Samenvatting van de literatuur voor het vak Strafrecht en privaatrecht, week 7
Let op: deze samenvatting bevat alleen de voorgeschreven literatuur, niet de jurisprudentie.
Samenvatting Week 7
Civiele taak van het Openbaar Ministerie
A. Melai, M. Groenhuijsen e.a.- Archief Wetboek van
Strafvordering Derde afdeeling Vervolging van strafbare
feiten, aant. 23 en 24
23 Taken en bevoegdheden in verband met het Nederlanderschap,
geestelijk gestoorden en vreemdelingen
Nederlanderschap & paspoortsignalering
De Rijkswet op het Nederlanderschap geef iedereen die onmiddellijk belang heef bij
vaststelling van zijn Nederlanderschap of bij vaststelling dat hij het Nederlanderschap niet
bezit, de mogelijk om een verzoek daartoe in te dienen bij de rechtbank Den Haag. Het OM
moet dan worden gehoord. Het is echter geen procespartj of belanghebbende, hij
vertegenwoordigt het algemeen belang. Het OM adviseert de rechter. Volgens de HR heef
het OM een procesposite als belanghebbende in de zin van art. 18 Rijkswet. Iedere
Nederlander heef in beginsel recht op een natonaal paspoort. Ook hierbij heef het OM een
rol; het is een van de organen die een verzoek kunnen doen tot weigering of
vervallenverklaring van een paspoort.
Geestelijk gestoorden
Belangrijker zijn de taken die de OvJ heef in verband met personen die in hun
geestvermogens zijn gestoord. Vooral met betrekking tot de dwangopname. Rechtvaardiging
wordt gevonden in de daarmee gepaarde vrijheidsbeneming en omdat het gaat om
personae miserabiles: die doorgaans onvoldoende voor zichzelf kunnen opkomen. De OvJ
was belast met toezicht op gestchten. Hij moest verzekeren dat niemand wederrechtelijke
daarin werd geplaats en dat ze behoorlijk werden behandeld. Hij kon ook iemands ontslag
bevelen. Deze taken werden uitgebreid met de Wet bijzondere opnemingen in
psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ). Deze had alleen betrekking op dwangopname en niet op
dwangverpleging, maar dit is er later wel bijgekomen. Voor onvrijwillige opname is een
rechterlijke machtging vereist die in principe alleen wordt verleend op vordering van het
OM. De OvJ van de rechtbank van de woon- of verblijfplaats van betrokkene is bevoegd.
Opname is alleen mogelijk wanneer de stoornis van zijn geestvermogens de betrokkene
gevaar doet veroorzaken, welk gevaar niet door tussenkomst van personen of instellingen
buiten een psychiatrisch ziekenhuis kan worden afgewend. De tussenkomst van een OvJ is
bedoeld om de betrokken burger te beschermen en moet ertoe leiden dat de rechter zo
goed mogelijk is geïnformeerd. De OvJ kan ook uit eigen beweging vorderen dat een
machtging wordt verleend indien zijn vordering steunt op een deskundigenverklaring. Hij is
daartoe nog verplicht wanneer hij de plaatsing van betrokkene onder verzekerd toezicht in
het belang der openbare orde of ter voorkoming van ongelukken noodzakelijk acht of
wanneer hem blijkt dat betrokkene wordt verwaarloosd. De OvJ kan ook en voorwaardelijke
machtging verlenen. De burgemeester kan last geven iemand die gevaar veroorzaakt in
bewaring te stellen, indien het ernstge vermoeden bestaat dat een stoornis van de
geestvermogens daarvan de oorzaak is, het gevaar zo onmiddellijk dreigend is dat de
normale procedure tot het verkrijgen van een rechterlijke machtging tot dwangopname niet
kan worden afgewacht en het niet door tussenkomst van personen of instellingen buiten
, een psychiatrisch ziekenhuis kan worden afgewend. De OvJ moet dan onverwijld telefonisch
of mondeling van de inbewaringstelling op de hoogte worden gesteld en er moet hem zo
spoedig mogelijk een afschrif van de last en de daaraan ten grondslag te leggen
geneeskundige verklaring toegezonden worden. Door tussenkomst van de OvJ kan het
eindoordeel van de rechter worden ingeroepen. Als hij meent dat een patint moet worden
ontslagen, mag de OvJ ook ambtshalve de beslissing van de rechter inroepen. Het is niet het
OM, maar het Staatstoezicht op de geestelijke volksgezondheid, dat heef te waken voor de
op het terrein van de volksgezondheid betrekking hebbende belangen van alle personen
wier geestvermogens zijn gestoord. Er kan een schadevergoeding worden gevorderd door
degene tegen wie een machtging tot dwangopname of een beslissing omtrent ontslag is
gevorderd doordat de OvJ art. 2-34 of 49 BOPZ niet in acht heef genomen.
Vreemdelingen
Vroeger bezaten de OvJ en de procureur-generaal bij het gerechtshof ook taken en
bevoegdheden in verband met de in Nederland verblijvende vreemdelingen. Dit had als doel
de rechtmatgheid en regelmatgheid te waarborgen. De OvJ speelde pas een rol wanneer
een vreemdeling opkwam tegen een maatregel die zijn bewegingsvrijheid beperkte.
24 Civielrechtelijke taken
Hoofdpartij, nevenpartij en voeging
Soms treedt het OM in civiele zaken zelf vorderend op (par voie d’acton). Het is dan
hoofdpartj (parte principale). De OvJ kan ook beperkt zijn tot het nemen van een conclusie
in een door een ander aangespannen geding (par voie de réquisiton). Hij is dan nevenpartj.
Het OM is nevenpartj wanneer het niet geroepen is om het nemen van een bepaalde
beslissing te vorderen, maar alleen om in een bepaalde zin te concluderen. Vroeger was het
OM verplicht om bij elke civiele terechtzitng aanwezig te zijn, omdat het werd geacht een
conclusie te nemen. Sinds de herziening van het Rv in 2002 is het OM bevoegd om bij welke
terechtzitng aanwezig te zijn en alle op een zaak betrekking hebbende bescheiden in te
zien. Er is een aantal bijzondere gevallen waarin het OM krachtens een bijzondere wet
gehoord moet worden. De rol van het OM is dan niet beperkt tot het adviseren van de
rechtere vanuit het algemeen belang. Er is een probleem met deze posite van het OM. Het
oude artkel 328 Rv benadrukte de posite van het OM als adviseur van de rechter door te
bepalen dat partjen niet konden reageren op de conclusie van het OM. De Hoge Raad heef
op grond van de eisen van een goede rechtspleging beslist dat de rechter partjen in de
gelegenheid moet stellen om op de conclusie van het OM te reageren. Art. 44 lid 3 Rv laat nu
toe dat partjen een schrifelijk commentaar in kunnen dienen op de conclusie. Het als
nevenpartj optredende OM heef, net als een benadeelde partj bij een voeging, geen
zelfstandig recht op hoger beroep.
De procedure; bewijsvoering
Wanneer het OM als partj werkzaam is, zal het de gewone wijze van rechtsvordering volgen.
De civiele hoofdregel dat de rechter gebonden is aan de door het OM getrokken grenzen van
de rechtsstrijd geldt nog steeds. Volgens de HR moet een door het OM uitgebrachte civiele
dagvaarding aan de gewone eisen van art. 111 lid 2 en 407 Rv moeten worden gesteld. Het
hoef zich niet door een advocaat of procureur te laten vertegenwoordigen. In cassate is
vertegenwoordiging door een advocaat wel verplicht. Wanneer de OvJ als hoofdpartj in
civiele zaken optreedt, ligt eenzelfde benadering als bij strafzaken voor de hand, vanwege de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper KyraNieuwenhuijsen97. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
