Opdracht Verpleegkundig leiderschap
Voorwoord
Binnen de opleiding verpleegkunde wordt er veel aandacht besteed aan het verpleegkundig
leiderschap vandaar deze opdracht hierover. In de opdracht wordt als eerst een voorbereiding
gedaan op het verpleegkundig leiderschap, er wordt beschreven wat dit voor mij inhoudt, hoe ik
verpleegkundig leiderschap terug zie in het dagelijks werk van de verpleegkundige en hoe ik zelf
verpleegkundig leiderschap heb laten zien in mijn stage. In het tweede deel van de opdracht wordt
het verpleegkundig leiderschap onderzocht door middel van een bepaald onderwerp wat een hot
item is binnen de stageafdeling. Er worden op micro, macro en mesoniveau vragen beantwoord door
middel van het schaduwen van verschillende stakeholders. Verder wordt er een evaluateereeecte
gegeven over hoe ik het schaduwen heb ervaren.
,Onderdeel 1: Voorbereiding op leiderschap
Voor mij betekend verpleegkundig leiderschap het maken van keuzes waar anderen deze keuze niet
durven te maken, het verleggen van grenzen waar anderen stl blijven staan, het durven geven van
feedback aan collega’s in plaats van het zo maar te laten, het aansturen van een team in plaats van
alles alleen te doen, het durven consulteren van andere disciplines wanneer je zelf iets niet weet
(met als doel de kwaliteit van coachen van de teams bevorderen), maar bovenal het opkomen voor
je cliënten. In het boek ´Verpleegkundig Leiderschap´ wordt de CanMEDS rol van organisator (later
leider) als erg belangrijk beschreven in de functe van verpleegkundig leiderschap. Een
verpleegkundig leider is iemand die leiderschap toont in het verpleegkundig handelen, de
samenwerking aangaat met anderen en betrokken is bij de veiligheid en coördineren van zorg. Dit
alles dient te gebeuren vanuit een onderzoekende en reeecteve houding met als vertrekpunt
Evidence Based practce (Vermeulen, Holleman, Huis, Ista, & Lalleman, 2017). Om je te kunnen
ontwikkelen tot een verpleegkundig leider is een veilig werkklimaat nodig. Je moet de kans krijgen
om de competentes (innoveren, ontwikkelen, inspireren, begeleiden, beïnvloeden, het uitspreken
van de persoonlijke visie en een rolmodel zijn) die horen bij een verpleegkundig leider te tonen
(Vermeulen et al., 2017).
Ook binnen de beroepsvereniging van Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland wordt
aandacht besteed aan het verpleegkundig leiderschap. Verpleegkundigen en verzorgenden moeten
leren van hun ervaringen, hun eigen rol evalueren en op basis daarvan besluiten nemen. Daarbij
komen vragen naar voren als: Hoe wordt een lerende houding gestmuleerdd Hoe lerend is de
houding van de verpleegkundigeneverzorgenden en die van de organisated Hoe worden problemen
zichtbaar en bespreekbaard Dit alles vraagt om het ontwikkelen van leiderschap aan de ene kant en
om het ontwikkelen van organisatestructuren aan de andere kant, die het ontwikkelen van
leiderschap en het kunnen nemen van verantwoordelijkheid, mogelijk maken (V&VN, z.d.). Het
ontwikkelen van vaardigheden en eigenschappen van verpleegkundig leiderschap is essenteel voor
de versterking van de eerstelijnsgezondheidszorg (Taylor & Martndal, 2013). Wanneer
verpleegkundigen met ideeën en verbeteringen komen kunnen zij hun collega’s motveren en
daarmee een belangrijke invloed uitoefenen op de kwaliteit van zorg, zij functoneren zo als
kartrekker binnen een team (Plas & Crijns, 2010).
Verpleegkundig leiderschap komt veel terug in het dagelijks werk van de verpleegkundige. Als
verpleegkundige signaleer je knelpunten in de zorg en zorg je dat deze knelpunten besproken en
opgelost worden door andere, andere disciplines in te schakelen. Daarnaast behoor je als
verpleegkundige tot het hart van de zorgverlening en behoor je samen met de verzorgende IG en de
specialist ouderengeneeskunde tot de professionele as welke in 2016 is ingesteld binnen ZZG
Zorggroep. Je bent het eerste aanspreekpunt voor de bewoners en bent verantwoordelijk voor de
24-uurs zorgverlening. De verpleegkundige zorgt ervoor dat iedere bewoner binnen zes weken een
definitef zorgleefplan heeft en dat waar nodig een psycholoog, ergotherapeut, logopedist eneof
fysiotherapeut bij de zorg betrokken wordt in overleg met de huisarts. Ook toont een
verpleegkundige leiderschap tjdens een MDO (multdisciplinair overleg), zij vertegenwoordigt daar
de behoeften en belangen van haar cliënt, in samenspraak met desbetrefende cliënt en probeert
een samenwerking te vinden met andere disciplines om zo optmale zorg voor de cliënt te bereiken.
Eerder genoemde punten zorgen voor het verbeteren van de kwaliteit van zorg binnen de stageplek
(ZZG Zorggroep, 2018). Om de kwaliteit van zorg nog meer te verbeteren is binnen ieder team
iemand aangesteld als sterrolhouder kwaliteit, zij tonen verpleegkundig leiderschap door de
knelpunten die binnen het team naar voren komen te verzamelen en deze maandelijks in het
overleg te bespreken met andere sterrolhouders en een teamcoach eneof locatemanager. Zij zijn
niet bang hun mening te geven en zorgen ervoor dat er snel dingen opgelost worden. Verder wordt
verpleegkundig leiderschap getoond door de sterrolhouders kwaliteit doordat zij hun collega’s
wijzen op het feit dat ze allemaal bevoegd en bekwaam moeten zijn voor de voorbehouden
, risicovolle handelingen (VRH). Deze sterrolhouders zien er op toe dat wordt voldaan aan de norm die
gesteld is vanuit de organisate en voegen dit samen in een matrix.
Ook op organisate en landelijk niveau wordt leiderschap getoond door verpleegkundigen. Binnen
veel organisates is een Verpleegkundige Advies Raad (VAR) bestaande uit verpleegkundigen en
verzorgenden welke advies geven aan de directe en het Raad van Bestuur. Zij hebben als
belangrijkste taak het geven van gerichte adviezen aan de directe en het management. De adviezen
die de VAR uitbrengt houden altjd verband met de zorg voor de cliënten binnen de organisate en
het werk van de verpleegkundigen en verzorgenden. Het gaat hier dus om de kwaliteit van de zorg
en de beroepsuitoefening. Echter heeft de VAR binnen ZZG zorggroep nog geen bestaan en loopt
ZZG Zorggroep hier dan ook in achter. In een notte van ZZG Zorggroep (2014) komt naar voren dat
er een aantal onvolkomenheden zijn geconstateerd tjdens een bezoek van de Inspecteur van de
Gezondheidszorg in het voorjaar van 2014 aan ZZG Zorggroep. Dit inspectebezoek heeft het bestuur
van ZZG Zorggroep doen besluiten de kwaliteit van zorg te vergroten door het professioneel
verpleegkundig leiderschap in alle lagen van de organisate te versterken. De afgelopen jaren zijn
een aantal stappen genomen, maar de wijze waarop het professioneel verpleegkundig leiderschap
tot nu is vormgegeven is echter nog niet voldoende uitgewerkt en ontwikkeld. Hier zijn dus nog veel
punten te behalen (ZZG Zorggroep, 2014).
Bovendien wordt ook steeds meer verpleegkundig leiderschap getoond op landelijk niveau. Zo heeft
de ZonMw (De Nederlandse organisate voor gezondheidsonderzoek en zorginnovate) in februari
2016 een leiderschapsprogramma gestart waarbij verpleegkundigen en verzorgenden zich kunnen
profileren en zelf invloed kunnen uitoefenen op het beleid en de financiering in de zorg. Met
verschillende leertrajecten voor verpleegkundigen en verzorgenden wil ZonMw persoonlijke
leiderschapskwaliteiten van talentvolle professionals versterken, zodat zij hun beroepsgroep kunnen
vertegenwoordigen (ZonMw, 2018).
Ook tjdens mijn stage als casemanager binnen de Meander, een afdeling van ZZG Zorggroep heb ik
regelmatg verpleegkundig leiderschap getoond. Zo ben ik onder andere bezig geweest met het item
mondzorg. Bij elke zorgplanbespreking welke is geweest is hier aandacht aan besteed en is het als
doel opgenomen in het zorgplan dat de cliënt een goede mondverzorging heeft. Daarnaast heb ik
binnen de verschillende teams uitleg gegeven over het belang van mondzorg bij ouderen, zodat dit
een actueel thema blijft. Ik heb de teams voorlichtngsmateriaal laten zien en uitgedeeld welke zij
kunnen gebruiken voor iedereen die betrokken is bij de mondzorg van de thuiswonende ouderen.
Nu wordt weer goed gelet op het welzijn van de cliënt, terwijl dit eerst vaak vergeten werd omdat de
teams te druk waren met alleen maar de zorgverlening. Ik heb hierbij leiderschap getoond doordat ik
een team op teambreed niveau voorlichtng heb gegeven over een actueel onderwerp en hen
feedback gegeven over hoe ze dit kunnen aanpakken. Naast het thema mondzorg heb ik ook het
valgevaar nogmaals onder de aandacht gebracht omdat in de Meander voornamelijk kwetsbare
ouderen wonen waarbij bij velen sprake is van valgevaar. Het coachen van de teams in deze
onderwerpen hoort bij het laten zien van verpleegkundig leiderschap. Daarnaast heb ik ook
leiderschap getoond door de verschillende teams bewust te maken op het feit dat het belangrijk is
dat elke keer dat iets veranderd het zorgplan aangepast wordt, op deze manier wordt de contnuïteit
van zorg gewaarborgd en krijgen de cliënten de juiste zorg op de juiste momenten.