Alle leerdoelen voor deeltoets 1 van Biotechnologie en Maatschappij uitgewerkt. Bevat alle leerstof voor deeltoets 1. Ik haalde voor de deeltoets boven de 9 door enkel het leren van deze uitwerkingen!
Leerdoelen Biotechnologie & maatschappij D1
Les 1: DNA-structuur, DNA-replicatie en DNA cloning
Verschillen kunnen noemen tussen een prokaryote en een eukaryote cel qua celstructuur,
organisatie genetisch materiaal en transcriptie en translatie.
Prokaryoten hebben één ORI en eukaryoten
hebben meerdere ORI’s
Eukaryote cellen
• Hebben een kern en membraan-omgeven
organellen.
• Lineaire chromosomen
• Histonen (eiwitten) -> compacte structuur
• Chromatine: DNA en eiwitten samen. 2
zuster chromatines zitten vast in de
centromeer.
• Vaak diploid (2n)
Prokaryoten cellen
• Hebben geen kern en ook geen membraan-
omgeven organellen.
• Circulair DNA
• Haploid
• Plasmiden
De structuur van DNA en de bouwstenen kunnen
beschrijven en de soorten bindingen tussen deze
bouwstenen kunnen noemen.
DNA is een polymeer en de bouwstenen zijn nucleotiden. Nucleotiden bestaat uit een
fosfaat groep, een suikergroep en een stikstofbase. De suikergroep heeft 5 koolstofatomen
en heet daarom een pentose.
Kunnen uitleggen wat een karyotype is en de structuur en functie van de onderdelen van
een menselijk chromosoom kunnen beschrijven.
Karyotype: chromosomen zichtbaar gemaakt door kleuring onder een microscoop.
Menselijk chromosoom
• 2 zuster chromatine samengebonden in de centromeer
• 22 paar autosomale chromosomen (44)
• 1 paar geslachtschromosomen (2)
De stappen van DNA-replicatie kunnen aangeven van zowel de ‘leading’ als de ‘lagging’
streng met de daarbij behorende enzymen en hun functies.
Enzymen
• Helicase= Maakt van dubbelstrengs DNA enkelstrengs DNA.
• Single strand binding proteins = Bindt en stabiliseert enkelstrengs DNA tot het wordt
gebruikt als template.
• topoisomerase = Verlicht de spanning voor de replicatievork door DNA te breken, te
laten draaien en weer vast te maken.
1
, • Primase = Synthetiseert een RNA-primer.
• DNA-polymerase I = Verwijderd RNA nucleotiden van primer en vervangt deze voor
DNA-nucleotiden
• DNA-polymerase III = Voegt nucleotiden toe aan een RNA-primer of al bestaande
DNA-streng door gebruik te maken van de parental strand als template.
• ligase = Verbindt Okazaki fragmenten op de lagging strand
DNA-synthese: nieuwe streng wordt altijd gemaakt van 5’ naar 3’ (leest dus van 3’ naar 5’)
Antiparallel elongation: de streng waarbij er replicatie van 3’ naar 5’ gemaakt wordt door
lagging strand. De leading strand repliceert gewoon van 5’ naar 3’ in een lijn.
Synthese van de leading strand
• Synthese van 5’ naar 3’
• DNA-polymerase III start de synthese van de leading strand
Synthese van de lagging strand
• Primase maakt RNA-primer.
• DNA-polymerase III maakt okazaki fragmenten en gaat door tot hij de volgende
Okazaki fragmenten tegenkomt.
• DNA-polymerase I verplaats het RNA (RNA-primer) met DNA
• DNA ligase maakt de DNA-fragmenten vast
2
,Het centrale dogma van de moleculaire biologie kunnen beschrijven.
Het centrale dogma: het aflezen van informatie van DNA naar RNA naar eiwit.
• Transcriptie: DNA naar RNA
• Translatie: RNA naar eiwit
Het proces van transcriptie kunnen beschrijven en alle betrokken componenten kunnen
noemen met hun functies.
• Initiatie: RNA-polymerase bindt promotor
• Elongatie: RNA-polymerase maakt RNA van 5’ naar 3’
• Terminatie: RNA-polymerase laat los na terminatie sequentie
Prokaryoten
• Transcriptie en translatie zijn gekoppeld (geen kern)
• Geen algemene transcriptie factoren
• Start: Pribnow box (TATAAT)
• Stop: terminatie sequentie
• Operon structuur: 1 promotor met meerdere genen
Eukaryote
• Geen operon structuur
• Transcriptie en translatie zijn gescheiden
• Algemene transcriptiefactoren
• Start: TATA box (TATAA) en CAAT-box (GGCCAATCT)
• Stop: polyadenylatie sequentie
• RNA-processing
3
, Kunnen uitleggen in welke richting (5’ of 3’) DNA (en RNA) wordt gemaakt en afgelezen en
wat de coding en wat de template streng is.
Template strand: wordt gelezen (van 3’ naar 5’) voor de synthese (van 5’ naar 3’) van het
DNA en mRNA, en is dus complementair aan het mRNA. (Het andere strand van het DNA kan
echter ook als template strand dienen voor een ander gen)
Coding strand: non-template strand en is gelijk aan het mRNA waarbij alle T = U
Drie modificaties kunnen noemen die het primaire transcript in eukaryote cellen
ondergaat.
• RNA splicing: Intronen worden tussen de exonen verwijderd, door het spliceosooom.
• 5’ capping: Aan de 5’ einde van het mRNA wordt een gemodificeerde guanine
nucleotide toegevoegd, de 5’ CAP
• Polyadenylatie: aan de 3’ einde wordt een reeks van adenine nucleotide toegevoegd,
zodat er een poly-A-staart ontstaat.
*Kunnen uitleggen wat de genetische code is en die kunnen aflezen.
Schema aflezen
*De stappen van translatie kunnen opnoemen en kort beschrijven en de bijbehorende
componenten kunnen noemen.
Initiatie
• Prokaryoot: Kleine subunit bindt met mRNA op specifieke sequentie (Shine Dalgarno-
sequentie) upstream van het startcodon en initiator tRNA (tRNA met het aminozuur
methionine AUG)
• Eukaryoot: Kleine subunit is al gebonden met het initiatior tRNA en bindt aan de 5’
cap op het mRNA en begint dan met bewegen/scannen downstream tot AUG
• Grote subunit bindt aan kleine subunit op het mRNA en vormt: translatie initiatie
complex (GTP -> GDP + Pi)
• Het initiator tRNA gaat naar de P site en de A site is klaar voor volgende tRNA
• Synthese gebeurt van N-terminus (methionine) naar C-terminus (carboxyl end)
Elongatie
• Het anticodon van een aminoacyl tRNA bindt in de A site met het complementaire
mRNA (GTP -> GDP en Pi)
• Er komt een peptide binding tussen de carboxyl groep van het groeiende peptide
keten op de P site en de aminogroep van het nieuwe aminozuur op de A site
• Het tRNA op de A-site bevat dan heel eventjes een peptide
• Vervolgens wordt het tRNA verplaats van de A site naar de P site (GTP -> GDP en Pi)
en tegelijk wordt het lege tRNA verplaats van de P site naar de E site en verlaat het
ribosoom.
• Het mRNA beweegt mee met zijn gebonden tRNA’s waardoor het volgende codon bij
de A site ligt en klaar is voor zijn volgende aminoacyl tRNA
Terminatie
• Elongatie tot het ribosoom bij een stopcodon op het mRNA komt (UAA, UGA, UAG)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daphnehoutackers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
