PROBLEEM 1
LEERDOELEN:
1. Wat zijn de lange- en korte termijnontwikkelingen in criminaliteit?
2. Hoe is de lange termijn daling in dodelijk geweld te verklaren?
3. Hoe is de recente daling in dodelijk geweld te verklaren?
4. Hoe is de recente daling in jeugdcriminaliteit te verklaren?
5. Hoe kan het dat ontwikkelingen in slachtoffercijfers kunnen verschillen van ontwikkelingen in cijfers van
geregistreerde verdachten?
1. Wat zijn de lange- en korte termijnontwikkelingen in criminaliteit?
WODC/CBS/Raad voor de Rechtspraak (2021). Criminaliteit en rechtshandhaving 2020. Ontwikkelingen en
samenhangen. Den Haag: WODC.
Korte termijn:
- Afname: Maatregelen die zijn getroffen om de verspreiding van COVID-19 tegen te gaan en ontwikkeling van
criminaliteitscijfers. Minder woninginbraken, winkeldiefstallen, zakkenrollerij en straatroven → thuisblijven, 1,5
meer afstand, dichte winkels, verminderd toerisme.
- Toename: gedigitaliseerde criminaliteit, stijging cybercrime, horizontale fraude. Mede door opkomst van internet.
2. Hoe is de lange termijn daling in dodelijk geweld te verklaren?
Mann, M. (2018). Have wars and violence declined? Theory and Society, 47(1), 37-60.
- Liberaal optimisme: denken dat er mee vrede was, maar oorlog was meer achter de schermen. zowel afname en
toename van delinquentie.
→ Kritisch op de daling: verschillende aspecten die zorgen voor daling. Data is zowiezo heel limiet.
- Hij is het niet eens met het feit dat wel zo duidelijk stellen dat er een daling van criminaliteit is. Hij zegt eerder dat
er sprake is van verplaatsing. → Er is nog steeds oorlog.
- Collins: 2 hoofdtypes van moorden: woest naar harteloos. Eerst vooral woest met zwaardvechten, nu vooral
emotieloos/harteloos.
- Liberaal optimisme domineert de theorieën over oorlog en geweld. Er is herhaaldelijk betoogd dat oorlog en
geweld ofwel afnemen of binnenkort zullen afnemen. Er zijn uitzonderingen geweest, vooral in Duitsland en meer
in het algemeen in de eerste helft van de twintigste eeuw, maar recentelijk is dat optimisme weer opgekomen.
- Door Pinkers statistieken over oorlogsdoden te bekritiseren, laat hij zien dat het algemene patroon geen afname
van oorlog is, maar substantiële variatie tussen perioden en plaatsen. De oorlog is niet afgenomen en de huidige
trends zijn enigszins in de tegenovergestelde richting.
- Er is meer steun voor hun opvatting dat het aantal moorden op de lange termijn is afgenomen, althans in het
noorden van de wereld (waarbij de Verenigde Staten enigszins achterblijven). Dit wordt versterkt door
technologische verbeteringen in langeafstandswapens en de twee transformaties hebben de oorlog, vooral in het
noorden, veranderd van een "woest" naar een "ongevoelig" karakter. Dit maakt oorlog minder zichtbaar en minder
centraal in de noordelijke cultuur, die de bedrieglijke schijn heeft nogal vreedzaam te zijn. Gezien vanuit het zuiden
was het uitzicht zowel in de koloniale periode als vandaag de dag somberder.
- Wereldwijd nemen oorlog en geweld niet af, maar worden ze getransformeerd.
Klassieke opvattingen van de verlichting tot de jaren negentig
- Geen achteruitgang van oorlog op lange of korte termijn, maar eerder een significante transformatie van oorlog
waarvan de gevolgen in de ontwikkelde landen zijn geweest om de traditioneel nauwe relatie tussen oorlog en
populaire cultuur te verbreken, oorlog daar minder zichtbaar te maken en de aannemelijkheid van schrijvers te
vergroten die beweren dat de oorlog aan het afnemen is.
- Oorlog werd vaak gezien als een noodzaak voor vrede, moderniteit en ontwikkeling. → Het was onvermeidbaar.
De terugkeer van liberaal optimisme
- Mueller ziet het verval van de oorlog als een langdurig proces. De Tweede Wereldoorlog lijkt misschien een
1
,probleem, maar hij beweert dat alleen Adolf Hitler er verantwoordelijk voor was. Hij benadrukt de culturele
verschuivingen die zich in de twintigste eeuw hebben voorgedaan, die ertoe hebben geleid dat oorlog "rationeel
ondenkbaar" is, waarbij steeds meer landen gewoon "wegvallen" uit het oorlogssysteem.
- Gat ziet oorlog in negentiende-eeuwse utilitaire termen (Adam Smith): oorlog is inferieur geworden aan handel
om schaarse hulpbronnen veilig te stellen. Eigenschappen van de westerse samenleving die de aantrekkingskracht
van vrede versterken: volwassen democratie, groei van het leven in de metropool, seksuele revolutie, opkomst van
het feminisme, en nucleaire afschrikking.
- Pinker gebruikt moderne studies van de menselijke natuur en biedt een beeld van 'engelen' en 'demonen' die in
ons worstelen en in staat zijn ons naar oorlog of vrede te sturen. Hij leunt ook sterk op Norbert Elias, die betoogde
dat een beschavingsproces met zelfbeheersing en impulsbeheersing de afgelopen eeuwen in Europa was
geïntensiveerd. Europeanen hadden hun impulsen afgeremd, anticipeerden op de gevolgen van hun acties en
leefden meer met anderen mee. Een cultuur van eer, die het ideaal van wraak belichaamt, had plaats gemaakt voor
een cultuur van waardigheid, die controle over iemands emoties belichaamde.
→ Over het algemeen brengen deze auteurs echter eenvoudig een afname van oorlog en geweld in kaart - ze
proberen het niet te verklaren.
Een kritiek op Pinkers oorlogsstatistieken
1. Idee dat zeer vroege jagers/verzamelaars oorlogszuchtig waren en dat daardoor oorlog en geweld in de meeste
tijdperken van de menselijke ervaring is afgenomen, wat erg controversieel is. → Slechts een kleine minderheid
beoefende echt oorlogvoering.
2. Oorlogsgerelateerde sterfgevallen zijn de meest voorkomende maatstaf voor het niveau van oorlogsvoering, wat
geen goede maatstaaf is.
3. Pinker overdrijft de ergste vroege historische gevallen.
4. De Mongolen zijn essentieel is onderzoek Pinker, en hij wilde laten zien dat ze de dodelijkste bevolking waren.
5. Pinker had lijst met dodelijkste gebeurtenissen, maar deze zijn niet goed weergegeven. Hij gebruikte liever
relatieve nummers van aantal moorden, dan absolute nummers (sterfgevallen als percentage van de totale
wereldbevolking destijds, met het midden van de twintigste eeuw als maatstaf)
6. Voor zover de relatieve sterftecijfers in de twintigste eeuw daalden, werden deze niet veroorzaakt door
toenemende vredesbeweging, maar door (a) een sterke toename van de wereldbevolking; en (b) een grote toename
van het aantal arbeiders dat essentieel is voor de oorlogsinspanning, maar die niet als strijders worden geteld. Ze
worden van het slagveld verwijderd en hebben minder kans om te worden gedood. Dit suggereert geen afname van
oorlogvoering, maar een transformatie in de aard van oorlog.
7. Pinker is inconsistent.
8. Het idee dat de periode 1815 tot 1914 relatief vredig was, is opnieuw traditioneel westers centrisme, want het
sluit de meeste koloniale oorlogen uit.
9. Shift van inter-state oorlogen naar burgeroorlogen.
10. De periode van zeventig jaar (vrede) is een te korte tijdspanne om een evolutionair proces op lange termijn te
baseren.
→ We hebben geen langdurige achteruitgang van oorlog gezien, want het is enorm veranderd over de hele wereld
en door de tijd heen.
Moorddadig geweld
- Pinker, Gat, Mueller en Goldstein zien ook dat geweld tussen individuen door de eeuwen heen is afgenomen.
→ Moderne samenlevingen zijn meer opgesloten, meer gedisciplineerd en ordelijker geworden, met routinematige
bevoegdheden die de noodzaak van militaire repressie om dodelijk geweld onder de bevolking af te schrikken
overbodig maken.
- Tussen 1200 en 1500 veranderde er niet veel in Europa, maar daarna daalden de getallen met regelmaat.
- Na een opwaartse piek in de jaren 1960 hervatte de daling van het aantal moorden en gewelddadige criminaliteit.
- Verklaring: na 1800 ontwikkeling in medicijnen/zorg & wanneer de staat zorgt voor goede infrastructuur, goede
voorzieningen, is er meer autoriteit vanuit de staat en daalt het aantal moorden.
- Eisner suggereert dat een deel van de historische daling van het aantal moorden te wijten is aan een daling van het
2
,aandeel jonge mannen in de bevolking en hij laat zien dat na 1800 verbeteringen in de medische technologie de kans
op overlijden aan iemands verwondingen verminderden, waardoor de kans op overlijden kleiner werd. sterftecijfer.
- Over het algemeen heeft Pinker duidelijk gelijk over moorden in Europa en Japan, maar hij heeft geen gelijk voor
een groot deel van de rest van de wereld.
- Thome benadrukt de rol van de staat in de daling. Infrastructurele macht is het vermogen om daadwerkelijk door
te dringen in het maatschappelijk middenveld en beslissingen logistiek uit te voeren in het hele rijk.
Oorlogen getransformeerd
- Oorlog houdt niet op, maar is aan het veranderen. Er heeft een opvallende verschuiving plaatsgevonden van
'woeste' naar 'ongevoelige' wreedheid die onverschilligheid jegens het slachtoffer belichaamt.
→ Bijvoorbeeld: verschuiving van scherpe wapens in vlees steken naar bommen gooien van een afstand naar drones
die worden afgevuurd vanuit een ander continent. De dodelijkste wapens worden nu gebruikt door mensen die de
vijand die ze doden nooit zien.
→ Krachten zoals boxen en worstelen zijn niet meer relevant voor oorlogvoering.
- Conclusie: De wereld heeft noch een langdurige afname van oorlog, noch een algemene toename gezien. Europa
heeft een langdurige daling van het aantal moorden en een plotselinge daling van de oorlog gezien.
Cooney, M. (2003). The privatization of violence. Criminology, 41(4), 1377-1406
- Onderzoek in verschillende Europese landen suggereert sterk dat het aantal geweldsincidenten, gemeten naar
moord, tegenwoordig vele malen lager is dan bijvoorbeeld 500 jaar geleden.
- Niet-politiek geweld (tussen niet-statelijke actoren) is de afgelopen eeuwen minder openbaar en meer privé
geworden. Privatisering van geweld omvat twee specifieke veranderingen:
(1) Individualisering: geweld heeft vaker betrekking op individuen in plaats van groepen.
(2) Intimiteit: geweld heeft vaker betrekking op intieme banden i.p.v. niet intieme banden (onbekenden).
Dalende koersen
- Gedurende een aantal eeuwen is de hoeveelheid gewelddadige conflicten binnen westerse samenlevingen
aanzienlijk afgenomen.
- Opmerkelijk is echter dat elk Europees land waarvoor gegevens beschikbaar zijn, de achteruitgang (en een stijging
na 1970) lijkt te hebben meegemaakt.
Veranderende deelnemers
- Door de modernisering is ook veranderd wie deelneemt aan geweld. Zo is geweld in de loop van de tijd negatief
gecorreleerd met sociale status.
- Vroeger waren gewelddadige conflicten echter gelijkmatiger verdeeld over de sociale hiërarchie.
- In vergelijking met de huidige tijd (1) conflicten met een hoge status aanzienlijk meer geweld lokten en (2) bij een
veel groter percentage gewelddadige conflicten mensen met een hoge status betrokken waren.
1. INDIVIDUALISERING
- Geweld varieert in de mate waarin het geïndividualiseerd is. Het meest geïndividualiseerde geweld wordt
gevonden in conflicten tussen twee mensen; het minst geïndividualiseerd - het meest collectief - komt voor bij
conflicten tussen grote georganiseerde groepen. Door de eeuwen heen, toen premoderne samenlevingen plaats
hebben gemaakt voor moderne samenlevingen, zijn collectieve conflicten aanzienlijk in frequentie afgenomen en
is geweld geïndividualiseerd.
Premoderne maatschappijen
- Ongeacht de frequentie is geweld in premoderne samenlevingen typisch collectief, omdat het leven gedomineerd
werd door groepen in plaats van individuen. Ook werden bijstaanders vaak betrokken.
- Individuen zijn verdeeld in sterk begrensde groepen die het hele bestaan van geboorte tot dood structureren.
Geïndividualiseerd geweld, vooral tussen leden van verschillende groepen, is daarom relatief zeldzaam.
- Een uiting van groepssolidariteit is collectieve aansprakelijkheid waarbij een of alle leden van de groep
3
, verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor een fout die door een van hen is begaan.
- Met modernisering wordt aansprakelijkheid voor wangedrag doorgaans minder zakelijk en meer
geïndividualiseerd.
→ De individualisering van aansprakelijkheid is dus een product van de algemene verzwakking van verwante
bedrijfsgroepen in moderne samenlevingen. De groei van de staat lijkt de verzwakking te bespoedigen.
Moderniserende samenlevingen
- Naarmate samenlevingen de kenmerken van moderniteit beginnen te ontwikkelen, zoals een staat, verdwijnen
verwantschapsgroepen echter niet van de ene op de andere dag, en geweld blijft zeer collectief. Slachtoffers nog
steeds met meerdere anderen gedood en moorden door meerdere daders gepleegd. Wel minder dan in premodern.
- Een gebied die gastvrij was voor collectief geweld was de politiek (boerenopstanden, belastingopstanden,
gewelddadige politieke conflicten). Geleidelijk aan kwamen er echter minder vaak collectieve politieke onlusten.
- Geweld weerspiegelde dat, waar het meer collectief was, was waar de moderniteit minder geavanceerd was.
Moderne samenlevingen
- Tegen de tijd dat samenlevingen hun moderne vorm hebben gekregen, is het aantal mensen per gewelddadig
conflict aanzienlijk geslonken. De meeste niet-dodelijke aanvallen zijn bv een-op-een-confrontaties.
→ Bij de overgrote meerderheid van de moorden is één dader en één slachtoffer betrokken.
- Naarmate de moderniteit zich verspreidt, vervangen individuen groepen als de belangrijkste partijen bij
gewelddadige conflicten. Een tweede aspect van privatisering ontvouwt zich ook: geweld concentreert zich steeds
meer onder bekenden/vertrouwelingen.
→ DUS: geweld is meer collectief wanneer de samenleving minder modern ontwikkeld is.
2. INTIMITEIT
- Intimiteit (relationele afstand) is “de mate waarin [mensen] deelnemen aan elkaars leven”. Kan variëren: ene
uiterste is geweld tussen mensen die al hun hele leven samenwonen. Andere uiterste is geweld tussen vreemden.
Premoderne samenlevingen
- In premoderne samenlevingen lijkt geweld tussen intimi een klein percentage van al het geweld. Een indicatie is
dat de literatuur relatief weinig verslagen van intieme moorden bevat en veel van niet-intieme moorden.
- In veel premoderne samenlevingen betekent de afwezigheid van de staat of enige andere organisatie die
gevaarlijke of afwijkende individuen moet controleren, dat het soms op verwantschapsgroepen valt om een van hun
eigen te elimineren. Hiervoor werd vaak iemand ingehuurd.
Moderniserende samenlevingen
- In moderniserende samenlevingen blijft een groot deel van de slachtoffers van gewelddadige conflicten niet-
familieleden. De gerechtelijke archieven onderschatten mogelijk het percentage familieslachtoffers, omdat bekend
is dat zaken tussen intimi minder snel voor de rechter komen.
- In de loop van de tijd nam het percentage intieme moorden toe.
Moderne samenlevingen
- De standaardmaten van misdaad laten zien dat er veel geweld plaatsvindt tussen intimi (bijna 30%).
- Wat dus door de eeuwen heen lijkt te zijn gebeurd, is dat hoewel het aantal intieme moorden langzaam afnam, het
aantal niet-intieme moorden gestaag afnam.
- De groeiende intimiteit van geweld is dus gebaseerd op een afname van gewelddadige conflicten, niet alleen tussen
intimi, maar vooral tussen niet-verwante mannen.
→ Kortom, door de eeuwen heen is geweld geprivatiseerd, meer geïndividualiseerd en grotendeels door de
vermindering van mannelijk geweld intiemer geworden.
4
