Leerstof Inleiding Strafrecht
Week 1 – Introductie van het straf(proces)recht: uitgangspunten,
beginselen, personen en fasen in het strafproces
Strafrecht gaat over: het bestraffen van personen die een strafbaar feit hebben gepleegd
Het formuleren van strafbare feiten
- Welk gedrag is wel/niet strafbaar
- Wie is wel/niet strafbaar
- Welke uitzonderingen zijn er (strafuitsluitingsgronden)?
Het opsporen van strafbare feiten
- Wie mag opsporen
- Wie/wat mag het onderwerp van opsporing zijn
- Op welke manier en met welke middelen mag dat
- Welke rechten en plichten hebben de partijen
Wat is strafrecht?
- Rechtsbescherming en instrumentaliteit
o Bescherming van fundamentele rechten van zowel verdachte en veroordeelde als
potentiële slachtoffers
- Strafrecht als rechtsgebied
o Formeel strafrecht, oftewel strafprocesrecht
o Materieel strafrecht
o Strafrechtelijk sanctierecht
- Belangrijk basisbegrip: het strafbare feit
o Een (i) gedraging die (ii) valt binnen de grenzen van een wettelijke
delictsomschrijving, (iii) wederrechtelijk is en (iv) verwijtbaar is aan de verdachte
Aard en functies van het strafprocesrecht
- Hoofddoel van het strafproces is de juiste toepassing van het materiële strafrecht op daders
mogelijk te maken
- Nevendoelen van strafprocesrecht: (speciale en generale) preventie (schandpaaleffect) –
voorkomen eigenrichting – orde scheppen – genoegdoening
Een eigen functie van het strafprocesrecht
- Het strafprocesrecht stelt (behoorlijkheids-)eisen (geregeld fatsoen) aan de wijzen van
opsporing, vervolging en berechting en schept juridische waarborgen voor de justitiabele
- Garandeert daarmee een zekere rechtsbescherming tegen de overheid; noemen we ook wel:
secundaire controle. De politie mag niet zomaar een huis binnenvallen
Bronnen van strafprocesrecht
- Wetboek van strafvordering
- Bijzondere wetten (lex specialis, bijzondere wetten gaan boven normale wetten)
Politiewet 2012
, Opiumwet
Wet wapens en munitie
o Internationale rechtsinstrumenten
o Lagere wetgeving en beleidsregels
o Jurisprudentie
o Ongeschreven recht beginselen van een goede procesorde
fasen in de strafrechtspleging
- Vooronderzoek (132 sv) (getemperd inquisitoir)
o Verzamelen bewijsmateriaal
o Voorbereiden vervolgingsbeslissing
o Verschillende vormen
Definitie vooronderzoek (132 sv)
Definitie opsporingsonderzoek (132a sv)
o Vervolgingsbeslissing (176 sv)
Dagvaarding, sepot of buitengerechtelijk afd.
Opportun. Beg: OM poortwachter tot rechter
- Eindonderzoek (gematigd accusatoir)
o Relatief belang meeste strafbare feiten komen niet bij de rechter
o Zitting is vooral bespreking van dossier ovj maakt dossier, kijkt of daar genoeg
bewijs inzit om het strafbare feit te bewijzen.
o Sepots en strafbeschikkingen (opportuniteitsbeginsel) (ovj kan eenzijdig straffen
opleveren (strafbeschikking) behalve gevangenisstraf)
o In veel gevallen n.v.t. vanwege buitengerechtelijke afdoening
Eerste aanleg (MK, PR, Kanton) 268-398 sv)
Hoger beroep (art. 404 sv)
Cassatie (art. 427 sv)
Doelen van straffen
- Vergelding: leedtoevoeging, eigenrichting van slachtoffers en nabestaanden voorkomen
- Generale preventie: potentiële wetsovertreders afschrikken
- Speciale preventie: voorkomen dat de gestrafte weer een strafbaar feit pleegt
- Reparatie: herstel van de rechtmatige toestand
Formeel strafrecht: Gaat over de wijze waarop strafrechtelijke aansprakelijkheid kan worden
vastgesteld: van opsporing, vervolging, berechting naar tenuitvoerlegging Wetboek van
strafvordering
Materieel strafrecht: Wanneer kan een persoon strafrechtelijk verantwoordelijk worden gehouden
en welke sancties kunnen worden opgeleged Wetboek van strafrecht
Sanctierecht: Heeft betrekking op de voorwaarden waaronder bepaalde straffen mogen worden
opgelegd en ten uitvoer gelegd Sv en Sr
Commuun strafrecht: strafrecht opgenomen in Sr en Sv
Bijzonder strafrecht: omvat strafwetten met bepalingen uit materiële strafrecht en bevoegdheden uit
formele. Bv. WVW 194
,Deelnemers aan het strafproces
- Om heeft vervolgingsmonopolie, geen vervolgingsplicht.
- Vooronderzoek via dagvaardiging naar het eindonderzoek
- Opsportingsonderzoek (132a sv) eerste aanleg (268 -366a sv)
- Vooronderzoek
o Opsporingsambtenaren
Verdachte art. 27 lid 1 sv raadsman/-vrouwe
Hulpofficier van justitie (hogere politieagent)
o Officier van justitie (leiding opsporingsonderzoek, stuurt
politie aan. Voor meest ingrijpende dingen heeft hij
toestemming nodig van de rechter-commissaris: omdat OvJ
nog teveel macht heeft tegen verdachte. Doorzoeken huis,
doorzoeken telefoon en gevangen houden verdachte. hij
sluit het vooronderzoek
Raadkamer Rechtbank alleen in actie als langste
vorm van voorarrest wordt ingewilligd (90 dagen)
- Eindonderzoek
o Rechtbank
Slachtoffer
Getuige(n)
o Deskundige(n)
het strafvorderlijk legaliteitsbeginsel
- CBK wijzen op de ‘ambivalentie van het strafprocesrecht
o Strafvordering maakt inbreuk op rechten en vrijheden
o Maar ‘geen blanco cheques’ toedeling vs begrenzing van bevoegdheden
o MVT noodzakelijk compromis tussen rechten voor ‘vervolging’ en ‘verdediging’,
controle door rechter gematigd accusatoir)
- Art 1 sv strafvordering heeft alleen plaats op de wijze bij de wet voorzien
o Art. 1 sv bindt strafvorderlijk optreden overheidsfunctionarissen aan de wet
o Wet = wet in formele zin
1. Vereiste van een wettelijke grondslag
a. ‘expliciete’ bevoegdheids(toekenning) (HR bloedproef)
i. beter exclusiviteit van de wet
ii. is een naald in iemands lijf steken onderzoek aan het lichaam wat
betekend onderzoek aan het lichaam dus fouilleren.
iii. HR bloedproef: dat je ook bloed mag afnemen dat is wel heel ver genomen
van de wet.
b. Niet steeds in Sv: maar ook bijzondere wetten
c. Delegatie t.a.v. de uitvoering is toegestaan (bijv. 61a lid 3 Sv, 163 lid 10 WvW 1994)
d. Betekenis van beleidsregels
e. Betekenis van algemene taakstelling politie (3 polw en 141 Sv: HR stille sms
f. Soms inlezen in wettelijke bevoegdheid (HR stille SMS)
i. Er staat nergens in de wet dat dit mag, maar omdat in de pw staat dat zij de
orde moeten bewaren mag het wel
2. Toetsing van het concrete optreden
, a. Bijv. HR Braak bij binnentreden door politie betreden woning tegen wil bewoner,
door middel van braak
b. Toetsing aan geschreven recht
i. Is de wet nageleefd
1. Gerechtshof: ja
c. Toetsing aan ongeschreven recht
i. Zijn de beginselen van een goede procesorde nageleefd
1. HR – ambtshalve: niet nageleefd
Subsidiariteit en proportionaliteit
- Beginselen van goede procesorde en verruiming t.a.v. bewijsuitsluiting
- HR bloedproef 2: grenzen v/d wet respecteren, anders bewijsuitsluiting
- HR braak bij binnentreden: beginselen respecteren, anders bewijsuitsluiting
elke andere uitganspunten en beginselen van strafvordering benoemen
- ten aanzien van de rechter
o Rechterlijke onafhankelijkheid en onpartijdigheid
o Onmiddellijkheidsbeginsel: rechter mag bij beslissing slechts rekening houden met
het bewijs dat tijdens onderzoek ter terechtzitting is aangeleverd.
o Externe openbaarheid: toegankelijkheid van het onderzoek voor derden.
- Ten aanzien van verdachte en raadsman
o Zwijgrecht (art. 29 sv)
o Recht op informatie (vgl. 27c Sv)
o Recht op rechtsbijstand (28 sv)
o Recht op vertaling en vertolking
o Recht op kennismaking van (art. 30 lid 1 sv)
o Onschuldpresumptie en nemo tenetur
o Interne openbaarheid : procesdeelnemers moeten alle stukken kunnen lezen
o Hoor en wederhoor
- Ten aanzien van het OM
o Vervolgingsmonopolie: het om heeft als enige instantie in Nederland het recht om
strafbare feiten te vervolgen. Het OM beslist of een zaak voor de rechter wordt
gebracht en is verantwoordelijk voor het instellen van vervolging.
o Opportuniteitsbeginsel: het OM heeft de discretionaire bevoegdheid om te beslissen
of het al dan niet tot strafvervolging overgaat in een bepaalde zaak, zelfs als er
voldoende bewijs is. Het opportuniteitsbeginsel biedt het OM de ruimte om rekening
te houden met factoren zoals het algemene belang, de ernst van het strafbare feit,
beschikbare middelen en de haalbaarheid van een succesvolle vervolging.
o Beginselen van een goede procesorde : subsidiariteit en proportionaliteit
Subsidiariteit: overheidsinterventie en maatregelen zijn alleen
gerechtvaardigd als er geen effectievere en mind ingrijpende manieren zijn.
Proportionaliteit: gebruikte middelen moeten in verhouding staan tot het
beoogde doel.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fleurpalinckx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
