Complete samenvatting voor de hoofdstukken 1 t/m 7 en 10 die ter vervanging van het boek kan dienen! De samenvatting is makkelijk te lezen met tabellen, opsommingen en duidelijke sub-koppen.
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Het waarom van samenwerkend leren ............................................................................. 5
Argumenten om vormen van samenwerkend leren te gebruiken: ..................................................... 5
1. Klassenorganisatie en de handen ‘vrij’ .................................................................................... 5
2. Actief lerende leerlingen ......................................................................................................... 5
3. Ontwikkeling van het leren van leerlingen.............................................................................. 5
4. Ontwikkeling van het zelfstandig leren van leerlingen ........................................................... 5
5. Maatschappelijke argumenten................................................................................................ 5
Hoofdstuk 2: Sleutelbegrippen bij succesvol samenwerkend leren van leerlingen................................ 6
Vijf sleutelbegrippen waaraan samenwerkend leren moet voldoen: ................................................. 6
1. Positieve wederzijdse afhankelijkheid .................................................................................... 6
2. Individuele aanspreekbaarheid ............................................................................................... 6
3. Directe interactie ..................................................................................................................... 7
4. Sociale vaardigheden............................................................................................................... 7
5. Aandacht voor het groepsproces ............................................................................................ 7
Hoofdstuk 3: Klassenorganisatie gericht op samenwerkend leren ......................................................... 8
Informele groepen................................................................................................................... 8
Taakgroepen ............................................................................................................................ 8
Vaste groepen ......................................................................................................................... 8
Homogene groepen of heterogene groepen: ..................................................................................... 8
Twee vuistregels kunnen docenten helpen bij het samenstellen van de groepen: ........................ 8
De groepsgrootte: ............................................................................................................................... 9
De T-kaart ............................................................................................................................................ 9
Inrichting van het lokaal ...................................................................................................................... 9
Uitproberen ............................................................................................................................. 9
Oefenen ................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 4: Vijf elementaire samenwerkingsstructuren .................................................................... 11
1. Check in duo’s............................................................................................................................ 11
2. Genummerde hoofden tezamen ............................................................................................... 11
3. Denken – delen - uitwisselen .................................................................................................... 11
4. Driestappeninterview ................................................................................................................ 11
5. Experts ....................................................................................................................................... 12
Enkele adviezen over samenwerkingsstructuren:............................................................................. 12
Makkelijk ............................................................................................................................... 12
, Voorbereiding ........................................................................................................................ 12
Opbouw ................................................................................................................................. 12
Instructie................................................................................................................................ 12
Tijd ......................................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 5: Aandacht voor sociale vaardigheden en groepsprocessen als tweede doel in de
onderwijsleersituatie............................................................................................................................. 13
1. Een gerichte keuze van samenwerkingsstructuren............................................................... 13
2. Een gericht gebruik van rollen ............................................................................................... 13
3. Het expliciet maken van goed gebruik van sociale vaardigheden ........................................ 13
4. Het evalueren van processen ................................................................................................ 13
5. Het ontwikkelen en inoefenen van sociale vaardigheden .................................................... 13
Het Stappenplan ................................................................................................................................ 13
0. Vooraf vaststellen.................................................................................................................. 13
1. Verhelderen ........................................................................................................................... 14
2. Voorbeelden tonen ............................................................................................................... 14
3. Concreet maken .................................................................................................................... 14
4. Gelegenheid geven om te oefenen ....................................................................................... 14
5. Observeren en nabespreken ................................................................................................. 14
Hoofdstuk 6: Begeleiden van samenwerkend leren ............................................................................. 15
Drie vuistregels voor begeleiding: ..................................................................................................... 15
De docent doet niets wat de leerlingen zelf kunnen ............................................................ 15
De aanwezigheid van de docent verleent meerwaarde........................................................ 15
De docent zoekt een goede balans ....................................................................................... 16
Vier adviezen voor het begeleiden.................................................................................................... 16
Minstens de eerste vijf minuten niet helpen ........................................................................ 16
Help groepen, geen individuen ............................................................................................. 16
Help vooral vragen ................................................................................................................ 16
Loop rondjes, observeer en bekrachtig gewenst gedrag ...................................................... 16
Hoofdstuk 7: Beoordelen/evalueren van samenwerkend leren ........................................................... 17
Vier mogelijkheden van resultaat van samenwerkend leren beoordelen: ....................................... 17
1. Groepscijfer ........................................................................................................................... 17
2. Samenwerkend leren met een individueel cijfer .................................................................. 17
3. Samenwerkend leren met een individueel cijfer en bonuspunten ....................................... 17
4. Samenwerkend leren met een groepsbeloning .................................................................... 17
, 5. Samenwerkend leren en een combinatie van beloningen .................................................... 17
Achtergronden: Lesontwerp in negen vragen (hoofdstuk 1 t/m 7) ...................................................... 18
Hoofdstuk 10: Negentien samenwerkingsstructuren, functie en opbouw ........................................... 19
,Hoofdstuk 1: Het waarom van samenwerkend leren
Samenwerkend leren is belangrijk omdat de maatschappij meer en meer vraagt om mensen die goed kunnen
samenwerken.
Argumenten om vormen van samenwerkend leren te gebruiken:
1. Klassenorganisatie en de handen ‘vrij’: leerlingen die elkaar effectief helpen bij het leren, maakt dat
hij de handen ‘vrij’ heeft voor gerichte steun.
2. Actief lerende leerlingen: Essentiële voorwaarden voor het effectief leren van alle leerlingen zijn een
actieve deelname van leerlingen, hardop denken en een zorgvuldig vormgegeven leerklimaat. Voor
leerlingen is het vaak aantrekkelijk, wanneer ze met elkaar mogen overleggen over hun leren, meer
verantwoordelijkheid krijgen en steun krijgen van hun medeleerlingen bij het leren of bij tegenslagen in het
leren.
3. Ontwikkeling van het leren van leerlingen: Leren ontwikkelt zich in een sociale context beter dan in
een individuele context.
4. Ontwikkeling van het zelfstandig leren van leerlingen: reflectie op eigen ervaring bevordert de
zelfstandigheid van leerlingen wanneer ze even later weer in een gelijksoortige situatie zelfstandig een
opdracht moeten uitvoeren.
5. Maatschappelijke argumenten: De arbeidsmarkt vraag om werknemers die communicatief vaardig
zijn.
Verschillen tussen ‘bij elkaar zitten’ en ‘samenwerkend leren’
Bij elkaar zitten Samenwerkend leren
Leerlingen gewoon bij elkaar zetten Positieve onderlinge afhankelijkheid
Eén leerling die het initiatief neemt Iedereen is medeverantwoordelijk
Groepjes vaak homogeen samengesteld, Groepjes ook heterogeen samengesteld,
keuze van leerling keuze van docent
Grote kans op meeliften leerlingen Vaak taken en rollen voor leerlingen
Leerlingen alleen verantwoordelijk voor Gedeeld leiderschap
zichzelf Docent die zelf veel initiatief neemt omdat
Leerlingen die onderling de taak van de de verantwoordelijkheid bij hem blijft
docent overnemen: docent wacht op vragen Instructie op taak, werkwijze, samenwerking
Groepstaak en individuele bijdrage
Sociale vaardigheden verondersteld Sociale vaardigheden onderwezen
Docent negeert de groep als groep Docent observeert, begeleidt en
Er is weinig aandacht voor groepsprocessen intervenieert
Groepsprocessen regelmatig aandacht
, Hoofdstuk 2: Sleutelbegrippen bij succesvol samenwerkend leren van
leerlingen
Kenmerken samenwerkend leren
Samenwerkend leren heeft de volgende kenmerken:
Alle leerlingen werken doelgericht. Ze weten wat van hen verwacht wordt.
Alle leerlingen voelen zich verantwoordelijk om de opdracht tot een goed einde te brengen.
De leerlingen gebruiken elkaar om tot een oplossing van de opdracht te komen. Leerlingen bezitten
de vaardigheden die daarvoor nodig zijn of leren die.
Alle leerlingen halen én samen én individueel het gestelde leerdoel.
De leerlingen voeren de taak zelfstandig uit met hooguit een zo nu en dan coachende, begeleidende
docent. Dat coachen bestaat uit hulp bij problemen en het evalueren van de processen in de groep.
Dit geheel dient in een veilig en stimulerend leerklimaat plaats te vinden.
Kenmerken samenwerkend leren, individueel leren en competitief leren
Samenwerkend leren: Zie vorige tabel
Individueel leren: Ik sta er alleen voor.
Aparte plekken om te leren
Apart leermateriaal voor iedereen
De docent als voornaamste bron
Eigen tempo
Voor jezelf tot het gestelde leerdoel komen
Competitief leren: Ik zwem als jij zinkt, of ik zink als jij zwemt
Kleine homogene groepen
Maximaliseren van het aantal winnaars
De zorg voor competentie met leerlingen van hetzelfde niveau
Beoordeling door prestaties van verschillende leerlingen met elkaar te vergelijken
Vijf sleutelbegrippen waaraan samenwerkend leren moet voldoen:
1. Positieve wederzijdse afhankelijkheid: Bij positieve wederzijdse afhankelijkheid kan de ene leerling niet
zonder de andere leerling en omgekeerd. Leerlingen leren voor elkaar verantwoordelijk te zijn. Wanneer
leerlingen dit begrijpen, weten ze dat:
Elk groepslid een inspanning moet leveren om een adequaat groepsresultaat in het leren te behalen;
Ieder groepslid een unieke bijdrage levert aan de gemeenschappelijke inspanning vanwege de eigen
bijdrage, eigen bronnen of andersoortige verantwoordelijkheden.
Een aantal mogelijkheden om positieve wederzijdse afhankelijkheid vorm te geven:
de samenwerkingsstructuur maakt dat leerlingen elkaar nodig hebben (bijv. ‘experts’).
Het doel: de groep krijgt van de docent een gemeenschappelijk doel dat ze met elkaar, dus de groep,
moeten zien te bereiken.
De taakverdeling: De taken in de groep worden zo verdeeld dat er samen effectiever en sneller geleerd
wordt dan wanneer de leerlingen in hun eentje aan de opdrachten zouden werken.
Het materiaal: De leerlingen zijn afhankelijk van elkaar omdat er beperkt materiaal is.
Aanvullende rollen: verschillende leerlingen vervullen verschillende rollen in een groep. De rollen tezamen
zijn functioneel voor een goede samenwerking.
Beloning: de groep wordt voor de groepsprestatie beloond naast eventueel een individuele
beloning/beoordeling van de individuele leden van de groep.
Identiteit: Dit gevoel is er wanneer groepsleden samen een gemeenschappelijke identiteit bezitten waar ze
trots op zijn. Daarmee behoren ze tot een groep.
2. Individuele aanspreekbaarheid: Dit sleutelbegrip betekent dat de docent of andere leerlingen iedere
leerlingen kunnen aanspreken op zowel de eigen inbreng in de groep als op het eindresultaat van de groep.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Nielsje88. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,24. Je zit daarna nergens aan vast.
