Thema 3. Ontwikkeling van nul tot drieëntwintig.
Ontwikkeling noem je ook wel rijping. Rijping is het natuurlijke ontwikkelingsproces waarin
een baby uitgroeit tot een volwassene. De baby fase start bij de geboorte en eindigt bij 18
maanden. In geen enkele andere fase verloopt de ontwikkeling zo snel als in de babytijd. De
baby leert zelfstanding lopen, groeit snel en krijgt lichamelijk andere verhoudingen. Baby's
maken zich gesproken taal eigen en hun woordenschat breidt zich razendsnel uit. Van kijken
naar materiaal komt de baby tot spel met andere baby's.
Motorische ontwikkeling
In de eerste 18 maanden verandert er motorisch. De motorische ontwikkeling
heeft betrekking op de bewegingen van je lichaam. Die bewegingen deel je op in
grove en fijne motorische bewegingen.
De grove motorische bewegingen zijn grote bewegingen, zoals lopen, rennen,
touwtjespringen en fietsen. Dat zijn bewegingen waarvoor je beheersing nodig
hebt over de grote spieren.
Fijne motorische bewegingen zijn de kleine bewegingen, waarvoor je een goede
beheersing nodig hebt van de spieren in armen, handen, vingers en tenen. Denk
aan schrijven en tekenen.
Lichamelijke ontwikkeling
Een baby heeft lichaamsvet dat in de babytijd en peutertijd verdwijnt. Dan worden
de gewrichten zichtbaar en verdwijnen de huid plooien. Eerste tandjes zie je
tussen de 3 maanden en 5 maanden. Rond de 6 maanden raakt de ijzer voorraad
op en wordt het tijd om bij te voeden. Het lichaam van een baby groeit vooral
tijdens de slaap, het is daarom van belang dat het baby genoeg slaapt en rust
heeft.
Een reflex is een onbewuste reactie op een prikkel. Om te overleven reageert een
baby reflexmatig op prikkels van buitenaf. Reflexen verdwijnen na enkele
maanden en worden vervangen door bewuste bewegingen. De zuigreflex is een
reflex waarbij de mond zuigende bewegingen maakt als de lippen worden
aangeraakt. Bij een zoek reflex gaat de baby automatisch zoeken naar voedsel
door de mond in de richting van de prikkel te draaien, deze wek je op door over
de wang van de baby te strijken. De moro-reflex is een snelle spreid- en sluit
beweging van armen, benen, vingers en mond van de baby als hoofd en romp
plotseling zakken. Wanneer je de voet zolen van jonge baby's op de vlakke
ondergrond zet, wek je de loop reflex op. De baby buigt onbewust het ene been
en strekt het andere been. De grijpreflex is het samenknijpen van de babyhand of
voet, na het aanraken van de handpalm of voetzool.
De baby krijgt al snel controle over de spieren, waardoor hij zich steeds
makkelijker gaat bewegen en gerichter grijpt, kijkt en pakt. De volgorde waarin de
spieren sterker worden, is van het hoofd naar beneden en van dichtbij de romp
steeds verder van de romp af.
,Thema 3. Ontwikkeling van nul tot drieëntwintig.
Beweging van baby Leeftijd
Tilt in buikligging paar seconden hoofd op 1 maand
Tilt het hoofd langer op en draait 3 maanden
(buikligging)
Houdt het hoofd in balans 4 maanden
Tilt in buikligging de romp op en steunt op 4 maanden
handen
Rolt van buik naar rug 5 maanden
Zit met lichte steun In de rug 6 maanden
Kruipt 7 - 8 maanden
Zit zelfstandig 8 maanden
Trekt zich op 9 maanden
Staat met steun 10 maanden
Loopt met steun 11 maanden
Loopt los 12 - 15 maanden
Pakt speeltjes met hele hand (vuist greep) Vanaf 3 maanden (geen handvoorkeur)
Cognitieve ontwikkeling
De cognitieve ontwikkeling beschrijft de ontwikkeling van het brein en de manier
waarop je leert, denkt en begrijpt. Er zijn veel psychologen die zich bezighouden
met de cognitieve ontwikkeling. Een van hen was de Zwitser Jean Piaget. Hij
deed onderzoek naar het denken, de morele ontwikkeling en de sociale
ontwikkeling van kinderen. De ideeën van Piaget worden gebruikt als
uitgangspunt voor het beschrijven van de ontwikkeling. Piaget zag voor de
cognitieve ontwikkeling 4 fases.
Sensomotorische fase: deze begint bij de geboorte en loopt tot het tweede
levensjaar. De baby leert vooral via zijn zintuigen. Dit zijn groepen van
zenuwcellen die gevoelig zijn voor prikkels. De vijf bekendste zintuigen zijn oren,
mond, ogen, neus en huid.
De baby leert denken door zien, horen, proeven, ruiken en aanraken. Baby’s
reageren op deze zintuiglijke prikkels. Dus eerst doet de baby iets en dan neemt
hij het effect van wat hij doet in zich op. Hij onthoudt datgene wat hij geleerd heeft
en zo komen er duizend nieuwe verbindingen in zijn hersenen.
Een kind tussen de 8 en 12 maanden heeft het vermogen een beeld in het
geheugen vast te houden zonder het te zien. Dit noem je objectpermanentie.
Wanneer een kind de objectpermanentie heeft ontwikkeld, kan het een verstopt
voorwerp gaan zoeken.
Sociaal-emotionele ontwikkeling
De sociaal-emotionele ontwikkeling beschrijft het gevoelsleven en de omgang met
anderen. Een baby uit gevoelens vooral door te huilen als het zich niet prettig
voelt. Wanneer een baby na zes weken gaat lachen, heeft hij er een mogelijkheid
bij om zijn tevredenheid en blijdschap te tonen. De emotionele ontwikkeling komt
tot ontplooiing. Voor het ontwikkelen van emoties is het belangrijk dat er vaak
fysiek contact is tussen de baby en verzorgers. Rond de zevende maand begint
de eenkennigheidsfase. Ook kan de baby scheidingsangst vertonen en wat
angstig op vreemden reageren. Na deze periode gaan baby's meer contact
leggen met kinderen en andere volwassenen.
Een baby heeft nog geen ik-besef. Een baby maakt geen onderscheid tussen
zichzelf en een ander. Wel wordt een baby geboren met een eigen
, Thema 3. Ontwikkeling van nul tot drieëntwintig.
persoonlijkheid. Iedere baby is een uniek persoon met een eigen karakter en
temperament.
Hechting is de diepe, blijvende band die een kind met zijn opvoeders ontwikkelt.
Een gezonde manier van hechting aan de ouders of verzorgers kan later
problemen voorkomen. De basis van een goede hechting wordt ontwikkeld en
gestimuleerd tijdens de baby fase. Een veilige hechting ontstaat doordat baby's
omgaan met een paar vertrouwde volwassenen die zich voorspelbaar gedragen.
Een veilige gehechte baby, die vertrouwen heeft in de volwassenen om hem
heen, durft makkelijker op onderzoek te gaan. Dit noem je exploratiedrang, dit
zorgt ervoor dat de baby sneller en meer leert.
Seksuele ontwikkeling
Volgens Freud is de seksuele ontwikkeling opgedeeld in vijf fases. De orale fase
is de eerste fase, de baby ervaart lustgevoelens tijdens het voeden met speen of
tepel. Oudere baby’s blijven speelgoed in hun mond stoppen en verkennen zo het
materiaal.
Zintuigelijke ontwikkeling
Na de geboorte werken de zintuigen van een baby nog niet optimaal. Tot vier
weken na de geboorte ziet een baby alleen scherp op een afstand van 30 cm.
Vanaf de derde maand wordt objectfixatie mogelijk. Dit betekent dat de baby zijn
oog richt op een voorwerp of een gezicht. Vanaf dan grijpt een baby gericht en
werken zijn oog samen met zijn handen. Dit noem je de oog handcoördinatie.
Een baby kan diepte waarnemen vanaf de vierde maand en kleur en vormen
onderscheiden vanaf de vijfde maand.
Het gehoor is goed ontwikkeld bij de geboorte. De baby herkent de geluiden die
hij in de baarmoeder gehoord heeft, zoals de stem van zijn moeder. Maar een
geluid herkennen is iets anders dan weten wat het geluid betekent. Dat leren
baby's door ervaring.
Baby’s herkennen hun moeder ook aan de geur, zo gebruikt de baby's en reuk
zintuig om de borst van de moeder te vinden.
Het tastzintuig is voor een baby heel belangrijk, want zijn huid is gevoelig voor
aanraking.
