Hoorcolleges van thema 3 van het vak Organisme (Biomedische Wetenschappen, Universiteit Utrecht) uitgewerkt (2017/2018). De volgende onderwerpen komen aan bod: het rode draad hoorcollege (hoorcollege 6), vroege en intermediaire cardiovasculaire systeem (hoorcollege 8), ontwikkeling urinewegstelsel ...
ORGANISME – Thema 3 – Hoorcolleges – 2017/2018
Hoorcollege 6 – Rode draad – Thema 3 – Vertebrata: circulatie, uitscheiding en
geslachtsdifferentiatie (28-11-2017)
Diermodellen = Organismen waaraan veel en gemakkelijk onderzoek gedaan kan worden, en die de plaats
in kunnen nemen van dieren of mensen waarmee veel moeilijker te experimenteren valt.
Dierproef = Een proef op levende, gewervelde dieren en levende koppotigen, die hierbij ongerief
ondervinden. → Het is onderzoek met een duidelijk omschreven doel. Dit is vastgelegd in de Wet op de
Dierproeven.
Chordata
Alle dieren die zich ontwikkelen met een chorda dorsalis als eerste steunweefsel behoren tot de chordata.
Redenen voor het ontstaan van wervels:
• Voor grotere, complexere bewegingen in de chorda dorsalis niet voldoende.
• De chorda dorsalis geeft aanleiding tot de vorming van de neurale buis. Deze wordt alleen
beschermd aan de ventrale zijde. Aan de dorsale zijde is deze niet beschermd.
Vissen
Vissen zijn vroege vertebraten. Alle vertebrata zijn chordata.
Het paraxiaal mesoderm is onder te verdelen in:
• Myotoom.
• Dermatoom.
• Sclerotoom. → Hieruit ontstaan de wervels.
Indeling van vissen in verschillende klassen:
• Kaaklozen: hebben geen kaak, maar wel een mondopening.
• Kraakbeenvissen.
• Beenvissen.
• Straalvinnigen.
• Kwastvinnigen.
Deze volgorde is ook de volgorde van de evolutionaire ontwikkeling.
Kaakloze vis
Kenmerken:
• Hebben alle kenmerken van de chordata.
• Vertebrae (= wervels).
• Hersenen en zintuigen.
• Spijsverteringsorganen.
• Kieuwen.
• Hart: gesloten circulatiesysteem.
De boven- en onderkaak worden gevormd uit de eerste en tweede kieuwboog. De kaakloze vis heeft geen
kaak. Daarom hebben ze veel meer kieuwbogen (7/8 stuks) dan vissen met een kaak (4/5 stuks).
Kraakbeenvis
Kraakbeenvissen zijn de eerste gewervelde dieren met kaken.
1
, Kenmerken:
• Het skelet is van kraakbeen. → De wervels bestaan uit kraakbeen.
• Geen kieuwdeksel, open kieuwbogen.
• Geen zwemblaas (= een met lucht gevulde ruimte in de vis).
• Eerste kieuwbogen vormen de kaak.
• Geen middenrif. → Geen borstholte.
Alleen zoogdieren hebben een middenrif.
Straalvinnigen: in de vinnen zitten graten, huid en bindweefsel (geen spierweefsel).
Kwastvinnigen: de vinnen zijn gelobt en bevatten spieren. → Voorlopers van poten.
Dit is een soort tussenstadium tussen de vissen en de vierpotigen.
Open kieuwbogen vs. Gesloten kieuwbogen (Wel kieuwdeksel vs. Geen kieuwdeksel)
Als de kieuwbogen niet bedekt zijn met een kieuwdeksel, moet de vis zwemmen of tegen de stroming in
hangen om vers water (met daarin vers zuurstof) langs de kieuwen te krijgen. Als de kieuwbogen wel
bedekt zijn met een kieuwdeksel, kan de vis m.b.v. de kieuwdeksel water d. De vis hoeft dus niet constant
te zwemmen.
Wel zwemblaas vs. Geen zwemblaas
Als er een zwemblaas aanwezig is, kan er lucht worden opgenomen of uitgespuugd worden. Hierdoor kan
de vis omhoog of omlaag bewegen. Als er geen zwemblaas aanwezig is, drijven de vissen o.b.v. de lever. De
lever is vet, waardoor het drijft op water.
Bevruchting
Het clasper is het bevruchtingsorgaan van een haai. Het clasper bestaat uit twee vinnen die opgerold zijn.
Eén daarvan wordt in de cloaca van het vrouwtje gebracht, waardoor sperma naar binnen kan. De
ontwikkeling van de haai vindt plaats in de eileider. Er vormt zich geen placenta. → Geen uitwisseling van
voedingsstoffen (wel een beetje zuurstof) met moeder.
De bevruchting en ontwikkeling vindt wel plaats in de lichaamsholte.
Kieuwbogen en kaken
Uit de kieuwbogen ontstaan allerlei structuren, maar komen niet bij alle vertebrata tot ontwikkeling (VB:
kaken, grote vaten (halsslagader, aorta, longslagader)).
Bij de haai breken de kieuwspleten door. Bij de mens breekt alleen de eerste kieuwspleet door. Het vormt
de externe gehoorgang. Dit wordt afgesloten met een membraan (trommelvlies). De andere kieuwspleten
blijven gesloten.
De eerste functie van de kieuwbogen was eten:
1. Water komt via de mond naar binnen.
2. Het endostyl produceert slijm, waaraan het voedsel blijft plakken.
3. Water komt via de kieuwen terug naar buiten.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoukbmw. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
