Kringlopen? Karstverschijnselen? Mechanische verwering? Alle hebben betrekking op de vorming en afbraak van landschappen. Maar dat zit best ingewikkeld in elkaar. Deze samenvatting is zo gemaakt om al deze verwarrende begrippen en gevolgen in een handomdraai te kunnen leren. Met voldoende plaatjes ...
Weer Klimaat
toestand v.d. dampkring gem. toestand v.h. weer
op een bepaald moment over een lange periode
over een klein gebied over een groot gebied
Systeem aarde: de vier sferen
• hydrosfeer: gedeelte v.d. aarde dat uit water bestaat
(97% oceanen, 2% ijskappen, 1% overige zoete water)
• lithosfeer: aardkost en het harde gedeelte v.d. mantel
• biosfeer: al het aardse leven (planten, dieren etc)
• atmosfeer: gasvormig omhulsel v.d. aarde
Samenstelling atmosfeer
1
, Zwaartekracht zorgt ervoor dat gassen niet verdwijnen in de ruimte. Vandaar dat
de grootste concentratie gassen zich dicht bij het aardoppervlak bevindt (80% zit
in de troposfeer). De gehele atmosfeer is opgebouwd uit 4 lagen, die van elkaar
worden gescheiden door pauzes: dit zijn hoogtes waarop de temperatuur
toeneemt/afneemt.
1. troposfeer: onderste laag v.d. atmosfeer waarin weerverschijnselen zich
afspelen. Hierin geldt de temperatuurgradiënt: met elke 100 m die je in de
troposfeer stijgt, daalt de temp met 0,6˚C. Hoe droger des te groter de gradiënt.
Omdat er een hogere concentratie broeikasgassen is en zonnestralen op het
aardoppervlak weerkaatsen, is het in deze sfeer warmer.
• 78% stikstof
• 21% zuurstof
• 1% argon, ozon, koolstofdioxide, methaangas en waterdamp
2. stratosfeer: laag v.d. atmosfeer die zich uitstrekt van 20 à 25 tot 50 km hoogte.
In deze sfeer neemt de temperatuur weer toe, door een hogere concentratie
broeikasgassen. De stratosfeer bevat namelijk veel ozon (O3), wat ultraviolette
straling uit de ruimte blokkeert en opneemt. Dit beschermt ons tegen UV-
straling. Door deze opname wordt het in de stratosfeer warmer.
3. mesosfeer: laag v.d. atmosfeer op 50 tot 90 km hoogte. In de laatste twee sferen
verbranden meteorieten.
4. thermosfeer: het hoogste deel v.d. atmosfeer
5. (exosfeer: de ruimte)
Waterkringloop
Kringlopen spelen een belangrijke rol in het begrijpen van de exogene en
endogene krachten die de aarde vormgeven. Kringlopen vormen relaties tussen
sferen. Er is voortdurend sprake van afbraak, verplaatsing en vernieuwing.
• gesteentekringloop
• waterkringloop
• koolstofkringloop
Water is van groot belang voor leven, maar ook voor de vorming van
landschappen. In de waterkringloop verdampt water uit zeeën, meren en rivieren.
Evaporatie is een duur woord voor verdamping. Ook planten verdampen water:
transpiratie (gewasverdamping). De totale verdamping wordt dus ook wel
evapotranspiratie genoemd. Via de neerslag, vervolgens de infiltratie in de bodem
en tot slot de afstroming van grondwater over het aardoppervlak komt het water
weer terug in zee. Sneeuw en ijs zijn een zeer trage vorm van die afstroming.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pabulum. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
