Chapter 1: Global Locatoo:
Meridiaoeo versus parallelleo:
Meridianen:
Zijn allemaal even groot (halve cirkels).
Worden gerekend tot de familie van grote cirkels.
Hebben allemaal het centrum van de Aarde als hun middelpunt.
Hebben een noord-zuid richtng.
Representeert de kortste afstand tussen twee punten op een globe.
Greenwich lijn is de bekendste meridiaan.
Parallellen:
Niet allemaal even groot (wél allemaal hele cirkels van 360°).
Worden gerekend tot de familie van kleine cirkels.
De evenaar/equator is de bekendste en grootste parallellijn.
De evenaar is ook de enige parallellijn die ook een grote cirkel is.
Hebben een oost-west richtngg parallel aan de evenaar.
Leogte- en breedtegradeo:
Lengtegraden, ofschoon longitude:
Geef de afstand weer in een hoek ten opzichte van de Greenwich meridiaan, gerekend vanaf
het centrum van de Aarde.
De Greenwich meridiaan is 0°, oosterlengte en westerlengte kunne oplopen tot 180°.
Breedtegraden, ofschoon lattude:
Geef de afstand weer in een hoek ten opzichte van de evenaar, gerekend vanuit het centrum
van de Aarde.
De evenaar is 0°, de polen 90° NB en 90° ZB.
Tezamen creëren lengte- en breedtegraden een assenstelsel waarmee coördinaten kunnen worden
weergegeven. Deze worden als volgt weergegeven:
1) Eerst kijkt men of men te maken heef met noorder- of zuiderbreedte.
2) Tenzij de locate precies op een parallel ligt, kan men dit weer onderverdelen in minuten (‘).
3) Ligt de plaats ook niet op de lijn van een van de minuten, dan kan het ook weer verder
onderverdeeld worden in seconden (‘’)
Voorbeeld: 41°27’41’’ N.
4) Dan kijkt men of men te maken heef met ooster- of westerlengte. En kan men opnieuw de
stappen één tot en met drie gebruiken met de minuten en seconden.
Het assenstelsel van de Aarde:
De x- as zijn de breedtegraden.
De y- as zijn de lengtegraden
De z- as is de hoogte.
Chapter 1: Global Time:
Tijd:
Tijd wordt bepaald door lentegraden.
De Aarde kent 24 tjdzones, die ieder 7,5° aan beide kanten van een meridiaan opneemt.
Tijdzooes:
Sommige grotere landen kiezen ervoor zichzelf onder te verdelen in meerdere tjdzones.
Denk aan de VS en Rusland.
Andere landen houden één standaard tjdzone aan. Denk aan China (Beijing meridiaan).
, Sommige landen/gebiedsdelen die liggen tussen de standaard tjdzones, kiezen ervoor een
tjd te handhaven die ertussen in ligt. Hierdoor is de tjd geen uur, maar 30 of 90 minuten
verschillend met de buurlanden. Denk aan India of Iran of regio’s zoals Newfoundland.
Ioteroatooale datumgreos:
Deze is te vinden bij de grens tussen 180° OL en 180° WL.
De tjd aan beide kanten verschilt er 24 uur. Immers, 12 uur westwaarts en 12 uur oostwaarts.
Stappen we westwaarts over deze meridiaan, dan moet je één dag bij je kalender erbij tellen.
Stappen we oostwaarts over deze meridiaan, dan mag je er één dag vanaf trekken.
Zomertjd, ofschoon Daylight Saving Time:
Ooit ingesteld, omdat men vermoedde dat als de klok één (soms twee) uur vooruit gezet
werd, er dan minder elektriciteit verbruikt zou worden, er minder misdaad zou zijn en minder
verkeersincidenten en problemen Bleek achteraf echter onwaar.
Chapter 1: Mappiog the Earth:
Een kaart zal áltjd een minder accurate weergave presenteren dan een globe. Wanneer geef men dan nu
de voorkeur van een kaart boven de globe:
Wanneer men grotere portes van de Aarde wil bekijken.
Wanneer men een weergave wil hebben staan in een boek, computer, enzovoorts.
Manieren waarop een projecte kan worden gecreëerd:
Cilioder projectee
Hierbij wordt de kaart als het ware om de globe heen gewikkeld en wordt de evenaar gebruikt
als standaard lijn voor de kaart.
Ruimte naarmate je verder van de evenaar af gaat (hogere breedte) wordt steeds groter. Bij
60° is dit al het dubbele ten opzichte van de evenaar.
Bijvoorbeeld de Mercator projecte (hoekgetrouw/vormgetrouw) of Peters projecte
(oppervlakte getrouw).
Kegel projectee
De kaart wordt als het ware als een feestmuts op één punt op de Aarde geplaatst, vaak een
van de polen.
Hierdoor kan veelal maar één halfrond van de Aarde worden weergegeven De
kegelprojecte is ook vooral geschikt voor gebieden die op één halfrond liggen weer te geven.
Is het meest accuraat rond de cirkel(s) waar de kegel de globe aanraakt, de zogeheten
standaard parallel(len).
Vlak projectee
Een projecte van een kaart vanuit één punt, meestal het centrum van de Aarde of een van de
twee polen, op een kaart die de globe aanraakt op één punt.
Hierdoor kunnen alle contnenten aanwezig zijn op de kaart.
Bij één punt is de kaart is hij afstand- en oppervlakte getrouw, maar in andere gebieden zijn er
grote afwijkingen merkbaar.
Elliptsche projecte.
De centrum meridiaan (bijvoorbeeld de Greenwich meridiaan) en alle parallellen zijn rechte
lijnen.
Oppervlakte getrouw, maar niet vormgetrouw.
Vooral gebruikt voor thematsche of politeke kaarten.
Bijvoorbeeld de Mollweide projecte.
Soorten getrouwheid bij kaarten:
Oppervlaktegetrouw
Vormgetrouw
Afstaodsgetrouw
, Hoekgetrouw
Mercator projecte (als voorbeeld van een vormgetrouwe projecte):
Positeve kenmerken:
Geef de kompaslijnen (kompasrichtng) prima weer.
Hoek- en vormgetrouw.
Handig in het gebruik om wind- en oceaanstromen, en korstunctes zoals vulkanen
en vulkaanbogen op een kaart weer te geven.
Negateve kenmerken:
Totaal niet oppervlaktegetrouw. Op hogere breedte lijken de gebieden vele malen
groter te zijn dan dat ze in werkelijkheid zijn.
Totaal niet afstandsgetrouw. Kan ervoor zorgen dat twee punten op de kaart verder
uit elkaar liggen dan in werkelijkheid (denk aan de grote cirkel route).
Goode projecte (als voorbeeld van een
oppervlakte getrouwe kaart):
Positeve kenmerken:
Handig om regio’s te vergelijken,
omdat ze nu met een juist
oppervlakte ten aanzien van
elkaar worden weergegeven.
Handig in het gebruik om kaarten te maken die bodemgebruik, klimaatzones en vegetate
moeten weergeven.
Negateve kenmerken:
Het is niet één geheel als kaart, maar heef een opengeknipte vorm.
Niet vormgetrouw. Naarmate je op hogere breedte komt, nemen de vervormingen toe.
Sommige gebieden (bijvoorbeeld Groenland en Antarctca) vallen in verschillende delen uiteen.
Wiokel(-Tripel) projecte (als compromis tussen oppervlakte- en vormgetrouw):
Deze projecte probeert de vervormingen que oppervlakte, vorm en afstand te minimaliseren. Echter
is iedere vorm van vervorming wel gewoon nog aanwezig op de kaart, zij het in mindere mate dan op
bijvoorbeeld de Mercator- of Goode projecte.
Alleen de evenaar, centrum meridiaan (Greenwich meridiaan) en de twee polen worden
weergegeven met een rechte lijn.
Wordt ook regelmatg gebruikt om bodemgebruik, klimaatzones en vegetate weer te geven.
Chapter 1 – The Basic Tools aod Methods of Humao Geographers
Topografsche kaart – Kaarten gemaakt met het doel om gebouwen, snelwegen, gebiedsbegrenzingen en
politeke grenzen weer te geven. Bevatten vaak ook contourlijnen, lijnen die punten verbinden met gelijke
waarde (in dit geval hoogte) met elkaar verbind.
Thematsche kaart – Kaarten die ruimtelijke dimensies van bepaalde processen, gebeurtenissen of condites
moeten weergeven. Er zijn verschillende soorten thematsche kaarten:
Isopleet – Kaart die gebieden met gelijke waarde verbindt door middel van isolijnen. Hier bestaan
verschillende soorten van:
Isohypsen (hoogtelijnen)
Isobathen (dieptelijnen)
Isohyeten (regenval)
Isotherm (temperatuur)
Isobaar (druk)
, Puoteokaart – Kaart die statsche gegevens zoals aantallen weergeef als punten kwanttatef.
Choropleet – Kaart waarbij statsche gegevens worden weergegeven in aantallen per hectare. Dit
wordt gedaan in dezelfde kleur, waarbij een lichtere kleur minder aangeef en een donkere kleur
meer.
Chorochromatsche kaart – Geef gebieden aan met verschillende kleuren. Denk aan provincies,
landen, regio’s, enzovoorts.
Located chart – Ofwel cartogram, stroomdiagram of diagramkaart. Kaart waarin grafeken en/of
diagrammen verwerkt zijn.
Aoamorfekaart – Kaart waarin een land of gebied groter wordt naarmate de kwantteit van een
fenomeen daar hoog is en gebieden waar dat zelfde fenomeen niet aanwezig is, klein wordt.
Ruimtelijk model – Afbeelding die één verschijnsel (kwanttatef) afbeeld in drie dimensies.
Voorbeelden van kaarten:
Choropleet: Chorochromatsche: Isopleet:
Located chart/cartogram/stroomdiagram: Anamorfekaart: Ruimtelijk model:
Soorten projectes:
Azimutale projecte – Een kaart gemaakt vanuit een centraal punt, waarin de eigenschappen in alle
richtngen gelijk zijn.
Cooforme projecte (Mercator projecte) – Kompaskoers tussen twee punten is een rechte lijn op de
kaart Vormgetrouw.
Equidistaote projecte (Polyconische projecte) – Representeren afstand accuraat in één richtng.
Deze kan ook azimutaal zijn Afstandsgetrouw.
Oppervlaktegetrouwe kaarteo (Mollweide projecte) – Geven oppervlaktes van gebieden goed weer.
Soms kan esthetsiteit belangrijker zijn. Dan krijg je bijvoorbeeld de Robinson projecte. Ook de Peters
projecte is een vorm van een oppervlaktegetrouwe projecte.
Cartogram –Kaart waarin grafeken en/of diagrammen verwerkt zijn. Zie located chart hierboven.
Stereografsche projecte – Afbeelding van een boloppervlak op een plat vlak, cilinder of
kegel waarbij de projectelijnen worden getrokken vanuit een punt op de bol diametraal
tegenover het projectevlak. Soms wordt het projectevlak zodanig gekozen dat het de bol
niet raakt maar snijdt, met als doel de oppervlakvervormingen aan de randen te beperken.
Orthografsche project – Projecte waarbij de lijnen evenwijdig aan elkaar en loodrecht op het
projectevlak staan.
Goomische projecte – Projecte waarbij er op het oppervlak een lijn (bijvoorbeeld een horizontale
lijn) wordt uitgekozen als middelpunt, en de vertcale lijnen (in dit voorbeeld) loodrecht erop staan.
Soorten opnamemethodes:
