Literatuur Jeugd en Sociale Ontwikkeling
Timmerman – Jeugd in perspectee
Vroeger
Sirks (1952): Jong zijn betekent je voorbereiden op het latere leven, maar vooral ook ‘van het leven
genieten met vrolijkheid en blijheid.’ Hierbij is het van belang dat jongeren samen jong zijn.
Van Hessen (1965): Samen jong zijn -> typering gegeven aan het groepsleven van jongeren onder
elkaar.
Tegenwoordig
Jong zijn lijkt nu juist een ‘individu’ te zijn -> Allemaal eigenschappen (narcistsch, egoostsch,
hedonistsch, grenzeloos, egocentrisch, individualistsch en ik-gericht) die een nieuwe generate
typeren. Als er aandacht is voor het samen jong zijn, gaat dit vooral over de negateve vormen en
effecten van groepsgedrag.
Maar is dit niet enkel een mythe? Een hype? Er is wel degelijk sprake van een focus op het individu.
Echter is dit niet alleen bij de jeugd, ook in het onderwijs, de opvoeding en het jeugdbeleid ligt het
accent op de individuele ontwikkeling van kinderen en jongeren.
- In het onderwijs: zelfregulate -> eigen leerproces onder handen nemen, en ook zoveel
mogelijk geondividualiseerd onderwijs
- In de opvoeding: Zelfstandigheid
- In de jeugdzorg: zelfredzaamheid
- Pedagogische interventes: Triple P -> nadruk op het zelf. TRIPLE Z beter!? (Zelfregulate,
zelfstandigheid en zelfredzaamheid)
Ter compensate is er de laatste jaren ook steeds meer aandacht voor de sociale ontwikkeling van het
kind -> bevordering sociale competentes, democratsch burgerschap, verplichte maatschappelijke
stages. Er moet niet door een vergrootglas gekeken worden naar het individualiseringsproces,
hierdoor is er immers te weinig aandacht voor de sociale ontwikkeling van jongeren.
Socialisatedomeinen:
- Gezin
- Onderwijs
- Media
- Groep van leefijdsgenoten
Er is weinig bekend over de werkzame mechanismen in groepen van jongeren. Dit komt vooral
omdat de jeugdwereld zich ontrekt aan de blik en de controle van volwassenen. Door de fysieke
afwezigheid van ouders en leraren zien deze maar beperkte mogelijkheden om te sturen of te
steunen en houden ze zich vaak afzijdig van de sociale leerprocessen in de groep van jongeren.
Deze jeugdwereld is voor alle jongeren een belangrijk socialisatedomein, met positeve en negateve
ervaringen en uitkomsten. Jongeren kunnen sociale regels en codes in de groep leren kennen, ermee
leren omgaan en ze proberen te veranderen. -> kennis, inzichten en vaardigheden ontstaan
voornamelijk in interacte met anderen.
Jongeren staan positef tegenover begeleiding van sociale processen in collecteven van jongeren. Dit
betekent dat onderwijs, opvoeding en zorg meer gericht zouden moeten zijn op het sociaal leren.
Triple S: Sociale ontwikkeling, sociaal functoneren in de wereld van het samen jong zijn.
, Er worden verschillende ongefundeerde aannames gemaakt als er wordt gefocust op het
individualiseringsproces. In jeugdbeleid staat beschreven dat er sprake zou zijn van verzelfstandiging
van de jeugdwereld, waardoor er een eigen leefwereld zou ontstaan waar volwassenen minder
toegang tot hebben. Maar wanneer er naar de jeugdwereld wordt gekeken, valt op dat het samen
jong zijn een normaal verschijnsel (de ‘essente’ van het jong zijn) en geen nieuw verschijnsel is.
Mythe: Jeugd als een narcistsche, ‘geondividualiseerde’ generate, als er niet meer onderzoek over
wordt gedaan. Daarom antwoord op de volgende twee vragen:
1. Is de huidige jeugd een geondividualiseerde jeugd?
2. Is de verzelfstandiging van de jeugdwereld een begeleidend verschijnsel van het
individualiseringsproces?
Individualisering
Individualisering is te omschrijven als de tendens naar een steeds feeibeler zelfewustzijn doordat
mensen steeds meer leren te kiezen uit een steeds groter aantal keuzemogelijkheden, dat zich in
samenhang met maatschappelijke ontwikkelingen aan hen voordoet. Dit proces, waarbij het gedrag
in toenemende mate wordt toegeschreven aan individuele in plaats van eeterne oorzaken zou
gepaard gaan met een afnemende invloed van sociaal-structurele factoren (de-traditonalisering). En
daarnaast is er het afnemende belang van de insttutonele inbedding (de-insttutonalisering).
Door deze twee kenmerken is het logisch dat de levensloop meer de individuele keuze van mensen
kan zijn en dus meer variate gaat vertonen. Dit is dan zowel in de opeenvolging van gebeurtenissen
en trajecten als in de duur van bepaalde transites (de standaardisering). Dit kan worden gezien als
‘standaardbiografe’ naar ‘keuzebiografe’, je maakt zelf de keuzes van wat je wilt doen die
uiteindelijk je biografe eigen maakt -> zelf kiezen, zelfverantwoordelijk.
Individualisering kan ook worden omschreven als de ontwikkeling van privatsering, fragmentsering
en heterogenisering.
- Privatsering: waarden, opvatngen en houdingen worden steeds minder gevormd door
sociale groeperingen waarvan men deel uitmaakt.
- Fragmentsering: Steeds minder samenhang tussen de verschillende opvatngen en waarden
- Heterogenisering (of pluriformering): Toenemende spreiding in opvatngen
Daarnaast kan individualisering ook meer gezien worden als een idee. Mensen raken ervan overtuigd
dat het individu een grote mate van individuele keuzevrijheid heef. Aan die toegenomen
keuzevrijheid wordt veel waarde gehecht, ook al is er feitelijk niet zoveel veranderd in de levensloop.
Individualisering is hier een cultureel veranderingsproces met als uitkomst dat de hedendaagse
individu de toekomst ziet als open en maakbaar door eigen handelen.
Bevindingen
- Destandaardisering: Tegenstrijdig. Aan de ene kant wordt gezien dat de levenslopen niet
turbulenter zijn geworden, maar wel meer variate vertonen. In ander onderzoek komt naar
voren dat het nog steeds wordt bepaald door sociaaleconomische achter grond en sekse.
- Detraditonalisering: Er komen vooral gelijkenissen tussen de generates naar voren. Vaak
juist sprake van retraditonalisering, langer thuis wonen.
- Jongeren juist positever veranderd ten opzichte van vroeger, geen sprake van
geondividualiseerde identteit
Uit deze bevindingen blijkt eerder sprake van contnuoteit dan van ingrijpende veranderingen.
Verzelestandiging van de jeugdwereld
Het idee van de toenemende verzelfstandigheid van de jeugdwereld gaat ervan uit dat de
jeugdwereld vroeger in veel mindere mate een zelfstandige wereld was. Maar is dit ook zo?
