Samenvatting Financieel Familierecht
Week 1 – Inleiding relatie- en huwelijksvermogensrecht
Het huwelijk
- Huwelijk = wettelijk huwelijk (art. 1:68 BW)
- Gevolgen op vermogensrechtelijk gebied komen overeen met het geregistreerd partnerschap
Gehuwden en geregistreerd partners
- Titel 6, 7 en 8 boek 1 BW
- Art. 1:80b BW = schakelbepaling
‘Op een geregistreerd partnerschap zijn de titels 6, 7 en 8 van overeenkomstige toepassing
met uitzondering van het omtrent scheiding van tafel en bed bepaalde’.
- Wanneer over echtgenoten wordt gesproken, wordt dus ook geregistreerd partners bedoeld
Gemeenschap van goederen
Als je niet op huwelijkse voorwaarden trouwt en je regelt niks voorafgaand of tijdens het huwelijk, dan
trouw je in gemeenschap van goederen.
Art. 1:94 (oud) BW
- Voor 1 januari 2018 → algehele gemeenschap van goederen
De huwelijksgemeenschap omvat goederen en schulden:
o Gezamenlijk en privé voorafgaand aan het huwelijk
o Tijdens het huwelijk
o Uitzonderingen: schenkingen en erfenissen die met een uitsluitingsclausule zijn
verkregen, vallen niet in de gemeenschap
- Na 1 januari 2018 → wettelijke beperkte gemeenschap van goederen
De huwelijksgemeenschap omvat goederen en schulden:
o Gezamenlijk voorafgaand aan huwelijk (privévermogen voor huwelijk valt er dus niet
onder)
o Tijdens het huwelijk
o Uitzonderingen: als een schenking of erfenis is verkregen valt deze alleen in de
gemeenschap als er een insluitingsclausule is bepaald. Uitsluitingsclausule is hiervoor
dus niet nodig.
Huwelijkse voorwaarden
Een akte van huwelijkse voorwaarden kan opgesteld worden door de notaris, tijdens of voorafgaand
aan het huwelijk, art. 1:114 BW.
Samenlevers
Deze zijn niet gelijk te stellen met gehuwden/geregistreerd partners.
Hebben ook geen gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden. Titel 6, 7 en 8 van boek 1
BW zijn dus ook niet van toepassing!!
• Art. 3:166 BW; je kan wel vermogen in mede-eigendom hebben, dan heb je het over de
eenvoudige gemeenschap.
Algemeen vermogensrecht geldt. Afspraken kunnen worden neergelegd in een
samenlevingsovereenkomst welke vormvrij is.
Rechten en verplichtingen van echtgenoten
Van toepassing op alle echtgenoten en geregistreerd partners (door de schakelbepaling).
• Elkander het nodige verschaffen: artikel 1:81 BW
• Verzorging en opvoeding kinderen: artikel 1:82 BW
• Inlichtingen verschaffen: artikel 1:83 BW
• Kosten van de huishouding: artikel 1:84 BW
• Aansprakelijkheid schulden: artikel 1:85 BW
• Vergoedingsrechten: artikel 1:87 BW
• Toestemming rechtshandelingen: artikel 1:88 en 89 BW
• Bestuur: artikel 1:90 BW
,Art. 1:81 BW Elkander het nodige verschaffen. Getrouwheid, hulp en bijstand
- Tijdens het huwelijk dienen echtgenoten te delen in de welstand. Na echtscheiding ontstaat
hiervoor in de plaats de alimentatieverplichting, art. 1:156 BW.
- Verder uitgewerkt in art. 1:83, 1:84 en 1:85 BW
- Zowel op financieel als niet-financieel gebied. Getrouwheid ziet op vertrouwen; zowel op
financiële als niet-financiële. Elkander het nodige verschaffen ziet op het financiële deel. Dit is
afdwingbare verbintenis.
- Heeft alleen vermogensrechtelijke werking tijdens het huwelijk en speelt geen rol bij de
afwikkeling van vermogensrechtelijke gevolgen van echtscheiding of na overlijden
Art. 1:83 BW Inlichtingenplicht
Echtgenoten dienen elkaar over en weer informatie te verstrekken over de financiële situatie indien
daarom wordt gevraagd. Informatie kan zien over het bestuur van de goederen als de stand van de
schulden. Dit geldt over en weer en is op verzoek van de ene echtgenoot aan de andere echtgenoot.
Van afleggen van rekening en verantwoording is in dit geval geen sprake, dat is iets anders.
Vraag
Als partijen gehuwd zijn op huwelijkse voorwaarden en ze moeten het overgespaarde vermogen
jaarlijks verdelen, op welke grond kan de ene echtgenoot dan van de andere echtgenoot inzicht
krijgen in de situatie?
Art. 1:83 BW. Op verzoek kan je inlichtingen verschaft krijgen over het vermogen.
Art. 1:84 BW Kosten van de huishouding
Wat zijn nu de kosten van de huishouding?
Kosten van verzorging en opvoeding van de kinderen vallen hieronder.
• Het gaat om alle uitgaven die dienen tot het lichamelijk en geestelijk welzijn van de
echtgenoten en hun kinderen.
• De kosten worden verteerd/verbruikt. Je kunt denken aan boodschappen, kleding, bezoek aan
theater, sportlessen voor kinderen, huur van woning. Ook hypotheekrente valt eronder.
• Welstand en leefwijze gezin. Kosten voor huishouding is een subjectief begrip. Het kan voor
elk gezin andere bestanddelen bevatten. De welstand van het gezin en de levenswijze spelen
hierbij een rol.
Mag je afwijken van art. 1:84 BW? Ja, je mag een afwijkende regeling treffen. Dat hoeft niet bij
huwelijkse voorwaarden. Je mag gewoon een schriftelijke overeenkomst sluiten. Hierin kan worden
afgesproken wat ze verstaan onder de kosten van de huishouding en hoe ze deze verdelen.
Wat niet valt onder de kosten van de huishouding is:
- Aflossing op de hypothecaire geldlening (HR 27 januari 2006 ECLI:NL:HR:2006:AU5698)
- Premies voor een kapitaalverzekering die aan de hypothecaire geldlening is gekoppeld (HR
29 juni 2012 ECLI:NL:HR:2012:BW9769)
Uitspraak: Huwelijkse voorwaarden met koude uitsluiting en nihilbeding. Art. 1:84 BW, valt
aflossing op hypotheek onder kosten der huishouding? Voldoen aan natuurlijke verbintenis?
Daarentegen kunnen in beginsel noch het aflossingsdeel van hypothecaire
betalingsverplichtingen, noch de verschuldigde premie voor een levensverzekeringspolis die
ertoe strekt om te zijner tijd met het opgebouwde kapitaal de hypothecaire lening af te lossen,
tot de in deze bepaling bedoelde huishoudelijke kosten worden gerekend, nu daarmee primair
vermogensopbouw plaatsvindt. Bij huwelijkse voorwaarden kan een van het vorenstaande
afwijkende regeling overeengekomen worden.
Vraag
Jaap verweert zich met het betoog dat de door Mireille betaalde rente- en aflossingsbedragen op de
hypothecaire geldlening onder de kosten van de huishouding vallen. Aangezien in de huwelijkse
voorwaarden is bepaald dat Mireille deze kosten geheel voor haar rekening neemt, bestaat er voor
Jaap (en voor de gemeenschap) geen verplichting tot terugbetaling.
Heeft dit verweer kans van slagen?
Nee dit heeft geen kans van slagen. Art. 1:84 BW ziet op de kosten van de huishouding. Onder deze
kosten vallen komsten om het huishouden draaiende te houden, daaronder valt ook de rente van de
hypotheek. Aflossingen van de hypotheekschuld vallen hier echter niet onder.
,Rente wordt verteerd, maar met het aflossen van de hypotheek bouw je vermogen op, dit valt dus niet
onder de kosten van de huishouding.
HR 29 juni 2012; aflossing behoort niet tot de kosten van de huishouding. Dit is omdat je bij aflossing
vermogen opbouwt. Kernmerk van de kosten van de huishouding is dat het verteert.
Vermogensvormend is dus eigenlijk nooit kosten van de huishouding. Jaap heeft dus deels gelijk.
Ten laste van:
- Gemeen inkomen
- Privé-inkomen
- Gemeen vermogen
- Privé-vermogen
Van belang is dat het gemeen inkomen of het gemeen vermogen alleen van toepassing is bij de
gemeenschap van goederen. Doet er niet toe of die gemeenschap van goederen voor of na 1 januari
2018 heeft bestaan. Het gaat dus niet om inkomen of vermogen dat gezamenlijk is verkregen of
verworven, maar om inkomen of vermogen dat in de huwelijksgemeenschap valt.
! Als je huwelijkse voorwaarden hebt, heb je geen gemeen inkomen en geen gemeen vermogen.
REKENSOM → EIGEN VERMOGEN/INKOMEN : TOTAAL VERMOGEN/INKOMEN X KOSTEN VAN
DE HUISHOUDING
Voorbeeld draagplicht kosten huishouding;
Inkomen dat in de huwelijksgemeenschap valt, wordt gekwalificeerd als gemeen inkomen. Van dit
inkomen dienen de kosten van de huishouding volgens art. 1:84 eerst bestreden te worden.
Nu dat inkomen 60.000 euro bedraagt kunnen de kosten van de huishouding daarvan volledig worden
voldaan. De privé-inkomens hoeven dus niet te worden gebruikt voor de kosten van de huishouding.
Man en vrouw zijn in dit voorbeeld op huwelijkse voorwaarden gehuwd. Man heeft inkomen van
45.000 euro en vrouw van 30.000 euro per jaar. Kosten van de huishouding zijn 48.000 per jaar. Art.
1:84 lid 1 BW zegt dat inkomen voor vermogen gaat. Er is in dit geval alleen geen gemeen inkomen.
Kosten van huishouding dienen dus eerst uit het privé-inkomen te worden voldaan en dit inkomen is
hiervoor ook toereikend. Want dat bedraagt in totaal 75.000 euro.
Om uit te rekenen hoeveel ieder van de echtgenoten moet betalen, maken we de volgende
berekening. Inkomen van de man delen we door het inkomen van de echtgenoten samen. Dat bedrag
vermenigvuldig je met het bedrag aan kosten voor de huishouding.
Dus man; 45.000 : 75.000 x 48.000 = 28.800 euro.
Vrouw; 30.000 : 75.000 x 48.000 = 19.200 euro.
, Voorbeeld verdeling kosten huishouding
Hoe pas je art. 1:84 BW, de draagplicht voor de
kosten van de huishouding toe.
Hoe moeten de kosten gedragen worden; gemeen inkomen, privé-inkomen, gemeen vermogen,
privévermogen.
1. Kijken wat er valt in de gemeenschap en wat niet, art. 1:94 BW.
Als je in gemeenschap van goederen getrouwd bent en je krijgt inkomen, dan valt dat in de
huwelijksgemeenschap.
Privévermogen van Bob valt buiten de gemeenschap van goederen, omdat ze na 2018 zijn getrouwd,
dan valt de erfenis buiten de gemeenschap, tenzij je insluitingsclausule hebt, dan valt het er wel in.
Voorhuwelijks vermogen; ligt eraan of het gezamenlijk was of van jezelf. Voorhuwelijks vermogen dat
privé was voor het huwelijk, blijft erbuiten. Voorhuwelijks vermogen dat gemeenschappelijk is, je hebt
bijvoorbeeld al samen een huis, dan valt het er wel in.
Privévermogen van Leonie is 10.000 euro.
Kosten van huishouding zijn 100.000 euro. Eerst moet je kijken naar gemeen inkomen. Dit is 60.000
euro. Privé-inkomsten waren er niet. Je redt het nog niet met het gemene inkomen. Nog 40.000 euro
over.
Dan ga je kijken naar gemeen vermogen. Dat was 25.000 euro, de camper. Dan blijft er nog 15.000
euro over. Dan moet je kijken naar de privévermogens. Leonie had 10.000 euro en Bob 40.000 euro.
Eigen vermogen : totaal vermogen x restant kosten van de huishouding.
Bob; 40.000 : 50.000 x 15.000 = 12.000 euro.
Leonie; 10.000 : 50.000 x 15.000 = 3.000 euro.
In art. 1:84 BW staat dat een en ander niet geldt bij bijzondere omstandigheden. Bijv. man heeft geen
inkomen maar wel heel veel vermogen. Vrouw heeft een gemiddeld inkomen. Als je deze
verdelingsregeling dan gaat toepassen, moet mevrouw heel haar inkomsten aanwenden en meneer
maar heel weinig. Dan kan van de regeling worden afgeweken. Je komt namelijk pas aan het
vermogen toe als het inkomen is aangewend.
Inkomsten die uit een privégoed komen, zijn ook privé. Bijvoorbeeld doordat je een huis koopt van een
erfenis en dit huis gaat verhuren. Dan is dit ook privé.
Voorbeeld kosten van de huishouding huwelijkse voorwaarden
Anouk en Wouter zijn in 2002 gehuwd onder huwelijkse voorwaarden met uitsluiting van iedere
huwelijksgemeenschap (“koude uitsluiting”).
Anouk ontvangt een jaarsalaris van € 50.000. Het salaris van Wouter bedraagt € 20.000 per jaar. Zij
hebben een gezamenlijke beleggingsportefeuille ter waarde van € 10.000, die € 1.000 per jaar
opbrengt.
Wouter heeft van zijn opa een erfenis ontvangen. Aan de erfenis is een uitsluitingsclausule verbonden.
Wouter heeft daardoor een flink kapitaal op de bank staan (€ 300.000,-). Verder beschikt Wouter over
een vakantiehuisje in Italië ter waarde van € 150.000, dat per jaar € 5.000,- aan huuropbrengsten
oplevert. Anouk heeft een spaarrekening met een saldo van € 50.000,-.
