Psychopathologie
Psychopathologie is een deelgebied van de psychiatrie en de psychologie die zich bezighoudt met
het beschrijven van:
- Psychische stoornissen
- Oorzaken van deze stoornissen
- Behandelingen van deze stoornissen
Criteria om te beoordelen of er sprake is van afwijkend gedrag:
1. Uitzonderlijk (= de gedraging komt niet vaak voor in de maatschappij)
2. Sociaal afwijkend
3. Foute perceptie of interpretatie van de realiteit (bijv. alles wat misgaat in het leven ligt aan
andere mensen)
4. (Aanzienlijk) Emotioneel lijden van de persoon (= de cliënt ondervindt zelf veel last van zijn
gedragingen, loopt daardoor bijv. vast in werk/studie/sociale relaties)
5. Ongepast of contraproductief gedrag (bijv. midden op straat herrie schoppen wanneer je
afgewezen bent voor een baan)
6. Gevaar (voor jezelf en/of anderen, bijv. agressief gedrag, automutilatie en suïcidaal gedrag)
Wanneer er overeenkomst is met één of meerdere bovenstaande criteria, wordt er besloten of er
sprake is van afwijkend gedrag.
Ezelsbruggetje = GEFOUS
Er moet altijd gelet worden op het feit dat de interpretatie van ziekte, gedrag en gezondheid
cultuurgebonden is. Wat in de ene cultuur als afwijkend beschouwd wordt, kan in een andere
cultuur volstrekt normaal zijn.
De belangrijkste aspecten van kritisch denken:
- Blijf sceptisch
- Denk na over de definities en terminologie
- Weeg de aannamen af waarop argumenten gebaseerd zijn
- Houdt in gedachten dat correlatie niet gelijk staat aan een causaal verband
- Overweeg de aard van de bewijzen waarmee conclusies worden onderbouwd
- Simplificeer niet te sterk
- Generaliseer niet te sterk
,KOP-model
K=OxP
K – Klachten
We zijn geneigd om vanuit klachten te denken, maar bij een casus is het belangrijk om te kijken naar:
- Wat zijn de omgevingsfactoren?
- Wat zijn de persoonlijkheidsfactoren?
En uiteindelijk -> welke klachten komen daaruit voort?
Dus eerder O x P = K
O – Omgeving
Woonsituatie, hoe ziet de sociale omgeving eruit, familie, vrienden, netwerk, opleiding, werk,
tijdsbesteding, financiële gesteldheid.
Kijk in een casus naar de instandhoudende- en uitlokkende factoren:
Instandhoudende factoren
Factoren die ervoor zorgen dat het probleem niet veranderd. Het blijft voortbestaan.
Uitlokkende factoren
Oorzaken, omstandigheden die plaats hebben gevonden voorafgaand de klachten.
P – Persoonlijkheid
Big five:
Introvert/extravert
Inschikkelijkheid
Zorgvuldig/onzorgvuldig
Emotioneel stabiel/instabiel
Openheid voor ideeën en ervaringen
Coping: hoe gaat iemand om met situaties?
Aanleg: temperament
De combinatie van omgevingsfactoren en persoonlijkheidsfactoren kunnen een aanleiding zijn van de
klachten.
Bijv. Een broer en zus die in dezelfde omgeving zijn opgegroeid hoeven niet dezelfde klachten te
hebben omdat zij een andere persoonlijkheid hebben.
, Stemmingsstoornissen
-> Onderscheid tussen unipolaire en bipolaire stemmingsstoornissen.
Unipolaire stoornissen
Dysthyme stoornis -> chronische depressie. Gaat over langere periode, wordt pas na 2 jaar
bestempeld als stoornis. Voelen zich over een lange tijd somber en zitten niet lekker in hun vel, maar
kunnen over het algemeen wel prima functioneren in de maatschappij.
Depressie -> heftigere variant die al in kortere periode bestempeld wordt als stoornis. Heeft heftige
impact op functioneren in de maatschappij.
Bipolaire stoornissen
2 tegenpolen van stemming -> manie en depressie.
Manie -> periode die gekenmerkt wordt door enorm veel energie, agitatie (zenuwachtige
opwinding), concentratieproblemen, ontremd qua drank, drugs, seks en aankopen
Bij manische periode begint het heel rustig, daarna krijg je de aanloop naar de manische fase
(=hypomaan), daarna manisch.
Periode van manie wordt vaak opgevolgd door sombere depressieve periode.
Sommige cliënten schrikken soms heel erg van wat zij in die manische periode gedaan hebben en
vallen in een enorm zwart gat tijdens depressieve periode.
Sommige cliënten vinden dat ze zonder hun manische episodes niet zijn wie ze zijn en willen daar
geen medicatie voor. Ze nemen de manische periode voor lief en accepteren de sombere periode die
daarna komt.
Bipolaire stoornis kan onderscheiden worden in type 1 & 2. Hierboven wordt type 1 beschreven met
hele hoge pieken en diepe dalen. Type 2 is een mildere variant waar de pieken niet hoger komen dan
het hypomane en de dalen daardoor ook minder diep zijn.
Cyclothyme stoornis
Een chronische stemmingsstoornis met vele hypomane episoden en vele episoden van depressieve
stemmingen of verlies van belangstelling of plezier. Maar niet zo ernstig dat het voldoet aan een
depressieve episode.
Psychodynamisch perspectief (Freud) -> er zit een bepaalde agressie/woede in de mens die er
uiteindelijk uit komt.
Humanistisch perspectief -> gaat over ontwikkeling van de mens, zingeving, zelfontplooiing. Iemand
wordt depressief als diegene geen betekenis aan het bestaan weet te geven.
Leertheoretisch perspectief -> bepaald gedrag wordt bevorderd door beloning. Wanneer bepaald
gedrag effectief blijkt te zijn, zal het bekrachtigd worden. Bij een stemmingsstoornis is er gebrek aan
beloning, waardoor je minder gemotiveerd bent om dingen te gaan doen.
Cognitief perspectief -> cognitieve triade van depressie (= het standpunt dat depressie voortkomt uit
het aannemen van een negatief beeld van zichzelf, de omgeving/de wereld in het algemeen en de
toekomst).
