Legaliteitsbeginsel
= de uitvoerende macht heeft uitsluitend de bevoegdheden die door de wetgever gegeven
zijn.
Tussen de relatie van de wetgever en uitvoerende macht zit best veel wantrouwen van de
burgers t.o.v. de uitvoerende macht. Uiteindelijk kiezen de burgers zelf hoe de wetgeving
eruit zal zien, d.m.v. democratie.
Het kan weleens misgaan met het legaliteitsbeginsel in het bestuursrecht.
- Voorbeeld 1: Burgemeester zegt dat asielzoekers niet naar buiten mogen met oud
en nieuw. De burgemeester zocht de grenzen op en juristen zeiden dat hij de wet
moest lezen. De burgemeester deed het en vond dat de beste beslissing, de
rechter mocht erover buigen of het juist of onjuist zou zijn.
We hebben niet grote problemen met het legaliteitsbeginsel in Nederland.
Regel: Problemen met het legaliteitsbeginsel duiken meestal op in een variant die je niet ziet.
Het gaat heel subtiel, het is verpakt en het sluit vaak goed aan bij wat wel mag. Je ziet het
over het hoofd, je kijkt eroverheen omdat je het niet verwacht.
- Voorbeeld 1: Kapvergunning
Om een boom af te kappen heb je een vergunning nodig, ook voor een boom in je
eigen achtertuin. Je zult bij de gemeenteraad een vergunning moeten krijgen. De
gemeenteraad kan in een gemeentelijke verordening bepalen dat je geen bomen mag
kappen zonder een vergunning. (College van B&W is de uitvoerende macht).
In sommige gemeentelijke verordeningen staat dat er voor ‘grote bomen’ een
kapvergunning nodig is en voor de ‘kleinere bomen’ niet. Maar wat is een ‘grote
boom’ en wat zijn ‘kleinere bomen’?
Ze kunnen ook zeggen dat bomen met een stamdoorsnede van 30 cm of meer een
kapvergunning nodig hebben. Je moet meten vanaf 75 cm vanaf de bodem.
Het voorbeeld: Boven 30 cm stamdoorsnede heb je een vergunning nodig. Mensen
komen naar de gemeente om een kapvergunning aan te vragen, maar de bomen
hebben een stamdoorsnede van korter dan 30 cm. De gemeente gaf vergunningen
uit, maar hij was niet bevoegd om daarover te beslissen. Het staat al in de
gemeentelijke verordening dat je voor zo een boom geen kapvergunning nodig hebt.
Dit is ook in strijd met het legaliteitsbeginsel, want deze gemeente heeft die
bevoegdheid niet. Geen enkele burger had in 20 jaar gemerkt dat het verkeerd zat.
Het probleem is dat je moet betalen voor zo een vergunning, terwijl je die helemaal
niet nodig hebt en de gemeente niet bevoegd is om die vergunning te geven.
- Voorbeeld 2:
Er was een gemeente en er werden subsidies verstrekt. De bevoegdheid om de
subsidies te verstekken berustte bij college van B&W. De bevoegdheid werd
overgedragen aan een medewerker (C). C schreef subsidies uit en toen ze wat ouder
werd schakelde ze een jurist (B) in. B werd opgeleid door C. B nam meer dan de helft
van het werk van C over. Alle subsidies gingen naar C en C zette er een
handtekening onder. C werd ziek en B zag de stapel groter worden, B begon de
beslissingen zelf te ondertekenen. B deed het werk goed, de beslissingen waren
keurig. Maar, mocht B dit doen? Was hij gemandateerd om de besluiten te nemen?
Nee. Problemen met legaliteitsbeginsel. B deed alsof hij iets mocht, maar hij mocht
, dat helemaal niet. Wat moet er nu met B gebeuren en wat gebeurt er met de
vergunningen?
Regel: Dit soort bevoegdheidsgebreken kunnen in bezwaar of bij de bestuursrechter
alsnog hersteld worden.
Gedekt verklaren: dan zegt College van B&W; als wij zo een keuze moesten maken,
hadden wij het ook gedaan’.
- Voorbeeld 3:
Regel: Als een bestuursorgaan iets wil, maar daartoe de bevoegdheid mist, dan hebben
bestuursorganen nog weleens de neiging om een heel andere bevoegdheid te gebruiken.
Dat is fout.
Buiten staan afvalcontainers in een hok, maar de HAN plaatst het vuil niet in de
containers in het hok, maar op de stoep (van de gemeente). Gemeente vindt het stom,
maar juridisch mocht het. De gemeente was aan het nadenken hoe zij ervoor konden
zorgen dat de HAN het vuil in het hok deed.
HAN heeft een open dag en vraagt om een gemeentebesluit, zodat de bussen op de
openbare weg mocht. De gemeente zag dit als een kans en zei: ‘laten we het eerst over
de containers hebben. Ik wil best de vergunning geven, maar voor wat, komt wat’. Mag
dit? Nee. De gemeente gebruikt zijn bevoegdheid om iets anders af te dwingen. Dit is
i.s.m. het legaliteitsbeginsel en een schending van detournement de pouvoir.
Détournement de pouvoir = art. 3:3 Awb. Een bestuursorgaan mag een
bevoegdheid niet gebruiken voor een ander doel dan waarvoor die is geschreven.
Attributie, delegatie en mandaat (afdeling 10.1.1.)
Belangrijkste verschil mandaat en delegatie: bij mandaat doe je iets ‘in naam van’ en bij
delegatie krijg je de bevoegdheid.
Attributie
Een wetgever creëert een nieuwe bevoegdheid en geeft die bevoegdheid aan een bepaald
bestuursorgaan.
,Mandaat
Vier beïnvloedingsmogelijkheden bij mandaat: een ander doet iets in jouw naam. Als
mandaatgever mag jij de mandaatnemer controleren. De bevoegdheden zijn:
1) Art. 10:6 Awb: Instructiebevoegdheid per geval:
Mandaatgever mag zeggen wat mandaatnemer moet doen. Dus ook wanneer de
mandaatnemer alles heel erg goed doet en beslist dat de vergunning niet gegeven
wordt, en de burgemeester zegt: de vergunning wordt verleend.
2) Art. 10:6 Awb: in het algemeen
De mandaatgever bijvoorbeeld: ‘iedereen met in SV Fides zit, krijgt 10% verhoging.
3) Art. 10:7 Awb: Als mandaatnemer iets niet doet, is de mandaatgever bevoegd om dat
zelf te doen en zelf te veranderen. De mandaatgever blijft bevoegd.
4) Art. 10:8 Awb: Intrekken van de mandaat kan de mandaatgever te allen tijden.
Delegatie
= Overdragen van een bevoegdheid. Degene die de delegatie neemt, is verantwoordelijk en
doet het in eigen naam.
Beïnvloedingsmogelijkheden delegatie:
1) Art. 10:16 Awb: is de parallel van 10:6. Altijd in combinatie lezen met elkaar. Bij
delegatie is het uitsluitende de ‘algemene bevoegdheid.
2) Art. 10:17 Awb: Je bent niet meer bevoegd om de bevoegdheid zelf uit te voeren, als
delegatiegever. (Parallel van 10:7)
3) Art. 10:18 Awb: te allen tijde intrekken door de delegatiegever. (Parallel van 10:8)
- Voorbeeld: Wie stel je aansprakelijk als je geld wil. De delegatiegever of
delegatienemer. Bij delegatienemer zit er niet veel geld, maar bij de
delegatiegever wel. Regel: als jij geld wil, zorg er dan voor dat je degene
aansprakelijk stelt die geld heeft.
Wat kun je de delegatiegever verwijten? Algemene instructies om zulke fouten te
voorkomen. Hij had de delegatie in kunnen trekken, toen hij merkte dat
delegatienemer moeite had.
Waarom mag je niet aan een ondergeschikte delegeren
De relatie ondergeschikte – werkgever: beïnvloedingsmogelijkheden van de werkgever naar
ondergeschikte zijn vergelijkbaar met de beïnvloedingsmogelijkheden van mandaat.
Bij delegatie heeft de ondergeschikte een erg sterke positie, want de delegatiegever mag
alleen algemene beleidsregels geven. Terwijl normaal gesproken de ondergeschikte een
mandaatpositie heeft.
Awb
Doelstellingen ten grondslag aan de codificatie van algemene regels van bestuursrecht in
Awb:
1. Bevorderen van de eenheid
2. Systematiseren
3. Codificatie van de rechtspraak
4. Treffen van de algemene regeling
1 januari 1994 inwerkingtreding Awb. Awb is een aanbouwwetgeving. Dit houdt in: De
wetgever wilde best wel veel in de Awb opnemen. Te veel om dat even snel in één keer te
, doen. Daarom dachten ze: Kom, laten we klein beginnen en alleen die onderwerpen in de
Awb zetten die al klaar zijn. De rest doen we dan wel later.
Vòòr de Awb was het bestuursrecht verspreid over heel veel verschillende wetten. De Awb-
wetgever dacht: We doen nu heel veel werk dubbel; het is veel efficiënter om
veelvoorkomende onderwerpen gewoon één keer in één wet op te nemen. (Dat is dus de
Awb geworden).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper cicelini. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.