Deze compacte samenvatting omvat alle relevante stof van het vak Biologie in VWO4. De hoofdstukken die worden behandeld zijn o.a. inleiding in de biologie, voortplanting, genetica, evolutie, ecologie en mens en mileu.
Inhoud
Thema 1: Inleiding in de biologie ............................................................................................................ 3
§1: Wat is biologie? ............................................................................................................................. 3
§2: Organen, weefsels en cellen.......................................................................................................... 3
§3: Plantaardige en dierlijke cellen ..................................................................................................... 4
§4: Celorganellen................................................................................................................................. 5
§5: Transport door membranen .......................................................................................................... 7
§6: Natuurwetenschappelijk onderzoek ........................................................................................... 10
Thema 2: Voortplanting ........................................................................................................................ 11
§1: Ongeslachtelijke voorplanting ..................................................................................................... 11
§2: Geslachtelijke voortplanting ....................................................................................................... 13
§3: Hormonen ................................................................................................................................... 15
§4: Zwanger ....................................................................................................................................... 16
§5: Seksualiteit .................................................................................................................................. 17
§6: Soa’s en geboorteregeling ........................................................................................................... 17
§7: Ongewenst kinderloos................................................................................................................. 18
Thema 3: Genetica ................................................................................................................................ 19
§1: Fenotype en genotype................................................................................................................. 19
§2: Genenparen ................................................................................................................................. 20
§3: Monohybride kruisingen ............................................................................................................. 20
§4: Geslachtschromosomen .............................................................................................................. 21
§5: Dihybride kruisingen.................................................................................................................... 21
§6: Speciale manieren van overerven ............................................................................................... 22
§7: Opvoeding of aanleg ................................................................................................................... 22
Thema 4: Evolutie .................................................................................................................................. 22
§1: Ontwikkeling van het leven ......................................................................................................... 22
§2: Prokaryoten ................................................................................................................................. 24
§3: Eukaryoten .................................................................................................................................. 26
§4: De evolutietheorie....................................................................................................................... 26
§5: Onderzoek naar evolutie ............................................................................................................. 27
§6: Evolutie in populaties .................................................................................................................. 27
§7: Ontstaan van soorten .................................................................................................................. 28
Thema 5: Ecologie ................................................................................................................................. 28
§1: Ecologie op alle organisatieniveaus ............................................................................................ 28
, §2: Organismen ................................................................................................................................. 29
§3: Populaties .................................................................................................................................... 29
§4: Ecosystemen................................................................................................................................ 30
§5: Veranderende ecosystemen ....................................................................................................... 31
Thema 6: Mens en milieu ...................................................................................................................... 31
§1: De relatie mens en milieu............................................................................................................ 31
§2: Kringlopen ................................................................................................................................... 32
§3: Voedselproductie ........................................................................................................................ 33
§4: Energie ......................................................................................................................................... 34
,Thema 1: Inleiding in de biologie
§1: Wat is biologie?
Stofwisseling = alle chemische reacties in een organisme.
- Enzymen → katalyseren de chemische reacties.
Een individu heeft een levensloop die eindigt als het organisme sterft.
Een soort heeft een levenscyclus die eindigt als de soort uitsterft.
Wanneer een organisme zich gaat ontwikkelen, treden er veranderingen op in de
bouw en het functioneren van het organisme.
Individuen behoren tot dezelfde soort als zij zich onderling kunnen voortplanten en
vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen.
Biologische eenheden:
- Molecuul
- Cel
- Orgaan
- Organisme
- Populatie
- Ecosysteem
- Biosfeer
Emergente eigenschap = een nieuwe eigenschap die op een hoger
organisatieniveau ontstaan is en er op een lager organisatieniveau niet is.
§2: Organen, weefsels en cellen
Weefsel = een groep cellen met dezelfde vorm en functie.
- Dekweefsel (epitheel) → bekleedt en beschermt inwendige en uitwendige
lichaamsoppervlakten.
- Zenuwweefsel → bestaat uit zenuwcellen die informatie doorgeven.
, - Spierweefsel → kan samentrekken.
- Bindweefsel → verbindt de lichaamsdelen onderling en vult ruimten tussen
organen op. Tussen de cellen in het bindweefsel zitten vezels en
tussencelstof.
Het soort tussencelstof hangt af samen met de functie van het weefsel.
Kalkzouten zorgen voor stevigheid in een weefsel. Collageenvezels zorgen voor de
samenhang van het weefsel. In kraakbeen bevinden zich relatief weinig kalkzouten
en relatief veel collageenvezels. Hierdoor is kraakbeen te vervormen.
De vormen van delen van organismen hangen samen met de functie. Dieren die
onder water leven hebben vaak een gestroomlijnd lichaam, zodat er minder
weerstand wordt ondervonden.
§3: Plantaardige en dierlijke cellen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper veronjanssen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
