Hoofdstuk 2 ‘Rechtswetenschap en rechtsvinding’
Volgens de empirisch wiskundige methode is kennis pas betrouwbaar als de empirische cyclus
zorgvuldig is toegepast. De empirische cyclus gaat als volgt:
1. Observatie: het waarnemen en verzamelen van empirische (feitelijk waarneembare) feiten
2. Inductie: het afleiden van een algemene theorie uit een hele reeks afzonderlijke
waarnemingen; van specifiek voorgeval naar algemene regel
3. Deductie: formuleren van specifieke toetsbare hypotheses; van algemene regel naar specifiek
voorgeval (van theorie naar hypothese)
4. Toetsen: het toetsen van de hypothese door middel van een experiment door een specifiek
voorgeval te testen op de algemene regel
5. Evaluatie: de resultaten van het experiment waarnemen en evalueren door middel van
falsificatie of verificatie
Inductief redeneren: van specifieke gevallen naar een algemene wet of regel. Alle waargenomen
schapen zijn bruin, dus alle schapen zijn bruin
Deductief redeneren: van een algemene wet of regel naar een specifiek geval. Alle schapen zijn
bruin, dus het volgende schaap dat ik zie is bruin
- een deductieve redenering is een redenering waarvoor er geen situatie bestaat waarin de premissen
waar zijn, maar de conclusie niet
De Rechtswetenschap als normwetenschap
- de rechtswetenschapper heeft te maken met normen (geen feiten). De rechtswetenschap is
voornamelijk bezig met het interpreteren en begrijpen van normen. Onderzoek richt zich in
hoofdzaak op de rechtsregels en beginselen die in de rechtsbronnen zijn vastgelegd.
- Normatieve regels: regels die voorschrijven hoe men zich moeten gedragen
Twee essentiële verschillen tussen harde/exacte wetenschappen en de rechtswetenschap:
1. De natuurwetenschappen zijn exacter en preciezer
2. Als een rechtswetenschappelijke theorie de experimentele toets niet kan doorstaan, wordt
de theorie verworpen of kan het recht worden aangepast
- Als de theorie van de natuurwetenschapper de experimentele toets niet kan doorstaan, dan
moet hij een betere theorie ontwerpen
Verschil tussen analyseren en hermeneutiek:
Analyseren: is het ontleden van een groter geheel in kleinere bestanddelen om het zo te
begrijpen
, Hermeneutiek: kijkt naar de onderliggende structuur van wat geanalyseerd is en zoekt naar
de ‘waartoe’ vraag. Om het te kunnen interpreteren en te begrijpen
Een bepaald rechtsgevolg treedt over het algemeen pas in als er aan de voorwaarden in de
omschrijving van de rechtsfeiten is voldaan.
Enkelvoudige voorwaarde -> als er maar één voorwaarde wordt gesteld
Cumulatieve voorwaarden -> als er sprake is van meerdere voorwaarden, waarvan allemaal
voldaan moet worden wil een rechtsgevolg intreden
Alternatieve voorwaarden -> als er maar aan één van de meerdere voorwaarden dient
voldaan te worden om het rechtsgevolg te doen intreden
Rechtsfilosofie -> houden zich bezig met de analyse en duiding van de begrippen en
onderscheidingen die in het recht worden gehanteerd
Externe perspectieven op het recht:
De rechtseconomie -> onderzoekt de wetmatigheden in verband met schaarse middelen,
zowel door individuen, bedrijven en de overheid
De rechtssociologie -> onderzoekt de wetten van het menselijk samenleven en de
regelmatigheden in hoe mensen feitelijk handelen
De rechtspsychologie -> onderzoekt de wetten van de menselijke geest
De rechtsantropologie -> onderzoekt de menselijke cultuur
Criminologie -> is een interdisciplinaire wetenschappelijke discipline die van alle
bovengenoemde disciplines gebruikmaakt in het onderzoek naar crimineel gedrag.
Waarheidsvinding -> is het proces van het vaststellen van de rechtsfeiten
De eerste premisse, ofwel de voorwaarde, is de rechtsregel die van toepassing is op de zaak
De tweede premisse betreft de in het geschil vastgestelde rechtsfeiten.
In het recht wordt een onderscheid gemaakt tussen de legitimatiefase en de heuristische fase.
Legitimatiefase: de fase waarin de rechter de beslissing van gegronde redenen voorziet
Heuristische fase: de fase waarin de rechter zich informeert en zijn oordeel vormt
Wordt ook onderscheid gemaakt tussen regressief en progressief redeneren.
Regressief redeneren -> eerst een conclusie vellen, en daar dan rechtsregels bij vinden
Progressief redeneren -> rechter baseert zijn oordeel op een rechtsregel en past deze dan toe
om tot een conclusie te komen
, Een rechtsstaat kan worden omschreven als een staat die zich bij het handhaven van de
maatschappelijke orde houdt aan de wettelijke en grondwettelijke regels die de burger tegen
machtsmisbruik en willekeur beschermen
De modus ponens (ook wel de stellende wijs), is een redenering die van algemeen naar concreet
gaat.
- gaat over twee premissen: de een voorwaardelijke verklaring en de andere is de bevestiging
van het antecedent van de voorwaardelijke verklaring
- Voorbeeld ter illustratie: als het regent (= concrete waarneming), dan worden de straten nat
(= de logische volgende conclusie) is een algemene wetmatigheid
Het basisschema van de modus ponens:
1. Propositie p q
2. Assumptie p
3. Conclusie q
Modus tollens is een andere vorm van geldige gevolgtrekking.
- gaat ook over twee premissen -> de ene is weer een voorwaardelijke verklaring, de andere is de
ontkenning van het gevolg
Er zijn verschillende manieren om het recht te interpreteren:
De grammaticale interpretatie -> hierin worden de gebruikte termen uitgelegd
overeenkomstig het heersende taalgebruik (deze interpretatie is bedoeld om de betekenis
van een tekst te begrijpen of uit te leggen)
De sociologische interpretatie -> hierin gaat het om de woorden van een wettelijke bepaling
in relatie tot de maatschappelijke context waarin de wettelijke bepaling moet worden
toegepast. Het gaat om de betekenis die men er in bepaalde kringen aan toekent. Een
bepaalde regel wordt in een specifieke context geplaatst
De systematische interpretatie -> hierin wordt een bepaalde regel in een groter geheel van
regels geplaatst, waarbij het grotere geheel de interpretatie van de afzonderlijke onderdelen
bepaald
De rechtsvergelijkende interpretatie -> hierin wordt er aansluiting gezocht bij hoe een
bepaalde juridische kwestie of rechtsregel in een ander rechtsstelsel wordt opgelost of
toegepast. Het gaat hierbij alleen om vergelijkingsmateriaal
De anticiperende interpretatie -> hierin wordt een rechtsregel geïnterpreteerd doordat er
rekening wordt gehouden met een wetswijziging die op stapel staat
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jasmijnvanderplas. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,09. Je zit daarna nergens aan vast.
