- Testen
- Symptomen en syndromen
- Overig (o.a. anatomie en linguïstiek)
Definitie afasie: Afasie is een verworven taalstoornis ten gevolge van plotseling optredend
hersenletsel dat is ontstaan nadat de taal verworven is. Afasie is een centrale taalstoornis,
dit betekent dat het zowel de taalproductie als het taalbegrip en zowel gesproken als
geschreven taal betreft. Bij een spraakstoornis betreft het alleen de articulatie.
Er kan van ‘kinderafasie’ gesproken worden, als kinderen tijdens de periode van
taalontwikkeling een hersenletsel oplopen.
Taal ligt opgeslagen in de hersenen en wanneer de gebieden die betrokken zijn bij taal
beschadigd raken, dan spreekt men van afasie.
Oorzaken afasie: Er zijn vier mogelijke oorzaken van verworven hersenletsel: (1) beroerte,
(2) trauma, (3) tumor en (4) ontsteking.
1. Beroerte (CVA): Een CVA kan op drie verschillende manieren ontstaan. Door een
hersenbloeding, door trombose en door een herseninfarct.
2. Trauma: Een traumatisch hersenletsel door bijv. een verkeersongeval, een val van
grote hoogte, geweld of een schotwond.
3. Tumor: Als een tumor op het weefsel dat relevant is voor taal drukt, dan kan er afasie
ontstaan.
4. Ontsteking: Zelden ontstaat er afasie door een hersen(vlies)ontsteking.
Taal en hersenen: de hersenen bestaan uit drie
verschillende delen: de grote hersenen (cerebrum),
de hersenstam (truncus cerebri) en de kleine
hersenen (cerebellum)
De hersenen bestaan uit twee min of meer
symmetrische helften (hemisferen) die door een diepe, overlangse groeve van elkaar
worden gescheiden en op een lager niveau met elkaar verbonden zijn door een dikke
vezelbundel, de hersenbalk (‘corpus callosum’).
Beide hemisferen bestaan uit vier
hersenkwabben, de frontaalkwab, de
pariëtaalkwab, de temporaalkwab en de
occipitaalkwab.
,Bij 95 tot 98 procent van de rechtshandige mensen is taal gerepresenteerd in de
linkerhersenhelft. Bij ongeveer 70 procent van de linkshandige mensen is dit eveneens het
geval. Bij de andere 30 procent is taal gerepresenteerd in de rechterhersenhelft. Dit zijn
voornamelijk mensen bij wie de linkshandigheid familiair bepaald is.
Bij een klein percentage van linkshandigen is taal in beide hemisferen gerepresenteerd.
Afasie wordt dus meestal veroorzaakt door een laesie in de linkerhemisfeer, die ook wel de
‘dominante hemisfeer’ wordt genoemd. Als een rechtshandig iemand afasie krijgt ten
gevolge van een laesie in de rechterhemisfeer, heet dit ‘gekruiste afasie’. Dit is zeer
zeldzaam en het gaat dan vrijwel zeker om een rechtshandige die veel linkshandigen in de
familie heeft. Afasie wordt meestal veroorzaakt door corticale laesies. Afasie ten gevolge van
een subcorticale laesie is zeldzamer, maar komt wel voor. Dat heet ‘subcorticale afasie’.
Functies van linkerhemisfeer:
Halfzijdige verlamming: Dit kan ontstaan door een laesie. Een laesie in de motorische cortex
zorgt ervoor dat de contralaterale lichaamszijde verlamd raakt. Ook zijn de bewegingen die
nodig zijn voor articulatie aangedaan. Afasie patiënten zijn vaak verlamd aan de rechterzijde
(taal zit meestal links in hersenen) en daarom hebben ze vaak ook articulatiestoornissen.
Hemianopsie: Bij hemianopsie kan de patiënt leren de stoornis te compenseren door zijn
hoofd te draaien.
Motorische en sensorische homunculus (de rechterlichaamshelft wordt gecontroleerd door
de linkerhersenhelft en vice versa): de belangrijkste hersengebieden die het hoofd-
halsgebied bedienen liggen ter hoogte van het oor.
NVAT (Afasie Interventie Schema)
- ‘Beschrijving van het therapeutisch proces ten aanzien van de diagnostiek en
behandeling van de persoon met afasie en zijn omgeving.’
- ‘Het doel van de NAIS is standaardisering en explicitering van het therapeutisch
proces van logopedisten, afasietherapeuten in de behandeling van personen met
, afasie en hun omgeving. De NAIS geeft richting aan het professioneel handelen van
de logopedisten/ afasietherapeuten.’
Assensysteem
- I – Afasie (syndroom)
De afasie staat als eerste, omdat dat natuurlijk centraal staat. Hier komen kort de
aard en de ernst van de taal- en spraaksymptomen, evenals de communicatieve
vaardigheden.
- II – Somatische status
Hier worden de medische gegevens vermeld, zoals eerdere CVA’s.
- III – Neurologische en neuropsychologische uitval
Hier worden alle gevolgen van het hersenletsel naast de afasie genoemd.
- IV – Psychosociale stressors
Hier komen de belastende omstandigheden op psychosociaal gebied te staan, zoals
verwerkingsproblemen.
- V – Sociale omstandigheden
Als laatst worden de biografische gegevens verzameld, zoals beroep, hobby’s, etc.
Diagnostiek bij afasie
CVA (cerebo vasculair accident)
- Ziekenhuis (SEH)
- Afdeling neurologie (Stroke Care Unit)
→ Neuroloog, verpleging en paramedici (logopedist, ergotherapeut, fysiotherapeut,
diëtist, etc.)
Diagnose: globaal beeld van afasie en bijkomende stoornissen (dysartrie & dysfagie)
Ontslag uit ziekenhuis:
- Verpleeghuis
- Revalidatiecentrum
- Naar huis (evt. met poliklinische revalidatie)
Diagnose afasie:
- Modaliteiten
- Linguïstische modellen
- Communicatieve mogelijkheden en beperkingen
Taalstoornis vaststellen
Beeld van afasie:
- Screeling
- Token Test
- CAT-NL (Comprehensive Aphasia Test)
Specifiekere testen op linguïstische niveau’s:
- NBT (Nederlandse Benoem Test)
- SAT (Semantische Associatie Test)
- (PALPA, WEZT, ASTA)
Communicatieve problemen vaststellen
- ANTAT (Amsterdam Nijmegen Test voor Alledaagse Taalvaardigheden)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper xxxHUlogopedie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.