Criminologie
Wetenschap die criminaliteit vanuit verschillende invalshoeken benadert.
- Met gebruik van kennis uit verschillende disciplines zoals psychiatrie, geneeskunde,
sociologie, rechtswetenschappen, antropologie en politicologie.
Criminaliteit
Simpele definitie: ‘gedrag dat strafbaar is gesteld in een formele wet’.
- Veel verschillende opvattingen over wat criminaliteit is.
- Criminaliteit is volatiel: Er komen strafbare feiten bij en er vervallen strafbare feiten in de
loop der jaren (criminaliseren en decriminaliseren van feiten).
Klassieke school
Ontstond als protestbeweging van het ancien regime (FR) en kende meerdere filosofen als grondleggers:
Montesquieu
- Scheiding der machten
- Garantie van vrijheden van burgers in grondwet
- Strenge straffen stroken niet met principe van vrijheid.
- Wrede straffen werken niet doordat men eraan went.
- Straffen moeten dus in verhouding staan tot het gepleegde feit (proportionaliteitsbeginsel)
Rousseau
- Tegenstander van de vooruitgang: eigendom is reden van rivaliteit en tegenstelling tussen rijk
en arm.
- Leer van het ‘sociaal contract’: Niemand kan een mens onderwerpen zonder dat die daarmee
instemt (volkssoevereiniteit, wil van het gezamenlijke volk i.p.v. de koning)
Beccaria (belangrijkste figuur uit klassieke school)
- Tegen willekeurig gebruik van strafrecht.
- Tegen marteling en doodstraf.
- Individu moet zo min mogelijk gehinderd worden door het recht.
- Rechten aangeklaagde moeten in elk stadium in proces beschermd worden door de wet.
- Ernst van misdrijf wordt bepaald door mate van schade aan de ander.
- Wetgevende macht moet misdaden definiëren en daar straffen op stellen (legaliteitsbeginsel)
- Straffen moeten in juiste verhouding staan tot gepleegde feit.
- Straffen zijn onrechtvaardig als ze zwaarder zijn dan noodzakelijk om afschrikking te
bewerkstelligen.
- Excessieve straffen zijn inefficiënt: kan leiden tot toename misdaad.
- Straffen snel en voorspelbaar uitvoeren zodat duidelijk verband is tussen straf en gepleegde
feit.
- Opleggen van straf moet vrij zijn van corruptie en vooroordeel.
, Basisboek Criminologie, 3e druk
Beccaria’s ideeën werden cruciaal voor preventie van criminaliteit:
1. De kans dat straf daadwerkelijk wordt opgelegd (pakkans en kans op veroordeling)
2. Snelheid waarmee straf volgt op delict
3. Hoogte van de straf.
Bentam
- Kern van zijn gedachtegoed: pleasure-pain-principe: menselijk gedrag wordt gedreven door
behalen zo veel mogelijk voordeel en vermijden van nadeel.
- Wet moet elk voordeel dat behaald wordt door criminaliteit overschaduwen met nadeel
(straf), maar niet meer dan nodig.
- Gaat er dus vanuit dat crimineel rationele afweging zal maken tussen voor- en nadeel.
Bentham ontwierp speciaal soort gevangenis (panopticon). Koepelgevangenis Haarlem, Arnhem en Breda
zijn naar dit idee gebouwd.
Italiaanse school
Ook wel de bio-antropologische school.
- Beweerde dat criminaliteit is aangeboren en objectief kon worden vastgesteld.
- Lombroso was hier grondlegger van.
Lombroso
- Bouwde voort op gedachtegoed ‘frenologie’: afmeting schedel is graadmeter en voorspeller
van menselijk gedrag.
- Misdadigers zouden aangeboren afwijkingen hebben zoals kleine schedelinhoud, laag
voorhoofd, etc.
- Lombroso’s onderzoek bestond uit meten van lichaamsdelen en fysieke kenmerken.
- Lombroso kreeg veel kritiek op deze theorieën en zijn theorieën werden ook weerlegd.
Franse school
Ook wel de milieuschool
- Gaat ervanuit dat het sociale milieu waarin iemand opgroeit bepalend is voor wel of geen
crimineel gedrag.
- Lacassagne en Manouvrier waren hierin belangrijke figuren.
- Franse school betwistte Italiaanse school
- Quetelet toonde aan dat sekse, onderwijs, armoede en klimaat van invloed zijn op niveau
van criminaliteit. Bijvoorbeeld: toename economische criminaliteit in winter en toename
geweld in zomer en verschillen in criminele gedragingen tussen man en vrouw.
Hoofdstuk 2 – Aard en omvang van criminaliteit
Beschrijvende criminologie
De tak van criminologie die erop gericht is criminaliteit in al haar facetten in beeld te brengen.
Cijfers representeren niet altijd de werkelijkheid.
, Basisboek Criminologie, 3e druk
Funneling proces
Trechterproces (funnel=trechter). Kijken naar uitspraken van een rechter en deze cijfers als misdaadcijfers
gebruiken. Bij de politie komen veel meer aangiften binnen dan het OM behandelt, en van die zaken
komt ook maar weer een deel bij de rechter. Kijkend naar de rechterlijke uitspraken is dus kijken naar
slechts een fractie van de werkelijke cijfers.
Dark figure
Misdaad die niet wordt opgespoord of waarvan geen aangifte wordt gedaan. Deze verborgen criminaliteit
kan wel worden onderzocht, bijvoorbeeld door:
- Slachtofferenquêtes (onderzoek onder bevolking met de vraag hoe vaak iemand slachteroffer
is geworden van misdrijf)
- Self report studies (onderzoek onder bevolking met de vraag of iemand zelf wel eens een
misdrijf heeft gepleegd). Ook wel zelfrapportageonderzoek.
1. Nadeel: geven meer een beeld over plegers van het feit en niet de omvang.
2. Bestaande studies hebben vaak betrekking op jongeren, omdat wordt aangenomen
dat zij minder terughoudend zijn in het verklaren over hun missstappen.
3. Gaan vaak over alleen veel voorkomende vormen van criminaliteit.
4. Delinquenten kunnen niet eerlijk zijn over gepleegde feiten of zich het niet goed
herinneren.
Geregistreerde criminaliteit
Politiegegevens zijn ook niet altijd juiste graadmeter: sommige aangiftes van misdrijven blijken soms
helemaal geen misdrijven te zijn en dark figure is niet meegenomen in deze cijfers.
Politiecijfers geven klein variabel deel van werkelijk gepleegde misdaad weer. Het geeft weergave van
type delicten en aandachtfocus politie.
Factoren bij geregistreerde criminaliteit:
Aangiftebereidheid
Uit onderzoek blijkt dat al jaren gemiddeld van een derde van de veelvoorkomende delicten aangifte
wordt gedaan.
- Soms weet een slachtoffer niet dat hij slachtoffer is (portemonnee ‘verloren’)
- Delict wordt opgemerkt maar niet als zodanig herkend (bijvoorbeeld huiselijk- of seksueel
geweld).
- Schaamte of gevoel zelf schuld te hebben aan het delict
- Bedrijven: reputatieschade.
- Angst voor represailles
- Delicten die plaatsvinden gedurende illegale activiteiten (oplichting bij een drugsdeal).
Aangiftebereidheid is vaak groter naarmate de ernst van het delict toeneemt. Vermogensdelicten worden
ook vaak aangegeven, omdat verzekering dit verlangt.
Aandacht van de politie
Hoe meer aandacht van de politie voor bepaald type misdrijf, hoe meer er hiervan geregistreerd worden.
Selectieve aandacht:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RST. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.