- verzorgingshuizen/zorgcentra
In een verzorgingshuis of woon-zorgcentrum wonen ouderen die niet meer zelfstandig
kunnen wonen.
- verpleeghuizen
Er komen steeds meer verpleeghuizen: het land vergrijst en de aanvraag is groter. Met
vergrijzing wordt bedoeld dat er verhoudingsgewijs meer oudere mensen zijn dan jongere
volwassenen en kinderen. Verpleeghuizen zijn onder te verdelen in:
● Voor mensen die een lichamelijke aandoening hebben (somatische verpleeghuizen)
● Voor mensen die een geestelijke aandoening hebben (psychogeriatrische
verpleeghuizen)
● Voor mensen met zowel somatische al psychogeriatrische afdelingen (gecombineerd)
- centra voor lichamelijk en zintuiglijk gehandicapten
Hierin wordt mensen geleerd om te gaan met bepaalde technische hulpmiddelen die, gezien
hun handicap, noodzakelijk zijn. Er zijn instituten, verblijven en scholen (bijv. mytylscholen)
waar alles (verzorging etc.) zich inzetten voor de begeleiding van gehandicapten.
- centra voor verstandelijk gehandicapten
Dit is bestemd voor verstandelijk gehandicapten die begeleiding, verpleging of verzorging
nodig hebben. Vaak hebben de bewoners van deze centra behalve hun verstandelijke
handicap, ook een lichamelijk handicap.
Er wordt onderscheid gemaakt in niveaus van functioneren van verstandelijk gehandicapten.
Het kan zo zijn dat het al voor de geboorte duidelijk is dat het gehandicapt is, of het kan op
latere leeftijd ontstaan door bijv. een ongeluk of ziekte. De beslissing om het kind uit huis te
plaatsen hangt af van:
● de aard van de handicap
● de gezinssituatie
● wat ouders zelf aankunnen
● de financiële mogelijkheden
- gezinsvervangende tehuizen
Dit zijn tehuizen bedoeld voor gehandicapte kinderen die overdag werken of naar school
gaan en voor wie de ouders niet langer kunnen zorgen. Dit wordt ook wel semimuraal
genoemd omdat het tehuis eigenlijk thuis is.
- beschermende woonvormen
Deze vorm van wonen is bestemd voor gehandicapten die min of meer zelfstandig kunnen
wonen, maar soms beroep moeten doen op hulpverleners. Ook de beschermende
woonvormen worden wel semimuraal genoemd omdat men toch min of meer zelfstandig
woont.
4. Geestelijke gezondheidszorg
GGZ
De belangrijkste doelen van de algemene gezondheidszorg worden uitgesplitst in het voorkomen van
ziekte, genezing van ziekte, revalidatie en/of verbeteren van de kwaliteit van leven, verminderen van
klachten, voorkomen van verergering of de gevolgen van een ziekte en het verlichten van lijden. Het
hoofddoel is het bevorderen, in stand houden en zo nodig herstellen van de geestelijke
gezondheidstoestand van de bevolking. De beroepsuitoefening door medici en paramedische
hulpverleners binnen de algemene en geestelijke gezondheidszorg is vastgelegd en geborgd in de
algemene gezondheidszorgwetgeving. Hieronder vallen de WGBO, de Wet BIG en de Wet BOPZ.
19
,Het verschil tussen de algemene gezondheidszorg vormt de benaming welke patiënt daar is, en de
geestelijke gezondheidszorg een cliënt.
Definiëring
Psychologie is een samentrekking van de woorden psyche (=geest) en logos (=woord). Het is de leer
van gedragingen van de normale mens. Psychiatrie is een samentrekking van de woorden psyche
(=geest) en iatreia (=genezing of medische behandeling). Dit is de leer van de geestesstoornissen, de
wetenschap die zich toelegt op de studie van de behandeling van geestesstoornissen, psychische
aspecten van lichamelijke ziekten en problemen van psychisch onaangepast zijn.
Historie
De psychiatrie als medische wetenschap bestaat sinds de 19e eeuw. Hierin werd het vak psychiatrie
steeds meer concreet en werd het volwaardig beschouwd naast de medische gezondheidszorg. In de
laatste decennia heeft de GGZ een ontwikkeling gemaakt van de institutionalisering van het aanbod
en schaalvergroting. Zo ontstonden de Regionale Instellingen voor Ambulante Geestelijke
Gezondheidszorg (Riagg) en de Regionale Instellingen voor Beschermd Wonen (RIBW).
Bij nieuwe inzichten kan worden gedacht aan schaalverkleining, verkorting van de opnameduur, grote
toegankelijkheid, erkenning van patiëntenrecht en meer gestructureerde samenwerkingsverbanden.
Doorgaans bevat het aanbod preventie, eerstelijns-GGZ, ambulante zorg, gespecialiseerde zorg,
klinische zorg en langdurig verblijf.
Trends
De afgelopen jaren zijn er drie ontwikkelingen zichtbaar binnen gaande binnen het veld van de GGZ:
- Ontstaan van transmurale of instellingsoverschrijdende zorg
- Ontstaan van zorgcircuits
- Invoering basis-GGZ.
De grenzen tussen de plaatsen van behandeling zij niet altijd scherp te trekken. Deze onduidelijkheid
wordt ondervangen door een vierde muraliteit: transmurale zorg. Dit is zorg die niet in één bepaalde
instelling verleend wordt, maar door verschillende uit zowel extramurale als intramurale instellingen.
Een andere trend is dat voorzieningen opgedeeld zijn in zorgcircuits en op deze manier streven naar
interne en externe samenwerking. Voorbeelden zijn: eerstelijns-GGZ, GGZ-preventie, GGZ voor
volwassenen, verslavingszorg etc.
Er worden in de nieuwe basis-GGZ drie zorgfuncties onderscheiden:
- GGZ-basiszorg (basis-eerstelijns-GGZ): Probleemverkenning en diagnostiek voor een
eventuele verwijzing. Ook de behandeling en geïndiceerde preventie zonder dat een stoornis
is vastgesteld (GGZ-klachten).
- Generalistische GGZ (basis-eerstelijns-GGZ): Behandeling en aanvullende diagnostiek voor
cliënten met een lichte tot matig ernstige, niet-complexe ziekte.
- Specialistische GGZ: Diagnostiek en behandeling van patiënten met een ernstige en/of
complexe GGZ-ziekte.
Algemene indelingen zorg
Er zijn vijf indelingen van algemene of geestelijke gezondheidzorg te maken met en worden veel en
vaak ook door elkaar gebruikt:
1. Zorg naar functie en zwaarte van het probleem (behandeling, begeleiding, verpleging etc)
2. Zorg naar behoefte (tijdens elk levensmoment en rond elke levensomstandigheid)
3. Zorg naar plaats van behandeling (intramuraal, extramuraal, klinisch en ambulant)
4. Zorg naar behandelingsniveau (nulde-, eerste-, tweede-, derde lijn)
5. Zorg naar doelgroep
20
, Financiering van de GGZ
De financiering en regelgeving van de GGZ valt onder het ministerie van VWS. Het gebeurt uit
verschillende stromen: de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), Zorgverzekeringswet
(Zvw) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Kortdurende eerstelijnshulp valt in veel
gevallen onder het basispakket van de ziektekostenverzekering. Financiering van de kortdurende
behandeling binnen de tweede lijn gebeurt via de Zvw. Financiering van langdurige zorg en
begeleiding gaat via de AWBZ. Preventie en dienstverlening via de Zvw, maar ook via de Wmo (voor
voorzieningen).
Een diagnose-behandelingcombinatie (dbc), is een code in de gezondheidszorg die het geheel van
een geleverd zorgproduct omschrijft. Het is een weergave van alle activiteiten en verrichtingen die
een patiënt in het ziekenhuis of instelling doorloopt gedurende periode. Het beschrijft met vier codes
(zorgtype, zorgvraag, diagnose, behandeling) met welke klacht en hoe een patiënt het ziekenhuis
binnenkomt, welke diagnose er gesteld is en het beschrijft de voorgenomen behandeling.
Algemene procedures binnen de GGZ: van aanmelding tot ontslag
Iedere inwoner van ons land die hulp wil hebben bij psychische problemen, heeft toegang tot en recht
op GGZ-hulp, ongeacht iets. Er wordt een weg geschetst die de cliënt aflegt in het kader van de
psychische problemen en de hieraan gerelateerde hulpvraag.
1. Aanmelden: hiervoor heb je meestal geen verwijzing nodig, voor tweedelijnszorg wel.
2. Intake en diagnostiek: bedoeld om in kaart te brengen hoe en wat en welke hulp nodig is.
3. Advies en behandelingsovereenkomst: een behandelplan wordt met de hulpvrager opgesteld.
Hierin wordt gezet wat de veranderingswensen en behandeldoelen zijn en heeft het
strategieën en interventies die gevolgd gaan worden. In dit stadia kan ook een patiënt worden
opgenomen.
4. Behandeling: binnen de GGZ zijn drie verschillende behandelvormen:
● Biologische behandelvormen: Hieronder vallen onder andere de psychofarmaca
● Sociaal-maatschappelijke behandelvormen: Beoogt de zelfredzaamheid van de
cliënten te vergroten. Het richt zich op de begeleiding op de materiële en
psychosociale behoefte van cliënten.
● Psychologische of psychotherapeutische behandelvormen: Het doel hiervan is
problemen, stoornissen of klachten op te heffen, te verminderen en/of er beter mee
om te leren gaan door het op methodische wijze beïnvloeden van symptomen en het
teweegbrengen van anderen in de beleving (gevoel), cognities (gedachten) en de
wijze van functioneren (het gedrag) van cliënten. Behandelingen kunnen worden
ingedeeld in innerlijke ervaring- en persoonsgerichte-, gedragsmodificerende- en
systeemgerichte therapievormen.
5. Einde behandeling: ontslag: Tussentijds worden de resultaten getoetst, aan het einde van de
behandeling wordt er geëvalueerd. De resultaten worden vaak gebruikt in wetenschappelijk
onderzoek om zo evidenced- based uitspraken te kunnen doen over het succesvol zijn van de
behandelmethode.
GGZ volwassenen (18-65 jaar)
De twee meest voorkomende typen psychische problemen hebben betrekking op lijden
veroorzakende en storende gevoelens, gedachten en gedrag. Naast psychische problemen of
stoornissen worden structurele stoornissen onderscheiden; dit zijn stoornissen die gelegen zijn in het
karakter, het temperament of de persoonlijkheid. Psychische of persoonlijkheidsstoornissen worden
onderzocht, geclassificeerd en vastgelegd aan de hand van het handboek Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders (DSM). GGZ volwassenen richt zich op vier domeinen:
- Voorkomen van psychische stoornissen (preventie)
- Behandelen en genezen van psychische problemen en stoornissen
21
