Samenvatting Aansprakelijkheidsrecht
Week 1 – Doelen en functies van het aansprakelijkheidsrecht
- Compensatie; slachtoffer moet gecompenseerd worden voor de schade die hij heeft geleden
o Herstel van het onrecht dat je is aangedaan, herstel in de oude toestand.
o Remedies;
Schadevergoeding
In geld of natura (art. 6:103 BW), HR Pos/van den Bosch (hier werd
huis overgedragen)
Materiële en immateriële schadevergoeding (art. 6:106 BW)
Verklaring voor recht (alleen vaststellen hoe iets is gebeurd en wie er
aansprakelijk is, verklaring van rechten die bepaalde feiten vaststelt)
Declaratoir vonnis
Binnen compensatie is een onderscheid te maken tussen corrigerende rechtvaardigheid VS
verdelende rechtvaardigheid;
o Corrigerende rechtvaardigheid; ziet op herstel van verstoord evenwicht, jou is schade
toegebracht en dat onrecht moet jou gecompenseerd worden
Herstel; compensatie van onrecht mag niet verder gaan dan de gemaakte
inbreuk
Symmetrie tussen onrecht en herstel
Relatie tussen dader en benadeelde
Vestiging aansprakelijkheid (art. 6:162 BW)
Je kan hiervan niet rijk worden zoals bijv. wel in Amerika.
o Verdelende rechtvaardigheid; verdelen schaarse goederen over groep mensen,
ondanks dat dat soms betekent dat er een andere verdeling volgt dan de corrigerende
rechtvaardigheid vergt.
Wordt ook wel distributieve rechtvaardigheid genoemd (ieder het zijne geven,
ziet niet per se op het wegnemen van de schade maar op het verdelen van
schaarse goederen over groep mensen).
Omvang aansprakelijkheid (art. 6:98 BW)
Matigingsbevoegdheid (art. 6:109 BW)
- Genoegdoening; geschokte rechtsgevoel moet bevredigd worden. Slachtoffer moet genoeg
gedaan worden.
o Erkenning van het leed
o Excuses door de dader
o Dient ook niet-financiële belangen, maar dient ook emotionele belangen
o Verklaring voor recht (moreel-declaratoir vonnis) is hier een voorbeeld van. Erkenning
van leed voor slachtoffer. Verklaring voor recht is niet bedoeld om schadevergoeding
toe te kennen, maar is gericht op genoegdoening van het slachtoffer. Uit HR Jeffrey
blijkt wel dat enkel een zuiver emotioneel belang niet voldoende is om een
rechtsvordering toe te komen.
Waarin genoegdoening een rol speelt; HR Jeffrey, HR Srebrenica en HR Hangmat.
- Preventie; als aansprakelijkheid je voor het hoofd hangt, dan ga je je beter gedragen
(voorkomen van schadeveroorzakend gedrag).
o Generale preventie; algemene afschrikking
o Speciale preventie; afschrikking specifiek persoon, personen die al eens eerder
aansprakelijk zijn gesteld. Je hebt dan een extra prikkel om dat gedrag niet nog eens
te vertonen.
Jurisprudentie; Kelderluik en Baby Kelly.
Grondslagen en uitgangspunten van aansprakelijkheidsrecht
Uitgangspunt; ieder draagt zijn eigen schade.
Verplaatsing van schade van benadeelde naar veroorzaker heeft rechtsgrond/rechtvaardiging nodig.
,Verschillende wettelijke aansprakelijkheden kennen grondslagen;
- Schuldleer; ander alleen aansprakelijk voor schade van een ander als de schade aan een
ander te wijten is (m.u.v. risicoaansprakelijkheden)
- Risicoleer; verhoogde bronnen van gevaar. Kwalitatieve aansprakelijkheden zijn hier
voorbeeld van. Verwijtbaarheid is hier niet vereist.
- Profijtleer; degene die ergens profijt van heeft moet daar ook de lasten van dragen. Niet alleen
de lusten maar ook de lasten. Voorbeeld hiervan is werkgeversaansprakelijkheid voor
ondergeschikten. Als het goed gaat pluk je de vruchten van werknemer, als het slecht gaat
moet je daar ook de lasten van dragen.
- Baby Kelly (wrongful life vorderingen)
Vrouw raakte zwanger en wist dat in haar familie afwijkingen voorkwamen. Heeft aangegeven
aan verloskundige, maar verloskundige wilde hier geen onderzoek naar doen. Baby blijkt
ernstig gehandicapt te zijn. Als onderzoek wel was gedaan, hadden ouders kunnen besluiten
tot abortus.
o Vorderingen moeder, vader en Kelly, rechter oordeelt hier over
o Wanprestatie door ziekenhuis jegens moeder vanwege toerekenbare tekortkoming in
geneeskundige behandelovereenkomst (want die had contractuele relatie met
ziekenhuis)
o OD jegens Kelly en vader
o Alle kosten voor opvoeding en verzorging moeten worden vergoed
o Corrigerende rechtvaardigheid? Nee. Een herstel in evenwicht wordt niet verricht,
want het is niet mogelijk om een vergelijking te maken met de situatie waarin de OD
niet was gepleegd, want dan had Kelly namelijk niet geleefd.
o Geen vergelijking mogelijk met situaties hoe die was; dan had Kelly niet geleefd.
Uiteindelijk maakt HR vergelijking tussen baby Kelly en een gezonde baby.
Csqn verband tussen schade en actie verloskundige lijkt te ontbreken, want verloskundige
heeft die afwijking niet veroorzaakt, maar heeft wel afgehouden een onderzoek te doen, dus
daar bestaat wel een verband.
Wrongful life vordering werd hier wel aangenomen. Dit is niet vaak.
- HR Wrongful birth Spiraaltje is door dokter niet teruggeplaatst. Vrouw raakt zwanger.
Vergoeding van de gehele opvoedingskosten van het kind, maar geen smartengeld
toegekend; onbehagen is geen psychisch letsel.
- HR Srebrenica VN is onschendbaar, maar Nederland niet indien zij effective controle
hadden.
- HR Hangmat Een vrouw die medebezitter was van een opstal kon haar man (de andere
medebezitter) aanspreken voor 50% van de schade. zo konden zij toch de schade verhalen
op hun aansprakelijkheidsverzekering en hadden zij zelf minder kosten voor de reparatie.
Week 2 – Vestiging aansprakelijkheid o.g.v. art. 6:162 BW
Art. 6:162 BW
- De grondslag voor de schadevergoedingsverplichting van art. 6:162 BW is de toerekenbare,
onrechtmatige eigen gedraging van een persoon, waardoor een ander schade leidt.
- Aansprakelijkheid voor je eigen gedraging.
Stappenplan;
1. Een gedraging
Betreft een aansprakelijkheid voor een eigen gedraging;
- Een doen
- Een nalaten; nalaten om bijv. steiger goed vast te zetten, terwijl je weet dat je hem in de grond
moet vastzetten
Het betreft hier een gedraging, te kwalificeren als een doen/nalaten…
2. Deze moet onrechtmatig zijn (art. 6:162 lid 2 BW)
Er zijn 3 gronden voor onrechtmatigheid;
- Strijd met een wettelijke plicht
, o Hoofdregel; indien een schadeveroorzakende gedraging een wettelijke plicht/norm
schendt, is in beginsel de onrechtmatigheid gegeven.
Kan zowel de Wet in formele zin als wet in materiële zin zijn
Ook het handelen zonder vergunning of overtreding van de voorwaarden van
een vergunning kan ervoor zorgen dat gedraging onrechtmatig is
Wettelijke norm wordt hel ruim getrokken
o Procesrechtelijk voordeel; indien de gedraging een wettelijke norm schendt staat
onrechtmatigheid in beginsel vast, de bewijslast wordt dan omgekeerd. Dader moet
dan de onrechtmatigheid betwisten, bijv. aandragen dat de relativiteit ontbreekt.
o Relativiteitseis (art. 6:163 BW); de geschonden norm moet strekken tot de
bescherming van de benadeelde (het personele bereik) (HR Tandartsen)
1. De wijze van ontstaan van de schade moet vallen onder de strekking van
de norm (HR Duwbak Linda), dus niet alleen de soort schade moet onder de
strekking vallen, maar ook de manier waarop de schade ontstaat.
2. Het doel van de norm moet daadwerkelijke bescherming van de soort
schade zijn (HR Iranese vluchteling)
HR Tandarts; geen relativiteit, maar weegt mee bij de invulling van de
schending van de zorgplicht (correctie van Langemeijer)
Ondanks dat relativiteit ontbreekt, de schending van de norm wel kan
meewegen bij de invulling van de schending van de zorgplicht. Bij
overtreding van een zorgvuldigheidsnorm (3e grond van
onrechtmatigheid) dient je feiten en omstandigheden af te wegen. Het
kan zou zijn dat er overtreding van de zorgvuldigheidsnorm is, omdat
er strijd is met een wettelijke plicht en niet aan de relativiteit is
voldaan.
- Inbreuk op een (subjectief) recht
o Een subjectief recht; een vaag begrip met een ruime strekking. Voorbeelden zijn het
octrooirecht, het eigendomsrecht, het recht op huisvrede en het recht op lichamelijke
integriteit, recht op privacy en recht op persoonlijke levenssfeer.
o Vaak wordt er een tweedeling gemaakt;
1. Absolute vermogensrecht (op geld waardeerbare rechten;
eigendomsrechten, afgeleidenrechter, octrooirecht)
2. Persoonlijkheidsrechten (niet op geld waardeerbaar; recht op lichamelijke
integriteit, recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer)
Omdat deze definitie zo ruim is, is een inbreuk al snel gemaakt, daarom is niet iedere
gedraging die inbreuk maakt op een subjectief recht gelijk onrechtmatig, hier is iets extra’s
voor nodig (HR Zwiepende tak).
Drie theorieën over wat dat ‘extra’s’ wat vereist is, precies is;
1. Beperking tot een directe, rechtstreekse of opzettelijke inbreuk
Opzettelijke inbreuk; onrechtmatigheid in beginsel gegeven
Culpoze inbreuk; toetsing aan een zorgvuldigheidsnorm nodig
2. Beperking tot een ‘echte’ inbreuk; er moet voldoende ernstige inbreuk gemaakt zijn
op het subjectieve recht
3. Aanvullende toetsing aan een zorgvuldigheidsnorm
- Strijd met hetgeen volgens het ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamd
(voor het eerst erkend in HR Lindeboom/Cohen. In HR Zutphense juffrouw was bepaald
dat van onrechtmatigheid alleen sprake kan zijn als er sprake is van onwetmatigheid).
o Overtreding van een zorgvuldigheidsnorm
o Uitgangspunt; iedereen moet de zorg betrachten die van een zorgvuldig mens
verwacht mag worden jegens een ander persoon, goed of met betrekking tot iemands
vermogens belang, doet men dit niet, dan schendt zij een ongeschreven
zorgvuldigheidsnorm.
Voorbeeld: soms schendt men geen wettelijke plicht en maakt men geen inbreuk op een
subjectief recht, maar is zijn gedrag toch onrechtmatig; denk aan het laten openstaan van een
kelderluik in een druk café.
