opvoeders beïnvloeden rechtstreeks het
brein.
o In een omgeving die voorziet in voldoende en geschikte stimulatie, bijvoorbeeld
doordat die rijk is aan taal, zal de genetische aanleg van het kind zich goed
ontwikkelen.
Gedurende de eerste levensjaren wordt de basis gelegd voor het verdere leven.
o Zo hebben de eerste jaren in het leven van een kind een grote impact op onder meer
het gedrag, de ontwikkeling van taal en denken, het vermogen om te leren, de
gevoeligheid voor ziekten en de gezondheid en welzijn.
o Verschillen die ontstaan blijken daarna moeilijk te compenseren.
In de loop van de ontwikkeling van baby naar volwassene is een opgaande lijn te
constateren naar een steeds hoger niveau van functioneren.
» Daarin zijn verschillende ontwikkelingsfasen te onderscheiden.
o In iedere fase worden kinderen met nieuwe ontwikkelingstaken geconfronteerd:
opgaven die kenmerkend zijn voor een bepaalde periode in de ontwikkeling en die
om bepaalde vaardigheden vragen.
o Het kind of de jongere moet zich vaardigheden eigen maken om die taken te kunnen
vervullen.
Ontwikkelingstaken hebben betrekking op alle aspecten van het psychologisch functioneren
zoals lichaamsbeleving, gevoelsleven, de taal, het denken, executieve vaardigheden en de
integratie in de maatschappij.
Ontwikkeling vindt plaats onder invloed van:
» Leeftijd: biologische rijping en lichamelijke veranderingen, invloed van hormonen en
hersenontwikkeling.
» Omgevingsfactoren: kansen en steun vanuit de opvoedomgeving, input (zoals
lesstof op school) en verwachtingen van de omgeving (gezin, school en
vriendengroep).
» Geschiedenis: (ingrijpende, traumatische) historische gebeurtenissen, bijvoorbeeld
een oorlog of een pandemie (corona), of maatschappelijke veranderingen zoals de
opkomst van sociale media.
» Individuele levensgebeurtenissen: biologische of omgevingsfactoren die niet
gekoppeld zijn aan leeftijd of tijdgebonden context, bijvoorbeeld een ziekte,
echtscheiding of werkloosheid.
Op grond van deze verschillende invloeden op ontwikkeling kunnen we 3 soorten
ontwikkelingstaken onderscheiden:
, 1. Taken die in alle tijden gelden voor alle jeugdigen van een bepaalde leeftijd zoals het
opbouwen van identiteit en autonomie.
2. Taken die gelden voor jeugdigen die leven in een bepaalde periode of een bepaalde
omgeving, zoals het leren van vaardigheden om door middel van sociale media
online met anderen in contact te komen.
3. Taken die enkel gelden voor een beperkt aantal jeugdigen die met grote persoonlijke
veranderingen worden geconfronteerd in hun leven zoals de gevolgen van migratie,
echtscheiding of met beperkingen door ziekte of handicap.
Ontwikkelingstaken voor kinderen van 0 tot 2 jaar: De belangrijkste in deze periode is het
opbouwen van een veilige gehechtheidsrelatie met 1 of meer volwassenen.
o Veilig gehechte kinderen kunnen hun opvoeder gebruiken als veilige basis van
waaruit zij hun omgeving kunnen verkennen.
o Het kind gaat steeds meer initiatief nemen en kan onafhankelijk van de opvoeder
succes en bevrediging bereiken.
o In deze periode wordt de basis gelegd voor vertrouwen in anderen en voor
vertrouwen in de eigen competentie.
Taken en vaardigheden van 0 tot 2 jaar:
» Veilige hechting: Het zoeken van nabijheid bij een ouder of opvoeder, het ervaren
van continuïteit, het gebruiken van ouders en opvoeders als veilige basis.
» Lichaamsbeheersing en fysiologische zelfregulatie: Zindelijkheid, zien, horen, eten,
drinken, objecten vastpakken, zitten, kruipen, lopen en klauteren.
» Omgaan met ouder(s) en familie: Onderscheid maken tussen ouder en een vreemde,
zonder paniek alleen kunnen zijn.
» Exploratie en spelen: Doelgericht spelen met voorwerpen, spelen naast andere
kinderen.
» Autonomie & individuatie: Dingen zelf doen, weten dat je een individu bent met eigen
wensen en voorkeuren, verschuiving van externe regulatie (door opvoeders) naar
zelfsturing/zelfregulatie.
Ontwikkelingstaken voor kinderen van 2 tot 4 jaar: In deze periode ontwikkelt het kind het
vermogen zich iets voor te stellen dat er niet meer is, even- als het vermogen tot imitatie.
» In de loop van het 3de jaar beginnen leeftijdgenootjes een rol te spelen.
o De peuter moet in staat zijn constructief met leeftijdgenootjes om te gaan en niet
voortdurend in conflict met of afzondering van hen te zijn.
» Dit vereist ook communicatieve vaardigheden.
» Het kind ontwikkelt ook het vermogen om zich aan te passen aan de eisen die
opvoeders stellen (socialisatie), eerst op grond van externe regulatie en vervolgens
door middel van zelfcontrole van het kind.
Taken en vaardigheden van 2 tot 4 jaar:
» Taalvaardigheden: Gesproken taal begrijpen, zinnen maken, een boodschap
overbrengen, iets vertellen.
» Zelfsturing/zelfregulatie: Kunnen beheersen van emoties en gedrag.
» Constructieve omgang met leeftijdgenoten: samen spelen, initiatief nemen, iets delen.
» Zelfredzaamheid: Met bestek eten, zichzelf wassen, jezelf aan- en uitkleden.
» Sekserol: Identificatie met de rol als jongen en meisje.
Ontwikkelingstaken voor kinderen van 4 tot 6 en 6 tot 12 jaar:
In deze periode neemt de autonomie verder toe.
o Dit uit zich in de kleuterperiode ook in het snel toenemend vermogen van het kind om
voor zichzelf te zorgen.
o Vanaf 7 jaar begint het vermogen om andermans perspectief te leren zien.
, o In de omgang met leeftijdgenoten moet het kind leren zijn egocentrische houding
steeds meer te laten varen.
o In de omgang met de leerkracht is het noodzakelijk om de leerling rol aan te nemen.
o Kinderen kunnen steeds beter een moreel standpunt innemen over wat goed, slecht,
eerlijk of onrechtvaardig is.
o Hun vermogen om fantasie en werkelijkheid van elkaar te onderscheiden wordt steeds
genuanceerder.
o Vanaf circa 9 jaar zijn kinderen in staat om hun eigen ideeën, fantasieën en gedachten
te beschouwen en daar emotioneel afstand van te nemen.
Taken en vaardigheden van 4 tot 6 jaar:
» Schoolse vaardigheden/deelname basisonderwijs: Concentratie, taalvaardigheid,
opdrachten leren uitvoeren, in groepsverband functioneren.
» Taakgerichtheid: Langere tijd met een taak bezig zijn, actieve leerhouding.
» Gebruik van digitale apparaten die meer motorische vaardigheden verlangen en van
de digitale wereld.
» Zich gezinsnormen eigen maken, leren je aan regels te houden.
» Omgang met leeftijdgenoten: Vriendschappen sluiten, samen spelen, initiatief nemen,
voor jezelf opkomen.
» Gewetensontwikkeling
» Ontwikkeling van schaamtegevoelens
» Nemen van deelverantwoordelijkheden thuis: Uitvoeren van kleine taakjes, zorgen
voor huisdieren.
Taken en vaardigheden van 6 tot 12 jaar:
» Vergroten zelfstandigheid ten opzichte van ouders/opvoeders: Privacy, een eigen
mening en verantwoordelijkheid.
» Gebruik van basale infrastructuren: Vervoer, geld, vrije tijdsvoorzieningen, digitale
apparaten en de digitale wereld.
» Zelfsturing/zelfregulatie: Herkennen en bijsturen van emoties: herkennen en
benoemen van eigen gevoelens, risicovolle impulsen opmerken, beheersen of
bijsturen.
» Schoolse vaardigheden: Taal- en communicatievaardigheden, in groepsverband
functioneren, concentreren op taken, schoolse vaardigheden (lezen, schrijven,
rekenen) eigen maken.
» Relaties met leeftijdgenoten: Aanknopen en onderhouden van wederkerig
vriendschappen, geven en nemen in spel, eenvoudige conflicten oplossen, laten
merken dat je de ander aardig vindt, vanaf ongeveer 8 jaar sociale media benutten
voor contacten.
» Zich verplaatsen in anderen: Je inleven in situaties die je niet zelf meemaakt, de
bedoelingen en belangen kunnen inschatten van andere kinderen en van
volwassenen, rekening houden met wensen/belangen van anderen.
Ontwikkelingstaken voor jongeren van 12 tot 16 jaar: In deze periode staat een
verdergaande emotionele zelfstandigheid van het kind centraal.
o Ook treden er in deze periode lichamelijke veranderingen op, die het begin van de
puberteit markeren.
o Het kind moet ten opzichte van het eigen lichaam, ten opzichte van leeftijdgenoten en
ten opzichte van de ouders een nieuwe eigen positie gaan innemen.
Taken en vaardigheden van 12 tot 16 jaar:
» Cognitieve flexibiliteit: Regels kunnen toepassen in nieuwe situaties.
