Nederlandse geschiedenis hoorcollege 5
De Bourgondische Nederlanden 1384-1477
Dit is een bijzondere en vrijwel ongekende periode in de Nederlandsche
geschiedenis, dit komt doordat de aandacht vooral gaat naar de gouden eeuw en de
tijd van de Habsburgers. Op sociaal-economische en cultureel gebied is deze
periode echter zeer cruciaal, ook begint hier het staatsvormingsproces en het idee
van de verenigde Nederlanden.
De opkomst van Bourgondië
Omstreeks 1350 vind er versnippering plaats in de Nederlanden op politiek gebeid
het was een lappendeken van verschillende vorstendommen. Er ontstaan wel
machtsblokken in de Nederlanden namelijk:
Die van het huis Beieren dit was een dynastie die Holland, Zeeland en Henegouwen
in bezit hadden ook was een lid van de familie bisschop van Luik en een was de
koningin van Frankrijk tevens was een lid van de familie de aanstaande hertogin van
Bourgondië ofwel ze hadden nogal wat in de melk te brokkelen.
Huis van Bourgondië hadden Vlaanderen, Artesië en het Franse Franche-Cote.
Huis van Brabant, waren tevens hertog van Limburg deze waren verenigd.
Huis van Gelre, had een personele unie met Gulik (twee huizen huwen , gebieden
blijven onafhankelijk maar worden door een huis geregeerd soort van fusie)
Ook de prinsbisdommen Luik en Utrecht speelden een belangrijke rol.
Er ontstaat steeds meer eenmaking in Nederland door de verschillende huizen --. Zie
PowerPoint voor de stamboom connectie. Johanna geen kinderen met Willem IV,
Brabant en Limburg gaan naar ze zoon van Filips de Stoute en Brabant en
Bourgondië blijven dus gescheiden. Bourgondië sluit een dubbel huwelijk met
Beieren, Beieren huwt weer met Brabant en zo wordt de boel alsnog verbonden.
Opvolgingscrisis Huis van Beieren
Willem VI sterft in 1417, wordt opgevolgd door zijn dochter Jacoba van Beieren hier
is niet iedereen het mee eens want is een vrouw, onder andere haar oom wil de
troon Jan van Beieren, deze crisis zorgt voor een heropleving van de strijd tussen de
Hoeken en de Kabeljauwen beide kiezen een kant, dan wordt daarbij de strijd ook
nog eens betrokken bij de 100 jarige oorlog. Dit was een cruciale fase in vorming van
staatkundige gehelen in Nederland, door huwelijkspolitiek komt Engeland erbij en
raakt het conflict betrokken bij de 100 jarige oorlog. Jan van Beieren overlijd door gif,
Jacoba denkt de macht te kunnen krijgen mar hiermee is haar neef het niet eens
Filips de Goede , hij maakt aanspraak op de gebieden op grond van man zijn en
zoon van Jan van Beieren. Jacoba komt wederom in de problemen Jacoba moet het
onderspit delven, in de slag bij Brouwershaven wint Filips de Goede en met de zoen
van Delft wordt hij dan Hertog van Holland, Zeeland en Henegouwen. De Grote
hertog van het westen ofwel Filips de Goede hij werft enorme gebieden door
huwelijk, erfenissen en oorlog vandaar grote hertog van het westen. Zijn grote
, ambitie is de Bourgondische Nederlanden loskoppelen van de Fransen want die
waren in theorie nog steeds de baas, Filips de Goede wil de koningstitel dit lukt hem
echter nooit. Filips de Goede focust op territoriale gebiedsuitbreiding, hij verkrijgt
Henegouwen, Holland en Zeeland van Jacoba in 1427 en 1428, in 1429 koopt hij het
graafschap Namen. In 1430 erft hij Brabant en Limburg dit kwam door uitsterving van
de dynastieke lijn in Brabant. In 1435 verwerft hij ook Picardië, hier was hij in praktijk
al eerder de baas. In 1441 erft hij Luxemburg en tot slot in 1455 krijgt hij het voor
elkaar om zijn bastaardszoon David op de bisschopszetel van Utrecht te zetten.
Na al deze territoriale uitbreiding gaat die bezig met de interne consolidatie, hij moet
een rechtmatig heerser worden en ook zo worden gezien in al deze gebieden. Hij
sluit eerst vrede met Frankrijke n Engeland om zo de rust te krijgen voor de interne
organisatie. Hij doet allerlei pogingen om zijn echte invloed ook te vergrotenhij was
vorst on theorie maar wilde ook de praktijk. Hij deed centraliserende hervormingen
door uitbouw van de overkoepelende bestuursorganen, en breken van de weerstand.
Hervormingen van Filips de Goede
Financieel gebied: efficiënt belastingstelsel, er komt een eenheidsmunt (de
Vierlander), er kwam overleg over de muntkoersen met het buitenland dit
vereenvoudigt de buitenlandse handel. De belangrijkste ingreep was de
Rekenkamers die zorgden voor een scherper toezicht, je hebt 4 rekenkamers in
Dijon, Rijsel, Brussel en Den Haag.
Juridisch gebied: rechtspraak was lokaal en gewoonterecht er was geen enkele
eenheid. Hij begint met de oprichting van de Grote Raad deze fungeert als
hooggerechtshof waarmee lokale wetten worden omzeild. Ook doet hij aan
professionalisering van de gewestelijke justitieraden er komen geschoolde
jusristen en niet langer edelen die alleen eigen voordeel eruit halen corruptie.
Bestuurlijk gebied: elk van de westen had een eigen Statenvergadering, Als Filips
met elke vergadering moest vergaderen kostte dat vel te veel tijd daarom maakte hij
één grote vergadering voor iedereen in 1464 de Staten-Generaal waarin elk gewest
kwam en ze spraken over gemeenschappelijke zaken dit is wel lastig want de
gewesten zien zich niet als één gebied. Ook doet Filips een uitbouw van het
bovengewestelijk ambtenarenapparaat. Filips zette centralisatie in op de 3 gebieden ,
economisch, Juridische en politiek hij slaagt hier goed in de economie draait goed en
er is stabiliteit.
Als Filips de Goede sterft erft zijn zoon Karel de Stoute een sterk en groot gebied.
Karel erft alles en probeert de centralisatiepolitiek verder te zetten, tegelijkertijd wil hij
ook uitbreiding door oorlog, hij voerde een erg agressieve politiek ten op zichte van
Frankrijk, dit kwam hem later duur te staan. Hij wilde zijn gebied eenmaken, de
zogeheten Bourgondische eenmaking, er kwam een geografische verbinding tussen
Bourgondië en de Nederlanden hiervoor moest hij oorlog voeren zie kaart. Hij doet
hiervoor militaire inspanningen en lijft Gelre in in 1473. Ondertussen gaat hij verder
met de centralisatie van de Nederlanden, hij kiest Mechelen als hoofdstad vanwege
het middelpunt in zijn rijk. Hier richt hij het Parlement van Mechelen op en verenigd
hij de 4 Rekenkamers tot één rekenkamer in Mechelen. Ook creëert hij een staand