Complete en begrijpelijke samenvatting van de eerste taak van het blok GGZ2026 Sexuality. De samenvatting omvat informatie uit ALLE basisliteratuur en verplichte bronnen van de reference list, en bevat dus alle stof van de taak. Engelse bronnen zijn in het Engels samengevat.
Een belangrijk aspect van seksualiteit is de zogenaamde seksuele responscyclus; de
menselijke reactie op seksuele stimulering. De responscyclus is uiterst variabel, maar kan in
een schema worden weergeven (figuur). De intensiteit van de kleur onder de curve is een
maat voor ‘extravert’ (donker) of ‘introvert’ (lichter). In de herstelfase ervaart de man (links)
een refractaire periode (komt onder de nullijn), waardoor hij geen nieuwe erectie of ejaculatie
kan krijgen.
Sommige seksuologen vinden dit schema te
beperkt, alsof er een lineaire sequentie bestaat.
Basson geeft een alternatieve responscyclus,
waarbij seksuele motivatie is gestoeld op intimiteit
en seksuele stimuli worden omgezet in opwinding
en een bewuste, affectieve waardering van die
opwinding. Figuur links: alternatieve
responscyclus beginnend met seksuele neutraliteit.
Seksuele responscyclus verwijst in fysiologische zin naar de veranderingen die als gevolg van
seksuele stimulatie in het lichaam optreden. Masters en Johnson benadrukken enerzijds dat
tijdens opwinding niet alleen de genitalia actief zijn, maar in meer of mindere mate het gehele
lichaam, en anderzijds dat er tussen mensen sterke verschillen bestaan in anatomie en
fysiologische reacties.
Bij voldoende seksueel verlangen zal effectieve stimulatie tijdens de opwindingsfase een min
of meer continue stijging van seksuele opwinding veroorzaken. Seksueel verlangen kan ook
ontstaan door effectieve stimulatie. Bij voortgaande effectieve stimulatie komt een persoon in
de plateaufase. Verder stimulatie kan dan leiden tot een orgasme.
,GGZ2026 (NL/EN) Sexuality vvanbeek
GESLACHTSHORMONEN EN SEKSUALITEIT
Volwassen gonaden produceren geslachtshormonen; de testes testosteron, de ovaria
oestradiol, progesteron en testosteron. Ook de mannelijke en vrouwelijke bijnierschors
produceert geslachtshormonen. De gonaden worden aangezet door gonadotrofinen LH en
FSH die in de hypofysevoorkwab worden gemaakt onder invloed van GnRH, een hormoon
afkomstig uit de hypothalamus.
Van de geslachtshormonen wordt het merendeel in het bloed gebonden getransporteerd,
gebonden aan het eiwit SHBG (sekshormoonbindend globuline). Het niet-gebonden deel
(vrije fractie) kan binden aan receptoren van doelwitcellen; deze zorgt bijvoorbeeld voor de
feedback.
❖ De voornaamste typen geslachtssteroïden zijn oestrogenen, progestagenen en
androgenen. De voornaamste androgenen zijn testosteron, dihydrotestosteron (DHT)
en androsteendion.
❖ Bij mannen is testosteron het voornaamste in het bloed circulerende androgeen. In
doelwitcellen wordt testosteron omgezet in DHT of oestradiol.
❖ Het belangrijkste oestrogeen is oestradiol-17beta. Bij de vrouw is het ovarium de
belangrijkste producent. Sommige oestrogenen komen uit de bijnierschors.
❖ Progesteron, het belangrijkste progestageen, komt voornamelijk uit het corpus luteum,
dat in het ovarium ontstaat uit de follikel.
❖ Geslachtshormonen hebben een regulerende invloed op de afgifte van GnRH
(feedback-systeem).
Afwijkingen in het hormoonstelsel (ook andere hormonen dan geslachtshormonen) kunnen de
seksualiteit negatief beïnvloeden. Voorbeeld zijn een hyper- of hypofunctioneren van de
schildklier of de bijnieren. Ook onvoldoende productie van insuline door de eilandjes van
Langerhans (bijvoorbeeld bij diabetes) wordt gekoppeld aan seksuele dysfuncties.
Figuur: negatieve feedbackrelatie tussen hypothalamus,
hypofysevoorkwab en gonaden. Als reactie op bepaalde
stimuli geeft de hypothalamus GnRH af. Dit stimuleert de
hypofysevoorkwab tot afgifte van LH en FSH, die op hun
beurt de gonaden stimuleren tot afgifte van
geslachtshormonen (oestrogenen, progesteron en
androgenen). De geslachtshormonen werken in
doelwitweefsels, maar hebben ook negatieve feedback op
hypofysevoorkwab en hypothalamus. Tevens hangen LH- en
FSH-concentratie de eigen secretie en de secretie van GnRH-
productie in de hypothalamus. Gonadotropine-releasing
hormone (GnRH).
, GGZ2026 (NL/EN) Sexuality vvanbeek
PSYCHOLOGISCHE BENADERING VAN SEKSUALITEIT
Buss’ theorie beschrijft hoe het paringsproces verloopt. Hij gaat uit van de visie dat de
menselijke soort niet gekenmerkt wordt door monogamie en dat mannen en vrouwen zowel
korte-termijn- als lange-termijnparingsstrategieën hebben. Mannen zijn echter meer seksueel
gemotiveerd door korte-termijnseks met verschillende vrouwen.
Seksuele verschillen tussen mannen en vrouwen
Partnerpreferenties Mannen worden meer dan vrouwen seksueel aangetrokken door
jeugdigheid en fysieke aantrekkelijkheid van hun partners.
Vrouwen worden meer dan mannen seksueel aangetrokken door
status, macht en bezit van hun partners.
Bereidheid tot Mannen gaan makkelijker over tot eenmalige seks (casual sex).
eenmalige seks Mannen hebben positievere attitudes over eenmalige seks dan
vrouwen.
Interesse in variatie in Mannen hebben meer interesse in variatie in seksuele partners
seksuele partners dan vrouwen.
Seksuele fantasieën Mannen rapporteren meer seksuele fantasieën dan vrouwen; deze
zijn meer gecentreerd op lichaamsdelen als borsten, billen en
genitaliën en minder op romantische context.
Jaloezie Er is geen verschil in frequentie, intensiteit of belang van
jaloezie. De meest intense jaloerse reactie wordt bij mannen
geactiveerd door signalen van seksuele ontrouw, bij vrouwen
door signalen van emotionele of liefdesontrouw.
Erotische flexibiliteit De seksualiteit van vrouwen is flexibeler; wordt sterk beïnvloed
door persoonlijke en culturele context.
Intensiteit en constantie Mogelijk is de seksuele motivatie van vrouwen even sterk als die
van seksuele motivatie van mannen, maar minder constant (afhankelijk van de fase van
de menstruele cyclus).
Attitudes Mannen hebben permissievere opvattingen over
(buitenechtelijke) seks.
Seksueel gedrag Mannen masturberen veel meer dan vrouwen.
Mannen rapporteren meer seksuele partners dan vrouwen.
Mannen rapporteren meer homoseksueel gedrag dan vrouwen.
Mannen plegen veel meer seksueel geweld dan vrouwen.
Partnervoorkeuren en seksuele paringsstrategieën worden opgevat als producten van
selectiedruk gedurende de evolutie van de mens. Buss doet hier een beroep op de
ouderschapsinvestering-theorie. Ouderschapsinvestering; elke investering door een ouder in
een nakomeling die leidt tot een hogere overlevingskans en hogere kans op genetische
reproductie. Seksuele selectie verwijst naar de evolutionaire selectie van kenmerken
waardoor een reproductief voordeel ontstaat. Seksuele selectie kent twee vormen;
❖ Intraseksuele competitie betekent dat leden van dezelfde sekse elkaar beconcurreren
om toegang te hebben tot de andere sekse.
❖ Interseksuele competitie verwijst naar het proces van partnerselectie; de leden van
een sekse die de aantrekkelijkste eigenschappen hebben worden het sterkst begeerd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vvanbeek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
