Recht: een verdieping
Burgerlijk procesrecht week 1
Het burgerlijk procesrecht is het geheel van regels, dat het voeren van gerechtelijke procedures – en
alles wat daarbij komt kijken – regelt.
Het burgerlijk procesrecht bepaalt hoe in een civielrechtelijke procedure procedures gevoerd dienen
te worden.
Is met name vastgelegd in het Wetboek van burgerlijke rechtsvordering (Rv) en de wet op de
rechterlijke organisatie (Ro).
Rechtsbronnen burgerlijk procesrecht
1. De weten in formele zin
a. Wetboek van burgerlijke rechtsvordering boek (Rv) 1 t/m 4
b. Wet op de rechterlijke organisatie (RO)
2. Jurisprudentie
3. procesreglementen
4. internationale verdragen en Europese regelingen, IPR
5. Ongeschreven recht (uitzondering)
Ongeschreven recht
Vb: aftreden minister na aanname motie van wantrouwen
Procesrecht is formeel recht
Bevoegdheid van de rechter
112 Gw van fudamentum petendi naar objectum litis schellen en deuropeners arrest/vangnet
Artikel 112 Gw aan de rechterlijke macht opgedragen ‘de berechting van geschillen over burgelijke
rechten en over schuldvorderingen’
Fundamentum petendi de opvatting dat in geschillen met een overheidsorgaan de burgerlijke
rechter alleen bevoegd is als die rechtsverhouding zuiver privaatrechtelijk is. in 1915 dit verlaten
1
,door arrest Guldemond/noordwijkerhout (hierin werd de bevoegdheid van de burgerlijke rechter
aanmerlijk uitgebreid. De hoge raad besliste dat niet meer de zuiver privaatrechtelijke verhouding
tussen partijen beslissend was voor de bevoegdheid van de burgerlijke rechter) objectum litis
Objectum litis als enig criterium voor diens bevoegdheid dat de eisende partij haar vordering had
gebaseerd op een regel van burgerlijk recht en daar dus bescherming zocht. Het gevolg van het arrest
was dat voortaan ook geschillen met een publiekrechtelijk karakter konden worden beoordeeld door
de burgerlijk rechter. Vervolg van arrest guldemond/noordwijkerhout is arrest Alkmaar/Noord-
Holland
In een aantal gevallen voorziet de wet echter wél in een andere procedure, doorgaans een procedure
bij de bestuursrechter. In het Schellen en deuropeners-arrest heeft de hoge raad beslist dat eiser bij
de burgerlijke rechter niet-ontvankelijk is in zijn vordering als de wet voor de beslechting van het
geschil in een andere rechtsgang – zoals die bij de bestuursrechter – heeft aangewezen.
De betekenis van het Schellen en deuropeners-arrest is vérstrekkend geweest. De hoge raad heeft
met zijn beslissing de toegang tot het burgerlijk proces begrensd ten opzichte van die tot het
bestuursproces.
Kenmerken van het burgerlijk procesrecht:
Hoor en wederhoor
Luister naar de andere zijde
Niemand mag veroordeeld worden zonder eerst in de gelegenheid gesteld te worden om te
reageren op een verwijt ten opzichte van deze partij.
Artikel 19 Rv de rechter stelt partijen over en weer in de gelegenheid hun standpunten naar
voren te brengen en toe te lichten.
Meest belangrijke kenmerk van burgerlijk procesrecht: fair trial, art. 19 Rv
Zie art. 6 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM)
o Eerlijke en openbare behandeling (art. 19 en 27 Rv)
o Binnen redelijke termijn (Art. 20 Rv)
o Door een onafhankelijk (art. 117 Gw) en onpartijdig gerecht (art. 36 en 40 Rv) dat bij
de wet is ingesteld
o Uitspraak in het openbaar (art. 121 Gw en art. 29 Rv)
2
,Partijautonomie
Art 1.1 BW bepaat dat allen die zich in Nederland bevinden, vrij en bevoegd zijn tot het genot
van burgerlijke rechten.
Dat iedereen over zijn burgerlijke rechten moet kunnen procederen en ook daarin een grote
vrijheid behoort te hebben.
Allen die zich in Nederland bevinden, zijn vrij en bevoegd tot het genot van de burgerlijke
rechten.
Artikel 149 Rv
Omvang van het geding woord voor partijen bepaald
Rechter mag geen uitspraak doen omtrent zaken die niet zijn gevorderd en niet meer
toewijzen dan is geëist.
Lijdelijkheid van de rechter
Het zijn de partijen die het proces voeren, de rechter blijft buiten de rechtsstrijd. Men spreekt in dit
verband van een zekere mate van lijdelijkheid van de rechter. In het burgerlijk proces staat de
toedracht centraal zoals die blijkt uit de door of namens partijen verstrekte gegevens: de formele
waarheid.
Partijautonomie
o Initiatief bij partijen aard en omvang van het geding
Artikel 149 lid 1 Rv
Ingevolge art. 20 Rv moet de rechter waken tegen een onredelijke vertraging van de
procedure.
Omvang van het geding wordt door partijen bepaald
Rechter mag geen uitspraak doen omtrent zaken die niet zijn gevorderd en niet meer
toewijzen dan is geëist.
Uitzonderingen:
o Ambtshalve aanvulling, art. 25 Rv
Rechtsgronden aanvullen
Feiten en omstandigheden van algemene bekendheid
o Mondelijke benadeling (art. 87 en 88 Rv)
Tegenover lijdelijkheid van de rechter staan enkele punten waarop hij actief in het verloop van het
geding kan ingrijpen
1. Redelijke termijn (art. 20 Rv). Hij kan maatregelen nemen om zo’n vetraging tegen te gaan of
te voorkomen.
2. Aanvulling van rechtsgronden. De rechter moet op grond van art. 25 Rv ambtshalve de
rechtsgronden aanvullen. Dit betekent dat de rechter de vordering van eiser niet mag
afwijzen omdat eiser zijn vordering juridisch onjuist heeft onderbouwd.
3. Comparitie. Bevoegdheid om op eigen initatief partijen te gelasten voor hem te verschijnen
ter terechtzitting. 2 soorten:
a. De inlichtingencomparitie
i. Biedt der echter de mogelijkheid om nadere inlichten van partijen te krijgen.
(art. 22 en 88 Rv)
b. Schikkingscomparitie
i. Beoogt partijen tot een schikking te bewegen (art. 87 Rv)
3
, Verplichte procesvertegenwoordiging
Als regel kunnen partijen in een civiele procedure alleen proceshandelingen verrichten als zij
vertegenwoordigd zijn door een advocaat dit betekent dat partijen niet zelf in een procedure
kunnen optreden. verplichte procesvertegenwoordiging
o De doelmatigheid van de procedure wordt erdoor vervorderd.
o De verplichte procesvertegenwoordiging leidt daarmee in beginsel ook tot een
eerlijker procesvoering.
o Het werk van de rechter wordt vereenvoudigd.
Hoofdregel (art. 79 lid 2 Rv): procederen kan slechts bij advocaat.
Uitzondering (art. 79 lid 1 Rv): bij kantonzaken mag men ook in persoon procederen of zich
laten bijstaan of door een gemachtigde laten vertegenwoordigen (art. 80 lid 1 Rv)
Het proces verloopt schriftelijk
De stukken die beide partijen in de loop van het proces produceren, vormen tezamen het
procesdossier, dat ter beschikking van de rechter staat.
de procedure is niet kosteloos
de kosten van procederen komen in beginsel geheel ten laste van partijen. Daarbij is uitgangspunt
dat de partij die bij vonnis in het ongelijk is gesteld, wordt veroordeeld in de kosten van het geding
(art. 237 lid 1 Rv.)
zo nodig een toevoeging
teneinde het verkrijgen van een rechterlijk oordeel niet een voorrecht voor de meer welgestelden in
de samenlevint te laten zijn, bepaalt art. 18 lid 2 GW: ‘de wet stelt regels omtrent het verlenen van
rechtsbijstand aan minder draagkrachtigen’.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daisyvb1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,39. Je zit daarna nergens aan vast.