Wetenschapper in beleid
Menging hoorcolleges en kennisclips
Hoorcollege 1: Beleidsproblemen (1.1 - 1.8)
Wat is beleid?
Een beleid volgens Wikipedia = het stellen van doelen, middelen en een tijdpad in onderlinge
samenhang. Een beleid komt er pas vaak als er een (maatschappelijk) probleem is.
Een probleem kan gedefinieerd worden als een kloof tussen een feitelijke situatie en ene normatieve
maatstaaf. Een probleem wordt pas een beleidsprobleem wanneer dit doordringt tot de politieke
agenda en de overheid besluit om inspanningen te verrichten om de kloof te dichten. Deze
inspanningen = beleid.
Beleid en democratie
- Een voorbeeld van een beleidsprobleem: zonder boer geen voer = boeren protesteerden
tegen uitstoot
- Er is een probleem met boeren en er is een probleem met stikstof
- Norm: minder stikstof willen
- Beleidsschat = … die zou je willen dichten
Twistpunten in beleid
- Een feitelijke situatie = dat wat we meten, observeren (of pretenderen te doen).
- Een norm = dat wat ‘we’ als maatschappij zouden willen.
- Een beleid = het dichten van een gat tussen de feitelijke situatie en de norm. Maar, hoe we
het gat dichten is een deel van de politieke strijd (wat doen we wel en niet, wat is de rol van
de overheid hierin).
- De norm is ook een deel van de politieke strijd;
o Wat vinden we belangrijk?
o Wie bepaalt de norm?
o Wie wordt getroffen?
, Voorbeeld: PCBs in aal (jonge paling)
PCB hoopt zich op in het vetweefsel en als wij het als mens eten is dit ook niet gezond. Geldt
ook voor andere predatoren. Er werd een norm vastgesteld voor hvh PCB wat je binnen mag
krijgen via toxicologisch onderzoek. De werkelijkheid om dingen te fixen is lastiger; een
beleidsoplossing kan lastig te begrijpen zijn. Denk hierbij aan het probleem ‘one more lane
should fix it’ bij snelwegen
Andere voorbeelden
o Stikstof en landbouwakoord. Heb je natuurkwaliteit en boerenperspectief (zelden de
natuur)
o PFAS: wordt overal gevonden, is kankerverwekkend. Heeft hoge kosten om dit op te
lossen, door verwerking in veel producten
Normstelling en waardenopvatting zijn veranderlijk
‘Ik heb een norm, ik heb een …’ maar die norm is onder discussie. Wanneer is het een probleem?
Corona bvb: normstelling voor dit beleid was onduidelijk. Ging het over mortiliteit, over de IC of over
aantal verpleegbedden? Als je dit niet stelt, is het moeilijk om adequaat te zijn. Ander voorbeeld
roken: generationele verandering en maatschappelijke acceptatie
Maatschappelijke organisaties spelen een grote rol
Amsterdam jaren 80 was de auto de norm, nu is de fiets de norm. Daar zit een gericht beleid achter.
Het is geen zelfsprekenheid, maar resultaat van jarenlange strijd en later resultaat van beleid
Onzekerheden
Met beleid heb je ook te maken met onzekerheden
- Kennis (de feitelijke situatie)
o De aard van het probleem, de effecten
o De mate van oplosbaarheid (het beleid kan wat precies veranderen?)
- De waarden (normstelingen)
o Overeenstemming
o Doelen die beoogt worden
o Welk beleid van toepassing kan zijn
Type beleidsproblemen = vierkant van Hoppe
De overheid kan alleen een beleid maken als er sprake van een ongestructureerd probleem. Er blijkt
vrijwel altijd dat er sprake is van een typisch ongestructureerd beleidsprobleem. Dit worden vaak
wicked problems genoemd;
- Er is geen definitie van een wicked problem
- Elk wicked problem is in essentie uniek en bevat onbekende uitdagingen
- Er zijn geen bewezen oplossingen, omdat het probleem nieuw is met andere effecten dan die
eerder zijn bestudeerd
- Er zijn geen goede of foute beslissingen; er zijn alleen ‘iets betere’ of ‘iets slechtere’
oplossingen
- Elke mogelijke oplossing heeft vaak een niet-berekenbare en irreversibele (bij)effecten
,Onzekerheid kennis én waarden: post-normal science
Een voorbeeld van een maatschappelijk probleem waarvan we weten dat het groter en groter wordt:
klimaatsverandering. Ondanks alle onzekerheden moet je toch wat doen; op het moment dat je meer
studeert en meer onderzoek doet, wordt de onzekerheid GROTER want begrijpen onzekerheid geeft
aan wat de problemen zijn of iets.
Typen kennis dat nodig is bij beleid kent veel onzekerheden
Je hebt kennis nodig over het systeem, het doel wat je nastreeft en welke verandering dit beleid
moet ingeven = transformatiekennis
, Alleen een beleid wat een doel stelt is niet zo effectief. Ontwikkelingen worden vaak overschat of
onderschat. Geeft onzekerheden of je het doel uiteindelijk haalt
Wat betekent de onzekerheid voor deze drie bovengenoemde typen kennis?
- Systeemkennis = onzekerheid over de aard van de ontwikkeling van het probleem
- Doelkennis = onzekerheid over maatschappelijke overeenstemming over de gewenste
oplossing
- Transformatiekennis = onzekerheid over hoe een mogelijke oplossing tot stand gebracht kan
worden
Rol van belanghebbenden (stakeholders)
- Wat denken ze te weten? = systeemkennis
o Cognitief argument = stakeholders beschikken over relevante kennis over ‘het
systeem’ (door hun werkervaring)
- Wat willen ze graag bereiken = doelkennis
o Normatief argument = onderhandelingen over de belangen die stakeholders hebben
om het probleem op te lossen
- Wat denken ze te kunnen? Wat denken ze te mogen (of te moeten)? = transformatiekennis
o Instrumenteel argument = stakeholders betrekken bij de veranderingen en een rol
hierin heven (maatschappij moet het doen)
Kennisclip Stakeholder-analyse
Een stakeholder-analyse brengt in kaart welke belanghebbenden (= stakeholders, soms actoren
genoemd) betrokken zijn bij een project of (beleids)probleem. Hierbij is sprake van twee typen
stakeholders;
1. Interne stakeholders: kan in een project je collega’s zijn, je baas, etc. = alle personen binnen
je eigen organisatie
2. Externe stakeholders: alle stakeholders die niet tot je eigen organisatie/project horen. Gaan
vooral in de cursus op deze in
Je gebruikt een stakeholder-analyse bij alle vormen van evaluaties en verkenningen, is relevant bij
alles. Bij ex post en ex ante heb je veel concreter informatie dan bij een verkenning. In alle gevallen is
het zo dat alle belanghebbenden die betrokken zijn bij het beleid, het soms ook zelf ook echt
uitvoeren. Daarom moeten we meer weten over wat stakeholders motiveert en bezighoudt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper xfemkel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,99. Je zit daarna nergens aan vast.