Hoorcollege 7 t/m 10 en 12 van het vak Weefsels (Biomedische Wetenschappen, Universiteit Utrecht) uitgewerkt (2017/2018). De volgende onderwerpen komen aan bod: inleiding immunologie (hoorcollege 7), aangeboren afweer (hoorcollege 8), adaptieve afweer (hoorcollege 9 en 10), antigeenpresentatie (hoo...
Hoorcollege 7 – Inleiding immunologie – Weefsels (03-05-2018)
Het immuunsysteem is belangrijk bij de afweer van diverse ziekteverwekkers (bacteriën, virussen,
schimmels, parasieten) en tumoren.
Een overactief immuunsysteem kan leiden tot allergieën en auto-immuunziekte.
Immunologie
Immunologie = Wetenschap die onderzoek doet naar het immuunsysteem.
Immuunsysteem = De afweermechanismen die in organismen voorkomen tegen binnen gedrongen
organismen en lichaamsvreemde cellen/stoffen.
Binnengedrongen = Als de epitheliale barrière doorbroken is.
Onderscheid maken tussen lichaamsvreemd en het lichaam zelf
Onderscheid maken tussen:
• Prokaryoot en eukaryoot.
• Verschillende soorten.
• Individuen.
Normale/Commensale flora
• Symbiose.
• Voorkomen van kolonisatie door ziekteverwekkers doordat de darmbacteriën de leefruimte
bezetten.
E. coli
E. coli leeft in de darmflora. Echter als E. coli in het bloed terecht komt, kan het een immuunreactie
opwekken. In verschillende weefsels roep E. coli dus verschillende reacties op.
Diversiteit ziekteverwekkers
• Schimmels.
• Bacteriën.
• Parasieten (wormen).
• Virussen: maken gebruik van onze eigen biosynthese.
Deze ziekteverwekkers verschillen in grootte, opbouw, oppervlak,
levenscyclus, locatie en weefselspecificiteit.
In de tabel hiernaast is te zien waar replicatie van de
ziekteverwekker plaatsvindt in het lichaam.
1
,Ons immuunsysteem is divers, waardoor ons lichaam wordt beschermd tegen de diversiteit van
ziekteverwekkers.
Micro-organismen en pathogenen
Niet elke micro-organisme is pathogeen. Niet alle pathogenen zijn micro-organismen. Virussen en prionen
kunnen ziekte induceren, maar kunnen zich zelfstandig niet repliceren (geen micro-organismen).
Drie niveaus van de afweer
• Mechanische barrières.
• Direct werkzaam.
• Remmen binnendringen.
• Bestaat o.a. uit de huid en de maag.
• Aangeboren immuunsysteem.
• Minuten/Uren nodig om werkzaam te worden.
• Bestaat uit cellen en moleculen.
• Tijdrekken en doden.
• Adaptief immuunsysteem.
• Week nodig om werkzaam te worden.
• Bestaat uit cellen en moleculen.
• Specifiek herkennen en doden.
• Past zich aan.
Cellen en eiwitten van de afweer
Hematopoëse
Imuuncellen ontstaan uit het hematopoëtische systeem in het beenmerg. Er
wordt onderscheid gemaakt tussen twee lijnen:
• Lymfoïdelijn.
• Myeloïdelijn.
Hieruit ontstaan granulocyten, erytrocyten en bepaalde typen
dendritische cellen.
Deze tweedeling komt niet direct overeen met het aangeboren en adaptief immuunsysteem.
T- en B-cellen behoren alleen tot het adaptief immuunsysteem. Deze cellen hebben namelijk diverse
receptoren.
Aangeboren afweersysteem
Het aangeboren afweersysteem rekt tijd totdat het adaptieve afweersysteem klaar is.
Het zorgt ervoor dat pathogenen zich minder snel repliceren.
2
, Drie stappen van de adaptieve afweer
1. Herkennen.
Herkenning van antigenen door B- en T-cellen is specifiek.
2. Prolifereren. → Klonale expansie.
Cellen die het pathogeen herkennen moeten geprolifereerd worden.
Dit kost tijd.
3. Differentiëren.
Antigeen en epitoop
Antigeen = Stof die in staat is het adaptieve respons te creëren: een T-cel
respons of antistoffen.
Epitoop = Bindingsplaats op een antigeen voor een antistof.
Een antigeen is het gehele eiwit. De specifieke bindingsplaats voor een antistof
is een epitoop. Eén antigen kan verschillende epitopen bevatten. Eén antigen
kan dus door verschillende antistoffen herkend worden.
Een ziekteverwekker kan verschillende antigenen op de celwand hebben.
Als een B-cel bepaalde antigenen herkent, wordt de B-cel gestimuleerd om te
prolifereren (met of zonder de hulp van T-cellen). Vervolgens differentieert de
B-cel in effector B-cellen/plasmacellen (= B-cellen die antistoffen uitscheiden).
Antistoffen
Antistoffen worden alleen gemaakt tegen antigenen waar men in aanraking mee
komt.
Antistoffen zijn multifunctionele adaptoren.
Opbouw van een antistof:
• Fab (antigeen bindend fragment).
• Twee bindingsplaatsen voor het epitoop (en daarmee voor het
antigeen). Dit stuk is verschillend bij verschillende antistoffen.
• Specificiteit (diversiteit).
• Fc (constant fragment).
• Dit stukje is constant, waardoor het kan binden aan een receptor.
• Biologische activiteit (effector functie).
Effectormechanismen
Enkele functies van antistoffen:
• Opsonisatie.
• De antistof bindt aan het oppervlak van een antigeen
met het Fab-deel. Het Fc-deel kan gebonden worden
door een receptor. De receptor (met daaraan de
antistof en het antigeen) kan worden opgenomen
door de cel.
• Opsonisatie zorgt voor efficiëntere fagocytose.
• Antistoffen functioneren als adaptor die het mogelijk
maakt om antigenen op te nemen.
• Neutralisatie.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoukbmw. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
