Nieuwste tijd samenvatting hoorcolleges
Hoorcollege 1 Cultuurkritiek en cultuurpessimisme in fin-de-siécle en interbellum FM
De mens verloor zijn individualiteit door de mechanisering cultuurkritiek
kritische overdenking van de aarde en ontwikkeling van de heersende cultuur,
sommige zijn pessimistisch cultuurpessimisten, degene die zich op de hele aarde
richten noemen we holistisch, vaker richten ze zich op een aspect zoals bv.
mechanisering. Cultuurkritiek is niet weg te denken uit de seculiere wereld, vandaag
de dag ook tegen de telefoon (Banksy). Cultuurcritici hebben ideeën over hoe het wel
zou moeten zijn, ze bieden een alternatief Ze proberen hun tijdgenoten tot
bezinning te brengen om te veranderen. Cultuur kritiek bestond altijd al met cicero in
de oudheid, minder in de middeleeuwen want dat zou kritiek op god zijn, in de 18 e
eeuw onder invloed van verlichting en secularisering neemt cultuurkritiek toe
mens is maker van beschaving (vooruitgangsoptimisme). Cultuurkritiek heeft een
verlichte en romantische basis reactie op de moderniteit en massaliteit van de
moderne samenleving, de lelijke urbane samenleving. Laat 19 e eeuw gaat kritiek uit
verlichting en romantiek samen drang lelijke geïndustrialiseerde samenleving te
veranderen, kunstenaars steeds meer moeite met nieuwe maatschappij.
Cultuurpessimisten zien geen uitweg ze wijzen op alarmistische wijze op de
gebreken van onze cultuur, ze verwachten desintegratie of ondergang van cultuur
(Apocalyps gedachte).
Tijdens Fin-de-siécle 1890 – 1914 verhevigde kritiek men is bang voor de eeuw
wisseling, er zou 1. Grenzen vervagen 2. Verlies samenhang in samenleving.
3. Decadentie en nervositeit 4. Uitputting 5. Eindtijd, wereld gaat ten onder. Het
begrip is een raar begrip uit een Franse tijdschrift, het betekent dat je een eindtijd
verwacht (Fin-De-Siécle). De geest was verloren in Europa door vervagende
klassegrenzen, klassen door elkaar, sekseverschillen verdwijnen,
vrouwenemancipatie. Nietzsche cultuur is ziek of gezond na Grieken ging het mis
we gingen van een winnaarscultuur naar een verliezerscultuur (christenen zijn
verliezers, want ze zijn alleen maar bang voor hiernamaals), Christendom was
Nihilistisch, het was niks God was dood. Moderne democratie en rationalisme
deugde niet, rationalisme ging over ordening en wetmatigheden onzin wereld is
chaos en kun je niks aan doen, moderne mens moest zichzelf bevrijden niet
langer lastdieren zijn als ezels maar sterke leeuwen, bevrijden van christendom en
de hypocrisie van wetenschap. De übermensch krachtig en vitaal mens en
tegelijkertijd kinderlijk puur en onbezonnen. Nihilisme was de uitweg, cultuur was
nietszeggend.
Max Weber grondlegeer sociologie betovering van de wereld speelde geen rol
meer door beheersing bureaucratie en rationalisme. Waarom handelen mensen
vanuit waarde handelen vanuit religie, emotie, traditioneel of uit gewoonte
teveel doelrationeel handelen zit zag je aan de bureaucratie en technologie. Hij
had geen oplossing , maatschappij was verloren.
,Al deze zaken komen bijeen in 1900 in Wenen Wenen was een rijke en liberale
stad, hier woonde Robert Musil hij schreef de roman de man zonder
eigenschappen (onvoltooid) ging over hoe wordt je iemand zonder
eigenschappen. Ook Freud woonde in Wenen, hij kwam met de droomduiding
individuen waren tragisch want het wezenlijke van de mens kwam naar voren in haar
dromen, het onbewuste overdag weggestopt door het bewuste er is een cultuur
van restricties , keurige mensen die in werkelijkheid helemaal niet zo zijn. Fin-de-
siécle duurt tot na WO I was ook een positievere vorm genaamd Belle Epoque
vitaliteit en vooruitgangsgeloof. Onderstroom onzekerheid bleef bestaan, en ze
kregen gelijk in 1912 met de Titanic en dan in 1914 met de oorlog democratie
werkt niet en autoritaire staten komen op.
4 wetenschappers met een analyse
Spengler de ondergang van het Avondland, Duitsland en de Duitse cultuur
cultuur is in neergang vooruitgang is onzinwant culturen herhalen zichzelf (cyclisch)
elke eer dezelfde cycli, ook maakbaarheid is onzin want je kunt ene cultuur niet
beter maken als er verval is kun je er niks meer aan doen (cycli). Cultuurgenese is
naam van de cycli culturen worden geboren, worden volwassen en sterven.
Spengler ziet 8 hoofdculturen die allemaal door fases gingen. Belangrijkste fases
waren 4 Kultur en 5 Zivilisation. Kultur was Sturm und Drang met Goethe, 5 was
Duitse keizerrijk, het wordt oppervlakkig en leid tot het einde van de cultuur in 1918.
Toynbee was Midden-Oosten specialist aan BuZa. Onrust en oorlog kwam altijd
door nationalisme, beschavingen komen op , bloeien en vergaan cyclisch maar
minder pessimistisch dan Spengler religie was het antwoord religious revival
interbellum.
Ortega was kritisch over de Europese cultuur hij reisde door Europa en zat bij
intellectuele antimonarchen groep. De bevolking was enorm toegenomen
overbevolking ofwel Horden er was toenemende welvaart en technische
mogelijkheden dit leidde tot erosie van hiërarchieën menigte kwam aan het
voetlicht, massa is de hoofdpersoon, individuele mens is dood middelmatigheid is
troef, de massamens vind welvaart al vanzelfsprekend niemand kon zelfstandig
leven en ze waren allemaal vatbaar voor stromingen zoals fascisme, er was wel een
oplossing eenwording Europese markt en cultuur.
Huizinga Hij stelde vast dat in de VS een gekkenhuis was met de menigten, en in
Europa kwamen overal totalitaire samenlevingen op we leven in een bezeten
wereld, er zou een nieuwe oorlog komen door de drang naar technologie
Puerilisme , de moderne mens gedraagt zich als een klein kind, onmondig en
onkritisch en overal vatbaar voor. Ergste was sportverheerlijking, sporters waren
domme leeghoofden, ergste vorm van de moderne mens zijn competitiedrang. Het
geloof was de enige oplossing.
Conclusie 19e eeuw was van cultuur, aar moderne mens had geen beschaving
meer waren achter gebleven, geestelijke ontwikkeling als van een kind puerilisme.
, De beschaving zat bij een elite, massa oppervlakkige beschaving, angst voor
opstanden van de horden.
Hoorcollege 2 Socialisme & communisme WVM
Rousseau zou zichzelf niet gelijk tot socialist benoemen, maar hij dacht wel na
over oorsprong van ongelijkheid. De mens moest in harmonie leven dichtbij de
natuur in kleinschalige groepen. Tegelijkertijd heeft hij zijn hele leven nagedacht over
organiseren van toekomstbeeld geen echte arbeiders dus salon socialist. Hij
wilde terug naar leven in kleine groepen, idealisering van verleden.
Babeuf samenzwering van de gelijken, was revolutionair en deed aan politieke
geweld hij zweepte het volk op om economische ongelijkheid te onderdrukken
(Rousseau zou nooit politiek geweld gebruiken) Babeuf behoorde zelf ook tot de
onderklasse, hij was geen politiek denker maar een doener.
Utopisch socialisme Rousseau en Babeuf horen hier nog bij, Utopisch heeft een
negatieve klank door Marx hij zag zichzelf als wetenschappelijk socialist. Utopisch
socialisten hadden een visie maar geen revolutionair plan, Marx vind ook de
ondernemers die onrust zien toenemen en sociale verantwoording nemen bij de
utopisten horen zij verbeteren de toestanden maar voorkomen hiermee revolutie
zoals bv. Robert Owen. Zij deden dit op een technocratische manier technologie
brengt vooruitgang. Deze ondernemers bouwden ziekenhuizen, huizen en bakkers
voor arbeiders, werk werd breder Sport, uitgaan alles deed je met je werk. Dit was
het allerergste zie Marx, ze putten de arbeiders uit en de ontevredenheid proberen
ze te omhullen hiermee.
Ook waren er anarchisten en Narodkini (populisten) deze term komt uit Duitsland
waar studenten opriepen tot socialisering, deze studenten heetten de Narodniki en
wilden de boeren opzwepen, dit mislukte ze werden boos en vermoorden de tsaar in
1881, het werd een gewelddadige revolutionaire voorhoede. Anarchisme was ook
een stroming binnen het communisme, zij wilden terug naar het ideale verleden met
dorpen.
Marx & Engels de 2 belangrijke mannen van het communisme. Marx ziet alle
socialisten voor hem als utopisten, toch was hij zelf ook een salonsocialist. Er wordt
onderscheid gemaakt tussen vroege Marx en late Marx knikpunt is 1848 en de
mislukte revoluties. Marx zijn werken zijn allemaal opgenomen en gebundeld, elk
artikel. Lenin noemt Marx een utopist want hij had geen strategie. Marx zei ik ben de
eerste die socialisme een wetenschappelijke basis geeft met de verendelung en de
klassenstrijd, economische determinisme en spiraal van kapitalisme, er kwam een
onvermijdbare revolutie, het was een wetmatige consequentie. Als Marx sterft gaan
de ontwikkelingen heel anders, er kwamen maatregelen en de
