OWG 3.4
De groei:
- Fysiologie van de groei in de zwangerschap tot en met serotiniteit.
- Beschrijf wat alle afkortingen in de casus beteken.
- Methodes om groei te meten.
- Kennis en inzicht van de groeiafwijkingen. (dismatuur, macrosoom, SGA,
LGA)
- Welke factoren spelen een rol op groeiafwijkingen. (externe en interne
factoren)
- Verband tussen vruchtwater en de groei van de foetus.
Fysiologie van de groei in de zwangerschap tot en met serotiniteit
Groei van foetus en embryo:
Na een zwangerschapsduur van 12 weken gaat de embryonale periode over in
de foetale periode, en staan de groei van de foetus en de rijping van de organen
centraal. De groeisnelheid van de foetus, uitgedrukt in toename van lengte en
gewicht per tijdseenheid, is het grootst tussen 18 en 28 weken. Aan het einde
van de zwangerschap ontstaat meestal enige vertraging; bij groeicurven die
gebruikmaken van een zekere echoscopisch vastgestelde zwangerschapsduur is
deze afbuiging veel minder. Na de geboorte begint de zuigeling met een wat
grotere groeisnelheid, maar in de loop van het eerste levensjaar neemt die weer
geleidelijk af. De groei van de foetus is afhankelijk van genetische factoren zoals
etniciteit, lengte en gewicht van de moeder, pariteit en van omgevingsfactoren.
Het intra-uteriene milieu waarin de foetus groeit, wordt beınvloed door de
voeding van de moeder en door het gebruik van toxische stoffen door de
moeder. De intra-uteriene groei is verminderd bij bijvoorbeeld ernstige anemie
van de moeder en bij roken door de moeder. Zelfs
passief ‘mee’roken door de moeder is schadelijk en
heeft een negatief effect op het geboortegewicht.
De intra-uteriene groei in de tweede helft van de
zwangerschap wordt weergegeven in de Amsterdamse
geboortegewichtcurve, opgesteld door Kloosterman. Dit
is een percentiel-curve: de percentiellijnen geven aan
welk percentage van de gehele populatie zich op of
onder de betreffende lijn bevindt.
De lijn voor de 50e percentiel geeft bijvoorbeeld aan dat
50% van alle geboortegewichten op of onder die lijn ligt.
Bij een individueel kind kan uit de combinatie van
pariteit, zwangerschapsduur, geslacht en
geboortegewicht worden bepaald tussen welke
percentiellijnen het geboortegewicht van het kind zich bevindt, dus of het kind
relatief zwaar of licht is voor die zwangerschapsduur.
Hypertrofie betekent op cellulair niveau dat de cel meer water en bouwstoffen
opneemt met als gevolg een toename van het volume. Het aantal cellen neemt
bij hypertrofie niet toe, in tegenstelling tot bij hyperplasie waarbij de grootte van
weefsels of organen toeneemt door toename van het celaantal.
Percentiel:
, Er zijn kleine, gemiddelde en grote baby’s. Als je deze op een rij van groot naar
klein zou zetten. Als je nu een baby van dezelfde leeftijd meet, dan kun je kijken
waar deze baby in de rij komt. Bijvoorbeeld op de 10e plaats van de 100 baby’s.
We noemen dit het tiende percentiel (p10). Dit betekent dat 10% van de baby’s
kleiner is en 90% groter dan de baby.
Wat gebeurd er in welke week?
Week 6:
Van een rijstkorreltje is het vruchtje in de buik veranderd in een garnaaltje. Er
groeien nu kleine stompjes die straks de ledematen gaan vormen. En er zijn zelfs
al beginnende oogjes, maar deze liggen nog ver uit elkaar, bijna aan de zijkant
van het hoofdje.
In deze week wordt de basis gelegd voor maag, darmen, nieren en longen en er
is al een systeem van bloedvaten. Aan het eind van deze week gaat het hartje
kloppen en als er nu een echo zou worden gemaakt, is er al heel vaag een
ruggengraat te zien.
Week 7:
Waren er vorige week alleen nog maar een paar knobbeltjes te zien op de plaats
waar de armen moeten komen, deze week heeft je kind al duidelijk armpjes. En
over een paar dagen ontwikkelen zich aan het uiteinde van de armpjes de
contouren van het handje.
Ook het hoofdje krijgt steeds meer vorm. Er zitten al ogen, een neus, neusgaten
en een mond. Wel is het hoofdje in verhouding met de rest van het lijfje
ontzettend groot en dat zal nog een poosje zo blijven. Pas later in de
zwangerschap wordt het lijfje in verhouding wat groter.
De baby groeit nog steeds in een flink tempo, ongeveer 1 millimeter per dag.
Week 8:
In een razendsnel tempo gaat de ontwikkeling van de baby door. Tot nog toe was
de baby eigenlijk een slap vormpje, maar deze week ontstaat het begin van het
skelet. Het bevat nog geen bot, maar kraakbeen. Over een paar weken ontstaan
de echte botcellen. De hersentjes beginnen nu al te functioneren en het hartje
klopt ongeveer zestig keer per minuut, het maagje produceert maagsappen en
de lever maakt bloedcellen aan.
De vingertjes beginnen zich nu ook te vormen, maar zitten nog wel met de huid
als een soort zwemvliesjes aan elkaar. Je baby ontwikkelt zich nu zo snel en er
gebeuren zoveel belangrijke dingen dat dit je baby heel kwetsbaar maakt.
Daarom is het juist in deze periode zo belangrijk dat er geen schadelijke stoffe bij
het kind komen.
Week 9:
De spieren zijn nu zo ver dat hij of zij zich al kan bewegen. Met kleine schokjes
komen de armpjes en beentjes in beweging en kan het met de handjes, die niet
groter zijn dan een erwt, wriemelen.
Ook de beentjes gaan groeien. Het kind heeft al knieën, enkels en tenen. Ook
krijgt het kind nu steeds meer een echt gezichtje.
De deskundigen spreken vanaf dit moment ook niet meer van een embryo, maar
van een foetus.
Week 10:
De baby heeft nu zijn eerste mijlpaal bereikt. Het kind is helemaal compleet!
Vanaf nu gaat het alleen maar groeien. Natuurlijk is hij niet levensvatbaar. Het
duurt nog maanden voordat de organen gerijpt zijn en zich verder hebben
ontwikkeld. Maar alles wat er hoort te zitten, zit er nu. Zelfs een boven- en een
onderkaak, waarin al twintig kleine bobbeltjes zitten die na de geboorte
melktandjes worden. En boven op het hoofdje groeit al een beetje haar.
